Pedagogik fikrlar taraqqiyotida o’qituvchi mahorati masalalari

O’qituvchining tashkilotchilik, avtoritar va kommunikativ qobiliyatlari.


Tashkilotchilik qobiliyati – bu birinchidan, o’quvchilar jamoasini uyushtira bilish, bunday jamoani jipslashtira olish va ikkinchidan, o’zining shaxsiy ishini to’g’ri tashkil qila olish qobiliyatidir.
O’quvchilar o’z o’qituvchilari haqida turlicha fikrda bo’ladilar. Jumladan, ayrim o’quvchilar: «…Biz Azim akani juda yaxshi ko’ramiz. Ular sinfimizda bir pasning ichida , juda tezlik bilan ishchanlik kayfiyatini uyushtirib, barchamizni o’zining po’xtaligi, ozodaligi, epchilligi va tadbirkorligi bilan hayratda qoldiradilar» desalar, ayrim o’quvchilar: «Sobir akamlar bizning ixlosimizni qaytarib, xafsalamizni bir pul qiladilr. Ular ko’p ishga urinadilaru, ammo birortasini ham oxriga yetkazmaydi…» deydilar. Ba’zan ayrim o’quvchilarning o’z o’qituvchisi haqida: «…Nodira opalar biz bilan xudi ona tovuqdek ovora bo’ladilar. Agar biz shuxlik qila boshlasak, ular o’zlarini kurmaslikka, payqamaslikka soladilar. Ajoyib ayol edi-yu, ammo uning darsida hyech kim hyech narsa qilmas edi-da…» degan fikrlarini ham eshitish mumkin.
O’qituvchining o’z ishini tashkil qila bilishi bhdeganda uning o’z ishini to’g’ri rejalashtirib, uni nazorat qila olishi nazarda tutiladi. Tajribali o’qituvchilarda vaqtga nisbatan o’ziga xos sezuvchanlik – ishni vaqt buyicha to’g’ri taqsimlab, mo’ljallangan vaqtdan to’g’ri foydalana olish ko’nikmasi paydo bo’ladi. Dars dasomida, albatta, ko’p hollarda vaqtni bexuda yo’qotish ham mumkin. Lekin bu yo’qolgan vaqt dars rejasini tuzatish zaruriyati tug’ilgan xollarda bo’lishi mumkin. Tajribali o’qituvchilar vaqtni seza bilishni o’rganish uchun dars rejasi yoki matnda vaqtni nazorat qilish uchun belgilab olib borishni tavsiya etadilar. Jumladan: darsning 10, 20, 30 va boshqa daqiqalar davomida mabodo ko’zda tutilmagan vaqt ortib qolgan taqdirda foydalanish uchun qanday qo’shimcha materiallarni tayyorlash yoki vaqt qolgan taqdirda qanday materialni keyingi darsga qoldirish mumkinligi haqida maslahat beradilar.