Psixofiziologiya predmeti va vazifalari
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BOSH MIYANING VAZIFALARI
- Bosh miyaning umumiy vazifalari
| Neyrofiziologiya
|
Neyrofiziologiya - fiziologiyaning bir boʻlimi. |
Neyrofiziologiya fan sifatida 19-asrning 1-yar-midan, nerv sistemasi tajriba usullari bilan oʻrganila boshlangandan soʻng shakllangan. |
|
Fiziologiyaga bo’limlarini chuqqurroq bilishni hohlayman |
BOSH MIYANING VAZIFALARI
Bosh miyaning vazifalari, o'zaro birga ishlash, jamoa bilan hamkorlik qilish, maqsadlarni belgilash va ularga erishish uchun yo'l ko'rsatish, muammolar va muammolarni hal qilish, tajribani o'rgatish va o'zlashtirish, tuzumni boshqarish va uning samaradorligini oshirish, maslahat berish va qo'llab-quvvatlash, maslahat berish va qo'llab-quvvatlash, va boshqa muhim vazifalarni bajarish.
Bosh miya yarim sharlari po’slog’ining vazifalari quyidagi usullarda tekshiriladi:
1 ) shartli reflekslar usuli;
2) bosh miya biotoqlarini yozib olish usuli;
3) Bosh miyada kon aylanishi va moddalar almashinuvini tekshirish usuli;
4) bosh miyani bevosita kuchsiz elektr toqi yoki kimyoviy moddalar bilan ta`sirlash usuli;
5) miyaning turli qismlarini olib tashlash usuli.
"bosh miya"ning muhim vazifasi insonlarni boshqarish, ularni rahbarlik qilish va ularning hukmronlikda ijro etishlarini ta'minlashdir.
Bosh miyaning umumiy vazifalari
Bosh miya tirik organizm bajaradigan vazifalarining asosiy regulyatori hisoblanadi. U MAT elementlaridan biri hisobjanadi. Bosh miya - ketingi miya, o‘rta miya, miyacha, oraliq miya, katta yarimsharlar po‘stlog‘i, limbik tizim va bazal gangliylardan iboratdir
Odam miyasi 25 mlrd neyronlardan iborat. Aynan ana shu hujayralar kulrang moddadir. Miya 3 qavat bilan o'ralgan: qattiq; yumshoq; to‘rsimon (uning kanallarida likvor, ya’ni orqa miya suyuqiigi sirkulyatsiyalanadi). Likvor bosh miyani urib olganda himoya vazifasini bajaradigan amortizator hisoblanadi. Ayol va erkaklarda miya bir xil rivojlanganligiga qaramay, og‘irligi turlicha bo'ladi, erkaklarda 1375 g, ayollarda esa 1245 g. U tana og‘iriigining 2% ini tashkil qiladi. Odamning aqliy rivojlanishi uning og‘irligiga bog‘liq emasligi aniqlangan. U bosh miyada tuzilgan aloqalaming soniga bog‘liq.
Odam hayvonlardan ikkita miya yarimsharlari borligi bilan farqlanadi. Odam miyasi analiz va sintez qila oladi. Miyaning asab uchlari tashqi-qo‘zg‘atuvchilarni qayta ishlaydi va tegishli javob reaksiyasini qaytaradi. Miya hujayralari - impulslami generatsiyalaydigajp va uzatadigan neyronlar va qo‘shimcha vazifalami bajaragliyalardir. Bosh miyaning turli bo‘limlaridan 12 juft bosh miya nervlari (24-rasm) chiqadi. Bu nervlar, asosan, boshda joylashgan sezgi organlari, mushaklar va bezlarni nerv bilan ta’minlaydi. Bosh miyaning vazifalari turlicha bo‘lib, ularga organizm faoliyati to‘liq bog;liq bo‘ladi.
Uzunchoq miya
Uzunchoq miyaorqa miyaning bevosita davomi hisoblanadi, uzunligi 25 mm atrofida, shakli uchi kesilgan konusga o‘xshaydi (24-rasm). Uzunchoq miyaning oldingi yuzasida oldingi, o‘rta, oraliq qismi ajratiladi, uning yonlarida piramida joylashgan. Piramidalar piramidali o‘tkazuvchi yo‘llaming asab tolalarining tutamidantashkil topgan.Piramida yo‘lining tolalari bosh miya po‘stlog‘ini bosh suyak asablarining yadrolari va orqa miyaning kulrang moddasi bilan bog‘laydi. Piramidaning ikkala tomonidan olivajoylashgan.
Uzunchoq miya, orqa miya singari, ikkita vazifa - reflektorva о‘tkazuvchivazifani bajaradi. U orqa miya singari oq va kulrang moddadan tuzilgan, periferiya bilan bevosita sezuvchan va harakatlantiruvchi aloqaga ega. Sezuvchan tolalar orqali uzunchoq miya bosh terisi, ko‘z, burun, og‘izning shilliq pardasi, eshitish a’zolari, vestibulyar apparat, hiqildoq, traxeya. o‘pka retseptorlaridan, hamda yurak-tomir tizimi va hazm tizimining interoretseptorlaridan axborotlami qabul qiladi. Uzunchoq miyaning kulrang moddasi IX, X, XI, XII juft bosh suyagi asablarining yadrolari, oliva va retikulyar formatsiyasidir.
-til-halqum asabi og‘iz bo‘shlig‘i va halqum mushaklarini innervatsiyalaydigan harakatlantiruvchi tolalar va til va halqum shilliq pardasining sezuvchan tolalaridan tashkil topgan, vegetativ tolalar so‘lak bezlarini innervatsiyalaydigan parasimpatik gangliylarga boradi.
- vagus yoki adashgan asab ham aralash hisoblanadi. Uning parasimpatik tolalari halqum, qizilo‘ngach, oshqozon, ingichka ichak, hazm bezlariga boradi, harakatlantiruvchi tolalar nafas olganda tomoq va halqumni ketma-ket qisqarishini reflektor boshqaradi.
- qo‘shimcha asab — ovoz, bo‘yin, ko‘krak-o‘mrov va trapetsiyasimon mushaklami innervatsiyalaydi.
juft - tilosti asabi - til va tilni yuqoriga, pastga va oldinga harakatlantiradigan mushaklarni innervatsiyalaydi.
Yüklə 94,24 Kb.
Dostları ilə paylaş:
