Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

-
 
Say çox olduqca,t
əşkilat daxilində  daha  çox  “gözlər  və  qulaqlar” 
olur(
araşdırmanı gizli saxlamaq çətin olur). 
-
 
Say çox olduqca,
şübhəlilərdən birinin təhqiqat qrupu ilə  əməkdaşlıq 
etm
əsi şansı daha böyük olur.  
 
2. 
Siyasi müdaxil
ə.  
-
 
T
əhqiqatı nəzərdən keçirmək və qorumaq üçün əlavə tədbirlər tələb edir. 
-
 
Ədalətli məhkəmənin təmin edilməsi üçün əlavə tədbirlər tələb edir. 
-
 
Siyas
ətçilərə,polis daxilində  ola biləcək mənbələrinin hesabına  əhəmiy-
y
ətli informasiya əldə etmək imkanları verir. 
-
 
Şahid qorunması proqramlarının yerində olmasını tələb edir. 
 
3. 
Media diqq
əti. 
-
 
Jurnalistl
ər özlərinin araşdırmalarını başladıqları andan şahid və dəlillərin 
fayda
sı azalır. 
-
 
Şahidlər medianın diqqətinə görə qorxuya düşürlər. 
-
 
Daha çox diqq
ət olarsa, bu iş siyasi məsələyə çevrilə bilər. 
-
 
Media
nın diqqəti təhqiqata təzyiqi artırar.  
 
3.3.  T
əhqiqat strategiyaları   
Söhb
ət mövzusu olan korrupsiyanın təbiətini nəzərdən keçirib,uyğun araşdırma strat-
egiyala
rı qurmaq olar. Aşağıda təhqiqat strategiyalarının bir qisminin siyahısı təqdim edi-
lir:  
3.3.1. 
K
əşviyyat zondu 
T
əhqiqat strategiyalarının çoxu fərdi korrupsiya modeli üzərində qurulmuşdur. Onlar 
qanun pozuntula
rı törədən fərdi polis işçilərini müəyyən etmək və həbs etməyə yönəlmiş-
dir.Bu  ya
naşma korrupsiyada  rast  gəlinən nümunələr  və  cərəyanları  nəzərə  almamağa 
meyllidir  v
ə qrupa və ya şəbəkələrə yox,fərdlərə fokuslanır və o korrupsiyaya bulaşmış 
başqalarına “xəbər çatdırmaq” riski daşıyır. 
Daha 
geniş  yanaşma  “balıqtutma ekspedisiyası”adlanır. O həmişə  “hadisələrə” yox 
“strukturlara”  fokuslanaraq korrupsiyada nümun
ələr axtarır  və  onun məqsədi mümkün 
q
ədər daha çox sayda korrupsiyaya bulaşmış polis işçiləri müəyyənləşdirməkdir. Strategi-
ya kimi,o, müst
əntiqlərə  optimal sayda dəlillər yığılana qədər həbs qəti imkan tədbiri al-
ma
ğı təxirə salmağa imkan verir.Bu strategiyanın çatışmazlığı ondan ibarətdir ki, şübhəli 
po
lis işçiləri araşdırma davam edə- edə cinayət əməli törədirlər və beləliklə etik məsələlər 
orta
ya çıxır.  
3.3.2. 
T
əhqiqatın fokusu 
239 

---

Cinay
ət təhqiqatı strategiyası tez-tez cinayətgara fokuslanır, nəinki cinayətin törəndiyi 
mühit
ə; və bu həm də korrupsiya təhqiqatlarına tətbiq edilir. Təhqiqat,tez-tez şikayət və 
ya  x
əbərçilər tərəfindən toplanan kəşfiyyat nəticəsində  başlayır.  Təhqiqat startegiyaları 
ad
ətən cinayəti törədənlərin üzərində  cəmlənir  və  müstəntiqlər  şübhəliyə  qarşı  dəlillər 
toplama
ğa çalışır. Korrupsiyanın gizlilik təbiətinə görə,çox zaman dəlillər əldə etmək çox 
ç
ətin olur:polis işçiləri həddən artıq ehtiyatlıdırlar,onlar iz qoymağa çalışmırlar və onların 
f
əaliyyətini həddən artıq gizlilik səbəbilə bilmək olmur. . 
Bu ya
naşmaya iki alternativ vardır: 
1.
 
Cinay
ətgar təşkilat mərkəzi nöqtə kimi. Təhqiqat səyləri,şübhəli polis iş-
çil
ərinə  fokuslanmaq  əvəzinə,korrupsiyalı  işçilər tərəfindən dəstəkləndiyi  hesab 
edil
ən cinayətgar təşkilatın üzərinə qoyulur.Sorğu zamanı anti-korrupsiya birliyi-
nin müst
əntiqləri təhqiqat qrupunda iştirak edir.Onların işi korrupsiyalanmış polis 
işçilərini aşkarlamaq və bütöv təhqiqatı risk altına qoymadan kifayət qədər dəlil-
l
ərin toplanmasını təmin etməkdir. Bu cür təhqiqat zamanı korrupsiyalı polis işçi-
l
əri ilə üz-üzə gəlmək şansı faydalıdır;bu korrupsiyanı araşdırmaq üçün təsirli ya-
naşmadır.  
 
2.
 
M
ərkəzi nöqtə kimi konkret biznes.Bir çox biznes sahələri,polis işçilərinin 
korrupsiyalannma
sında başqalarından daha çox maraqlıdır.Nəqliyyat biznesi,mə-
s
ələn,qanunsuz mallar daşımaq üçün korrupsiyalanmış polislərdən faydalanırlar. 
Sor
ğu xüsusi müəsisələrin və ya onların qollarının qanunsuz fəaliyyətinə fokusla-
nır  və  anti-korrupsiya birliklərindən olan müstəntiqlər sorğuda  iştirak edirlər. 
Sor
ğunun fokusu biznes prosesinin analizidir; bunu etməklə,korrupsiyalanmış po-
lis işçilərinin dəstəkverici fəaliyyətləri açıq görünür. 
 
3.3.3. 
Dig
ər mühüm strategiyalar  
 
3.3.3.1.
 
X
əbərləşmə strategiyaları 
Korrupsiya t
əhqiqatları,tərifinə görə, medianın böyük diqqətini çəkir. Əgər o səmərəli 
şəkildə idarə olunmursa təhqiqat üçün təhlükəlidir; buna baxmayaraq,bu həmçinin şəffaf-
lığı nümayiş etdirmək və ictimaiyyətdə inam yaratmaq üçün bir imkandır. Xəbərləşmə və 
ya media strategiyala
rı düzgün qiymətləndirilməlidir,çünki onlar səmərəli araşdırma üçün 
z
əruri amildirlər. 
Ha
şiyə 3: Təhqiqat strategiyasında media üçün suallar 
 
T
əhqiqat strategiyasını müəyyən edərkən media ilə bağlı
165
 bir neç
ə sual da daxil edil-
m
əlidir: 

 
M
ətbuatla əlaqə işçisi təyin olunubmu? 
240 

---


 
Medi
a açıqlanmaları üçün hansı səlahiyyət səviyyəsi müəyyən edilib? 

 
Ümumi media strategiya
sı nədir? 
-
 
K
ənar media.  
-
 
Daxili media (polis xidm
ətini məlumatlandirma üçün). 

 
Mediaya han
sı informasiya verilə bilər və hansı informasiya mediadan 
gizl
ədilə bilər? 

 
Media
nın yazdıqları izlənilirmi? 

 
Han
sı media müraciətləri təşkil olunub? 
-
 
Hansi s
əciyyəvi suallar ictimaiyyətə yönəlməlidir? 

 
Han
sı növ müsbət mesaj ətrafında söhbət getməlidir? 

 
Əhalinin səciyyəvi bir qrupuna müraciət edilməlidirmi? 

 
İnformasiyanın açıqlanmasının hansı riskləri vardır? 

 
Əgər müəyyən informasiya açıqlanmırsa,o media tərəfindən açıqlanacaq-
mı? 

 
M
ətbuat xəbərləri cinayətdə əlbir olanlar üçün xəbərdarlıq olacaqmı? 
-
 
N
ə gözlənilməlidir?  
-
 
 
 
3.3.3.2. 
Maliyy
ə strategiyaları 
Dövl
ət korrupsyası halında ən ittihamedici və inandırıcı dəlil, iddia olunan korrupsiya 
ha
lından dövlət rəsmisinin maliyyə cəhətdən faydalanmasıdır: məsələn,dövlət rəsmisi və 
ya 
işçisi böyük miqdarda nağd pulu banka depozit qoyursa,bahalı bir şey nagd pulla alırsa 
v
ə ya onun legitim gəlir mənbəyinə uyğun olmayan dərəcədə pul xərclədiyi dəlillər olur-
sa.  
 
Ona gör
ə də,şübhəlilərin maliyyə qazanclarına fokuslanmaq,“pul izinin” arxasına düş-
m
ək də uğurlu strategiyadır. Pulun alınması və sərf edilməsi arxada iz qoyur və onu da 
araşdırmaq olur və şəxsin yerləşdiyi yeri və onun xərcləmə və ya yığma üslublarını müəy-
y
ən etməyə imkan verir. Kredit kard ödəmələrini,internetdən sifarişlərini və s.izləməklə 
d
əyərli informasiyalar əldə etmək olur. 
Qanunsuz 
əldə edilən aktivlərin itirilməsi. ‘Cinayət ödəməli deyil’:Cinayətin səmərəli 
cilovlanma
sı qanunsuz əldə edilən aktivlərin müsadirə edilməsidir. Cinayət və korrupsiya 
əməlindən əldə edilən istənilən qazanc müsadirə edilməli və ya geri verilməlidir.Bu strat-
egiya
nın üç mühüm elementi vardır: 1)o təminat verir ki,korrupsiyalanmış işçilər özləri-
nin bu cür f
əaliyyətlərindən faydalanmır; 2) o dövlətə və ya hər hansı şəxsə və ya təsisata 
m
əxsus olan pulu bərpa edir və 3) o, ictimai inamı möhkəmlədir, çünki bu cür tədbirdə 
ədalət hissi vardır.  
 
Qanunsuz 
əldə edilən aktivlərin müsadirə edilməsinin əhəmiyyətli ilkin şərti hüquqi 
ç
ərçivədir və o, təhqiqata şəxsi aktivləri araşdırmağa və hər hansı qiymətli malın müsadi-
r
əsinə imkan verir və bu səbəbdən geri qaytarılmalı aktivlərin əldə olması və qorunması 
241 

---