2.3.
Cəmiyyətdəki problemlərin mürəkkəbliyinə görə polislərin işinin peşəkarlaş-
ma
sı gedir
Yuxa
rıda müzakirə olunan dəyişikliklər polis işçilərinin həm özləri ilə bağlı,həm də
onla
rın peşəkar statusları ilə bağlı qavrayışlara mühüm təsir etmişdir. Polis işçiləri adətən
cinay
ətgarlığın azaldılması və ictimai asayışın saxlanmasi üçün işə götürülürlər. Onların
rolu mühaviz
əçilik və ya texnikidir. Öz karyeralarını “nərdivanın aşağı pilləsindən başla-
yaraq”,bu
işçilər öz peşələrini illər boyu öyrənir,ierarxiya üsrə yuxarıya gedərək nəticədə
idar
əetmə vəzifələrinə yararlı olurlar. Idarəetmə sistemində vəzifələrindən asılı olmaya-
raq,po
lis işçilərinin rolu yuxarı rəhbərliyin tapşırıqlarını yerinə yetirməkdir. Işə bu cür ie-
rarxik ya
naşma,özlərinin müstəqilliyi ilə bağlı daha da anlayışlı olan və öz biliyinə və im-
kanla
rına daha inamlı olan yeni qəbul olunmuş polis işçiləri ilə tamamilə dəyişmişdir. Iki
amil bu d
əyişikliyi izah edir:
1.
Bu yeni seçil
miş polislərin fərdiliyi öz addımlarına nəzarət etmək
arzusu yara
dır.
2.
Yeni polis i
şçilərinin çoxu tədris institutları məzunlarıdır və on-
lar orada t
əkcə daha çox zorakılıq üstündə qurulmuş müdaxilə metodları ilə
yox,h
əm də psixoliji,silah və son idarəetmə cərəyanları haqqında təhsil almış-
lar. T
əhsili bitirib və öz karyeralarına başlayan bu günün polis işçiləri öz
müst
əqilliyini və muxtariyyatını qoruyan peşəkarlardır.Artıq yuxarıdan gələn
əmrləri yerinə yetirməyə cavabdeh olan sadəcə texniki işçilər yox,bu günün
po
lis işçiləri bəzən ierarxiyaya sığmayan bilgili peşəkarlara çevrilmişlər.Ona
gör
ə də,polis xidmətlərində sıravilərin və mütəxəssislər ordusunun ehtiyacla-
rına geniş diqqət yetirilməsi vacibdir,lakin onlara idarəetmədə yer verilmə-
m
əlidir.
2.4. Polis xid
mətləri yeni reallıqlara uyğunlaşmalıdırlar
Po
lis işçiləri,az islahata məruz qalan polis strukturları olan ölkələrdə öz rəislərinin ko-
mandala
rına baxan subyektlərdən hüquqi peşəkarlara çevrilir və ya çevrilməsi gözlənilir.
Indi po
lis işçiləri iş yerində sosial reallıqlarla məşğul olmaq üçün bilik və bacarıqlara sa-
hib olmala
rı gözlənilir,sadəcə “asayışı qoruyan” kimi yox, həm də əsil sosial/ictimai işçi-
l
ər kimi. Polislik işinin təbiətində baş verən bu dəyişikliklərə görə və ona görə də bu növ
işə tələb olunan iş bacarıqlarına görə,polis xidmətləri polislik yanaşmasını,o cümlədən,
özl
ərinin idarəetmə və müdaxilə üslublarını dəyişməyə hazır olmalıdırlar.
Idar
əetmə və köməkçi sistemlərdə böyük dəyişikliklərin edilməsi asan deyil və bu po-
lis işi konsepsiyasına müəyyən dəyişdirmələr tələb edir. Məsələn, polis işçilərinin, əlavə
arqument g
ətirmədən sadəcə olaraq qanunu tətbiq etmək qəbuledilməzdir; əksinə,onlar
v
əziyyətə müdaxilə edərkən ictimaiyyətin vəziyyəti gözdən keçirmələrini və dəyərləndir-
m
ələrini qəbul etməyə hazır olmalıdır. Polis, keçmişdə etdiyi müdaxilələrə sahib olduğu
146
s
əlahiyyətlərə bir daha sahib deyil, əvəzində ictimaiyyətə qulaq asmalı və onların fikirlə-
rini n
əzərə almalı və eyni zamanda qanunu icra etmək üçün polis səlahiyyətlərini yerinə
yetirm
əkdə davam etməli və tam dürüstlüklə hərəkət etməlidir. Polis xidmətləri, ənənəvi
s
əlahiyyət əsaslı yanaşmadan, xalq əsaslı yanaşmaya keçməyə məcburdurlar. Bu cür xalq
ehtiyacla
rı üzərində qurulmuş yanaşmada polis tamamilə xidmətində olduğu əhalinin hə-
ya
tına inteqrasiya olunur. Xalqla bu cür sıx yaxınlıq polis işçilərinə öz vəzifələrinin nədən
ibar
ət olduğunu bir daha fikirləşməyi tələb edir: ilk növbədə, polis işçisi olub peşəkar po-
lis müdaxil
ə işçisi və təşkilat üzvü;hüquq mühavizə peşəkarından başlayıb müdaxilə və
cinay
ətin qarşısının alınması və həmçinin,ictimaiyyəti dəstəkləyən və onun içində yaşa-
yan peşəkar. Nəticə odur ki, polis işçiləri daimi davam edən hakimiyyət davalarının mər-
k
əzinə qoyulur(təsisat və mülki).
Ona gör
ə də polis özünün strategiyasını,təşkilatlarını,liderlik üslubunu və ictimaiyyət-
l
ə münasibətlərini vəziyyətə uyğunlaşdırmalıdır. Onlar,həmçinin bu cəmiyyət daxilində,
f
ərdi və təşkilat daxili dəyişikliklərin qeyri-etik davranışlar və korrupsiyanın inkişafına
aparan mümkün n
əticələri haqqında məlumatlı olmalıdırlar.
2.5. H
əm polis işçilərinin,həm də xidmətlərinin bu yeni problemlərlə üzləşmək
üçün kö
məyə ehtiyacları vardır
Polis xidm
ətlərinin öz vəzifələrini yaxşı yerinə yetirmələri üçün, öz işçilərinə verdik-
l
əri kömək önəmlidir. Eyni dərəcədə polis xidmətlərinə verilən dəstək də əhəmiyyətli-
dir.Po
lis işçilərinə verilən dəstək iki məqsədi yerinə yetirməlidir:1)etika strukturları və
mexanizml
əri yaratmaqla korrupsiyanı cilovlamağa kömək etməlidir, və2)o, korrupsiyaya
aidiyya
tı olmayan,amma dəyərlər münaqişəsini ifadə edən və güc işlətməklə bağlı və ya
f
ərdi hüquqlara hörmətlə bağlı şübhəli davranışa və qərarlara aparan vəziyyətləri idarə
etm
əyə kömək etməlidir. Yuxarıda təsvir edilən cəmiyyət dəyişikliyi polis işçilərinə öz
rolla
rını yenidən düşünməyi və peşəkar düşüncə tələb edir; onlardan işləri artıq xüsusi
yolla görm
əyi tələb olunmur, əksinə üzləşdikləri vəziyyətləri təhlil edib və təmasda ol-
duqla
rı adamlara qarşı ən yaxşı cavab təklif etmələri tələb olunur. Ictimaiyyətlə bu cür
açıqlıq və qarşılıqlı əlaqə, polis işçilərini əvvəlki vaxtlardan daha çox təzyiq altında qoyur
v
ə ona görə də işlərin daha pis getməsi riskini artırır. Bütün bu dəyişikliklər,istər cəmiy-
y
ət daxili,peşəkar və ya təşkilati olsun, normalara olan münasibətləri yenidən fikirləşmə-
yi t
ələb edir və nəyin doğru və nəyin yanlış olduğunu yenidən fikirləşməyə tələb edir. Bu
günkü po
lis işçilərinin cəlb olunduğu vəziyyətlər getdikcə daha az hallarda hakimiyyətə
müraci
ətlə həll olunur. Ona görə də, həm polis işçilərinə ,həm də polis xidmətlərinə
getdikc
ə artan polis muxtariyyatında yer verilməsinə kömək edilməsi vacibdir və xüsusilə
d
ə bu muxtariyyatın mümkün olması və etik cəhətdən sağlam polis mühitinin bərqərar ol-
ma
sı üçün təşkilati mexanizmlərin yaradılması vacibdir. Bu baxımdan polis təşkilatlarına
etika
nı inteqrasiya etmək məqsədilə yeni strukturların və mexanizmlərin ortaya qoyulma-
sı önəmlidir.
147
Dostları ilə paylaş: |