Pedagogs international research journal

---

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-5, Issue-1, March-2022
 
157 
NUTQ USLUBLARI 
 
Xudoykulova Mastura Shuxratovna
Izboskan tuman 2-son kasb-hunar maktabi ona tili va adabiyot fani oʻqituvchisi 
 
Annotatsiya: 
Mazkur maqolada nutq uslublari, adabiy nutq uchun mos xususiyatlari 
bilan ajralib turadigan ko'rinishlari, ayrim nutq uslubi doirasidagina qo‘llanadigan 
so‘zlar haqida to'liq bayon etilgan. 
Kalit so'zlar:
adabiy nutq,so'zlashuv uslub, publitsistik uslub,badiiy uslub, ilmiy 
uslub,rasmiy-idoraviy uslub. 
Kirish: 
Til inson hayotida g'oya almashish, aloqa-aralashuvning eng muhim vositasi 
sanaladi. U yozma va ogʻzaki nutq davomida o'z ijtimoiy vazifasini amalga oshiradi. 
Nutqning adabiy va shevalarga xos ko'rinishlari mavjud. 
Adabiy nutq so'z san'atkorlari yozuvchilar, shoirlar, olimlar yordamidan ishlangan, 
qat'iy me'yorlarga ega bo'lgan nutq ko'rinishidir. Adabiy nutqda har bir so'z va 
qo'shimchaning talaffuzi, imlosi, foydalanilishi, ma'nolari aniq chegaralar bilan 
belgilangan.Ushbu me'yorlarni buzish qo'pol xato sanaladi. Odatda, barcha rasmiy 
yozishmalar, hujjatlar, oʻqitish faoliyatlari, matbuot xabarlari adabiy nutqda amalga 
oshiriladi.
Adabiy nutq me'yorlarini buzish nafaqat savodsizlik va madaniyatsizlik, balki o'z 
ona tiliga nisbatan hurmatsizlik belgisi sanaladi. Mana shuning uchun, umumta'lim 
maktablarida «Ona tili» o'quv fanlaridan biri sanaladi. Binobarin,mana shu fan 
adabiy 
nutq 
me'yorlarini 
o'rgatadi, 
undan 
foydalanish 
malakalarini 
takomillashtiradi. 
Asosiy qism: 
Adabiy nutqning aniq bir sohadagi muloqot uchun belgilangan, bir qator oʻziga mos 
xususiyatlari bilan ajralib turadigan ko'rinishlari - uslublari mavjud.Bular 
quyidagilardan iborat; 

---