saxlamaq üçün uy
ğun səbəblər ola bilər; lakin bu araşdır-
ma
nın ilkin mərhələsində qiymətləndirilməlidir.
Qanun pozuntula
rı vasitəsilə və ya polisin pis davranı-
şı ilə və ya ədalətsiz münasibətlə toplanan sübutlar məh-
k
əməyə təqdim edilməli deyil. Faktiki olaraq,bu cür dəlil-
l
əri olan hallar şübhə dərəcəci yaradır və yüksək vəzifəli
işçilər onların məhkəmyə təqdim edilməməsi ilə bağlı qə-
rar verm
əlidir.
3.5. T
əhqiqat qərar verməsi
Polis xidm
əti çərçivəsində,korrupsiya araşdırmasını strukturlaşdırmaq üçün təhqiqat
q
ərar vermə prosesi əhəmiyyətlidir,xüsusilə də qərarların hesaba alınması yolları. Keyfiy-
y
əti təmin etmək və məhdud baxışları önləmək üçün bir sıra texniki vasitələr və metodlar
ortaya qoyuldu: ekspert qiym
ətləndirməsi texniki vasitələri və PQQZ(proporsionallıq,qa-
nunilik,q
əbul edilən olma və zərurilik)metodologiyası. Bu altbölmə təhqiqat qərar vermə-
ni nec
ə yerinə yetirmək üçün təkliflər verir.
Q
ərarları hesaba al. Şəffaflığı təmin etmək və ekspert qiymətləndirməsini və gözdən
keçirm
əni dəstəkləmək üçün təhqiqat zamanı mühüm qərarları hesaba almaq lazımdır. Bu
hesa
bat araşdırılan bütün hipotezləri və ssenariləri,istintaq xətlərini,yeni şübhəlilər tapıl-
ma
sı və ya azad edilməsini və məxvi texniki üsulların tətbiqini,axtarış orderləri və s.
özünd
ə cəmləşdirməlidir.Yüksək vəzifəli təhqiqatçı bu qərarları hesaba almaqda məsul-
dur. Yüks
ək vəzifəli təhqiqatçılar öz qərarlarına görə məsuliyyət daşıyırlar, çünki veril-
miş qərarların siyahısını hesaba almaq onlara bu qərarların əsaslandırılmasını başa düş-
m
əyə kömək edəcəkdir.Bu qərarları qəbul edən zaman, onların arxasındaki əsas səbəb də
hesa
ba alınmalıdır.
Ha
şiyə 5: Dəlillərin toplanması,saxlanması və hesaba alınması
Diqq
ət,sübutların hansı yollarla toplanması,saxlanması və hesaba alınmasına verilmə-
lidir. Sübutlar
əldə olunan andan məhkəməyə təqdim edilənə qədər davamlı şəkildə diq-
q
ətə alınmalıdır
173
.
D
əlillərlə məşğul olan adamların sayı çox olduqca,o zaman dəlillərin saxlanması zən-
ciri
nin qırılması şansı da böyük olur. Bu zəncirin qırılması dəlillərin qəbul edilməzliyinə
g
ətirə bilər.Dəlillərin saxlanması zəncirini yaxşılaşdırmaq üçün aşağıdakı maraq nöqtələri
q
əbul edilməlidir.
Sübutlarla az ada
mın işləməsini təmin et.
Bütün sübutla
rı işarələ; hər bir dəlil parçası ən azı harada və nə zaman əl-
d
ə edildiyi haqda işarələnməlidir.
H
ər bir dəlili nömrələ və ya kodlaşdır;bu unikal nömrə və kod araşdırma
zama
nı dəyişməyəcək və bu dəlil parçası ilə əlaqədar hər bir (məhkəmə)hesabat-
da istifad
ə olunacaq.
250
D
əlilləri işarələmək üçün etiketlərdən istifadə et və ya zərflərdən və ya
üz
ərində böyük etiket olan plastik torbalardan və ya plastik qablardan istifadə et.
T
əhlükəsiz saxlama yeri yarat və dəlillər ora gətiriləndə və aparılanda on-
la
rı qeydə alan və onları qoruyan işçi təyin et.
PQQZ metodologiya
sı qəbul edilən qərarların əsaslandırılmasına kömək edir. Bütün
q
ərarlar bu dörd tələbə cavab verməlidir:
1.
Proporsional
lıq
Bu proporsional
dırmı,müstəntiq az proposional-
lıqla işləyə biərmi?
2.
Qanunilik
Bu qanunidirmi/müst
əntiqin bu işi görməsinə
imkan ver
ən qanun varmı?
3.
Q
əbul edləndirmi
Bunu etm
ək qəbul ediləndirmi /bu itkiyə apar-
mırmı?
4.
Z
ərurət
Bunu etm
ək zəruridirmi,eyni şey başqa yolla əl-
d
ə edilə bilərmi?
Ekspert qiym
ətləndirməsi. Ekspert qiymətləndirmələri üçün qəbul olunan qərarlarınn
hesa
ba alınması çox köməkedicidir. Təhqiqat keyfiyyətini təmin etmək üçün, ekspert qiy-
m
ətləndirməsi çox sayda ölkələrdə tətbiq olunur. Korrupsiya araşdırmasının təbiətinin
q
ətl araşdırmasından tamailə fərqli olmasına baxmayaraq, ekspert qiymətləndirməsi
metodu yen
ə də tətbiq edilə bilər. Bu metod dar baxışın qarşısını almağa kömək edir,araş-
dırma qrupu tərəfindən gözdən qaçırılan istintaq xətlərini aydınlaşdırır və araşdırmanın
şəffaflığını və qanuniliyini təmin edir.
Dar ba
xışın qarşısının alınması. Istənilən cinayət təhqiqatında,istər qətl işi olsun,istər-
s
ə mütəşəkkil cinayət istintaqı və ya korrupsiya işi olsun,orada həmişə dar baxış riski var-
dır. Dar baxış və ya təsdiq etmə meyli bütün hallarda mümkündür və onun qarşısını al-
maq ç
ətindir. Dar baxışın ortaya çıxmasına kömək edən mürəkkəb psixoloji mexanizmlər
var
dır. Təsdiq etmə meyli o tendensiyalara aiddir ki,müstəntiq özünün hipotezi əsasında
real faktla
rı yox,alınan informasiyaları təsdiq edir. Polis işçiləri öz fikirlərini dar çərçivə-
d
ə formalaşdırmağa və ya əldə olan informasiya hesabına tez bir nəticəyə gəlməyə
meyllidirl
ər. Fövqaladə hallarda onların tərəfli mövqeyi öz rəylərini dəstəkləmək üçün
saxta
laşdırılmış dəlillərə gətirə bilər.
T
əhqiqatçılar “qrupdüşüncəsi” haqqında biliyə malik olmalıdırlar. Qrup prosesləri
yan
lış ideyalar yaranmasına gətirə bilər və fərdləri ümumi ideyanı qəbul etmək üçün təz-
yiq al
tına qoyar.
Dar ba
xışın qarşısının alınması həm müstəntiqlərin,həm də təhqiqat rəhbərliyinin və
prokurorla
rın birgə məsuliyyətidir. Bütün səviyyələrdə,bu fenomen haqqında məlumatlı-
lıq dəstəklənməlidir. Dar baxışın nəticəsi olan məhkəmənin bacarıqsızlığı polisin legitim-
251
Dostları ilə paylaş: |