PüSTƏ oruc qizi fərhadi

 
74 
-
 
Maddi 
məsuliyyət 
və 
mal 
göndərmə 
müqaviləsinin pozulmasının; 
-
 
Dövlət  ehtiyacı  üçün  mal  göndərilməsinin 
əsaslarını; 
-
 
Kontraktasiya müqavilələrini; 
-
 
Tələbnamələri və sifarişləri onların fərqini; 
-
 
Bir başa müqavilələrin xüsusiyyəti; 
-
 
Topdan  müəssisələrin  təsərrüfat  əlaqələrində  və 
mal daşınmasında rolu; 
-
 
Topdan  müəssisənin  alıcı  –  müştəri  kimi 
funksiyalarını. 
 
Bacarmalı 
-
 
Ticarətdə  təsərrüfat  əlaqələrinin  tənzimlənməsi 
qaydalarını 
və 
onların 
mahiyyətini 
əlaqələndirməyi; 
-
 
Təsərrüfat  əlaqələri  sisteminə  nələrin  daxil 
olduğunu izah etməyi; 
-
 
Alqı – satqı müqavilələrinin  ümumi qaydalarını, 
şərtlərini, 
satıcının 
vəzifələrini, 
malın 
keyfiyyətinin  yoxlanması,  nəticələrin  lazımi 
qaydada  aşkarlandırılmasını,  mal  alanın,  mal 
göndərənin  hüquqlarını,  öhdəliklərini  fəaliyyətdə 
olan qanunlara görə əsaslandırmağı; 
-
 
Pərakəndə alqı – satqı müqaviləsinin özəlliklərini 
və  mal  göndərmə  müqaviləsinin  növlərini  izah 
etməyi; 
-
 
Mal 
göndərmə 
müqaviləsinin 
məzmununu, 
şərtlərini açıqlamağı; 
-
 
Dövlət  kontraktlarının  bağlanması  qaydalarını 
təhlil etməyi. 
 

---

 
75 
Test sualları 
1)
 
Ticarətdə  təsərrüfat  əlaqələrinin  mahiyyəti  və 
tənzimlənməsi qaydaları. 
2)
 
Mal  göndərmə  müqavilələrinin  məzmununu, 
hüquqi  şərhi,  müqavilələrin  dəyişdirilməsi  və 
ləğvi. 
3)
 
Dövlət 
müqavilələri, 
onların 
bağlanması 
qaydaları. 
4)
 
Mal üçün tələbnamə və sifarişləri. 
5)
 
Ticarət  müəssisələri  və  istehsalçılar  arasında 
birbaşa müqavilə əlaqələri.  
6)
 
Topdan 
ticarət 
müəssisələrinin 
mal 
göndərilməsində rolu. 
7)Təsərrüfat əlaqəsi nədir. 
8)Təsərrüfat əlaqələri sisteminə nələr daxildir. 
9)Pərakəndə alqı – satqı müqavilələri nə ilə fərqlənir. 
10)Mal  göndərilmə  müqaviləsində  malın  keyfiyyəti 
necə müəyyən olunur. 
11)Malın çeşidi spesifikasiyada hansı əlamətlərə görə 
göstərilir. 
12)Hesablanma  qaydası  və  qiymətlər  müqavilədə  öz 
əksini necə tapır. 
13)Dövlət  ehtiyacları  üçün  mal  göndərilməsinin 
əsasları hansılardır. 
14)Kontaktasiya müqaviləsi nədir. 
15)Mal birjası nədir. 
16)Broker kimdir. 
17)Agent kimdir. 
 
 
 

---

 
76 
MÜHAZİRƏ MƏTİNLƏRİ 
KOMMERSİYA FƏALİYYƏTİ SFERASI 
P L A N 
1. Malların alışının həyata keçirilməsi 
         2. Alış-müqavilə fəaliyyətinin təşkil olunması 
1.Təsərrüfatçılığın bazar şərtləri malgöndərənlərlə 
əmtəə  alıcıları  arasında  kommersiya  münasibətlərinin 
yeni  tipinin  yaranmasına  səbəb  olmuş,  ticarət  işçilərinin 
təşəbbüskarlığı  və  müstəqilliyi  üçün  geniş  imkanlar 
açmışdır. Müasir şəraitdə bu keyfiyyətlərsiz kommersiya 
işini  müvəffəqiyyətlə həyata keçirmək mümkün deyil.  
     İnkişaf  etmiş  bazar  iqtisadiyyatı  ölkələrində 
kommersiya 
fəaliyyətində 
təşəbbüskarlıq, 
əmtəəni 
satmaq bacarığı çox yüksək qiymətləndirilir. 
     Mürəkkəb  və  çox  şaxəli  bazar  münasibətləri 
şəraitində  kommersiya  fəaliyyətini  yalnız  yaxşı 
hazırlanmış    yüksək  ixtisaslı  və  kommersiya  işinin  
müasir  təşkili  və  texnologiyası,  marketinq,  menecment 
sahəsində  dərin  hazırlıq  keçmiş  kadrlar  həyata  keçirə 
bilərlər. 
Ticarət 
müəssisələrinin, 
kommersiya 
xidmətlərinin  başında  kommersiya  işini  yaxşı  bilən 
ixtisaslı  kommersant  –  təşkilatçılar,  kommersant 
əmtəəşünaslar,  kommersant  menecerlər  durmalıdırlar. 
Topdan    bazarlarda,  ticarət  müəssisə  və  təşkilatlarında 
kommersiya 
xidməti 
və 
ya 
şöbəsi 
yaratmaq 
məqsədəuyğun  hesab  olunur  və  onlara  rəhbərliyi,  bir 
qayda  olaraq,  direktorun  birinci  müavini  və  ya 
kommersiya direktoru həyata keçirir. 

---

 
77 
     Kommersiya  xidmətinin  tərkibinə  ticarət  və  ya 
əmtəə  şöbələri,  tələbatın  və  ya  ticarət  konyukturunun 
öyrənilməsi  şöbəsi,  topdan  bazarların  kommersiya 
köşkləri, əmtəə nümunələri zalları və müəssisələrin digər 
ticarət bölmələri daxil edilir. 
     Ticarət    müəssisə  və  təşkilatlarının  kommersiya 
işçilərinn 
akyual 
vəzifəsi 
milli 
istehsalçıların 
məhsullarının  mal  dövriyyəsinə  cəlb  edilməsindən 
ibarətdir.  
 
Bununla  əlaqədar,  əmtəə  istehsalçıları  və  mal 
göndərənlərlə  müqavilə  münasibətlərinin  səmərəliliyinin 
və  təsirini    artırmaq  lazımdır.  Malgöndərilməsi 
müqavilələri  milli  istehsala  aktiv  təsir  göstərməlidir,  bu 
da  öz  növbəsində,  xalq  istehlakı  mallarının  buraxılışının 
artırılmasına,  onların  ucuz  alternativ  xammaldan 
hazırlanmasına,  əhali  üçün  optimal  əmtəə  çeşidinin 
formalaşdırılmasına gətirib çıxarmalıdır. 
 
 Bazar  iqtisadiyyatı  şəraitində  kommersiya  işinin 
keyfiyyəti  bilavasitə  azad  satış  qaydasında  reallaşdırılan 
əmtəələri  axtarıb  tapmaq,  sənaye  və  kənd  təsərrüfatı 
müəssisələrini,  kooperativləri,  fərdi  əmək  fəaliyyəti  ilə 
məşğul  olan  şəxsləri  əhali  üçün  zəruri  olan  əmtəə 
istehsalında maraqlandırmaq bacarığından asılıdır. 
 
Bu 
vəzifələrin 
öhdəsindən 
gəlmək 
üçün 
kommersiya işçiləri öz iqtisadi rayonlarını və onun təbii 
sərvətlərini yaxşı tanımalı, sənayenin, kənd təsərrüfatının 
vəziyyətini,bölgə  müəssisələrinin  istehsal  imkanlarını  və 
onların  istehsal  etdikləri  məmulatların  çeşidini  real 
qiymətləndirməlidirlər. 
 
Mal 
göndərənlərin 
və 
onların  imkanlarını 
öyrənmək  üçün  kommersiya  xidməti  işləri  əmtəə 

---