PüSTƏ oruc qizi fərhadi
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
233 pərakəndə ticarətlə qarşılıqlı münasibətlərinin təkmilləşdirilməsinin mühüm tərkib hissəsidir. Yuxarıda deyildiyi kimi,topdan xidmətlərin tərkibi və növləri müxtəlif ola bilər, lakin funksional təyinatına görə aşağıdakı əsas xidmətlər komplekslərini qeyd etmək olar: - texnoloji - anbarda saxlama, sortlaşdırma, qablaşdırma, markalanma, nəqliyyat-ekspedisiya və s üzrə; - kommersiya - əmtəələrin reklam üzrə kömək, komissyon xidmət, əmtəə göndərənlərin və topdan alıcıların tapılmasında vasitəçilik; - təşkilati – məslət - əmtəələrin çeşidi və keyfiyyəti, məmulatların istismarı, pərakəndə satışın təşkili, tələbin öyrənilməsi, marketinq və digər məsələlər üzrə məsləhətlər; - informasiya - kommersiya məlumatlarının toplanması, yığılması, işlənməsi və onların kontragentlərə ötürülməsi; - maliyyə - ticarət- hesablaşma əməliyyatlarının təşkili üzrə. Topdan bazaların öz müştərilərinə göstərdikləri xidmətlər, bir qayda olaraq, pullu olmalıdır və topdan fəaliyyətin aktivləşməsinə təsir göstərməlidir. Xidmətlərin ödənilməsinin konkret məbləğləri topdan müəssisə ilə müştəri arasında bağlanan müqavilələrdə təyin olunmalıdır. Bu məbləğ, əmək tutumu və bu əməliyyatların normal rentabelliyi nəzərə alınmaqla xidmətlərə çəkilən xərcləri, o cümlədən topdan bazarların öz müştərilərinə göstərdikləri xidmətlərdə iqtisadi maraqlarını özündə əks etdirməlidir. 234 Beləliklə, topdan müəssisələrin gəlirləri əmtəələrin satışından – ticarət əlavələrindən və topdan ticarət xidmətlərinin haqqından ibarətdir. 2. Əmtəələrin pərakəndə satışı üzrə kommersiya işi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir: - Mağazalarda satılan əmtəələrə alıcı tələbinin öyrənilməsi və proqnozlaşdırılması; - Mağazalarda əmtəələrin optimal çeşidinin formalaşdırılması; - Pərakəndə ticarət müəssisələrinin reklam –informasiya fəaliyyəti; - əmtəələrin pərakəndə satışının daha səmərəli metodlarının seçilməsi; - Alıcılara ticarət xidmətləri göstərilməsinin təşkili. Əmtəələrin pərakəndə satışı üzrə kommersiya fəaliyyəti topdan müəssisələrdəkinə nisbətə bir sıra fərqli xüsusiyyətlərə malikdir. Pərakəndə ticarət müəssisələri pərakəndə ticarətin özünəməxsus xüsusi, spesfik üsul və metodlarını tətbiq etməklə,əmtəələri bilavasitə əhaliyə, yəni fiziki şəxslərə satırlar. Əhaliyyə ticarət xidmətləri göstərilməsi xüsusi quraşdırılmış və avadanlıqlarla təchiz edilmiş ticarət yerlərinin olmasını şərtləndirir. Bu yerlər alıcılara xidmətin dahanda yaxşılaşdırılmasını, ticarət çeşidinin seçilməsi və formalaşdırılmasını və onun əhalinin tələbinin dəyişməsinə müvafiq olaraq dəyişdirilməsi mümkünlüyünü təmin etmək, istehlakçı tələbatının daimi 235 öyrənilməsi və uçotunu təşkil etmək, hər bir konkret alıcıya əmtəə təklif etmək, satmaq bacarığını nümayiş etdirmək işinə xidmət etməlidir. Pərakəndə ticarət şəbəkəsi topdan şəbəkədən fərqli olaraq, böyük və geniş ərazi parçalanması, sahəsi və mal dövriyyəsinin həcmi kiçik olan çoxlu sayda müəssisələrin mövcudluğu ilə xarakterizə olunur və buna görə də onun fəaliyyətini kiçik biznes sahəsinə aid etmək olar. Pərakəndə satış ticarət müəssisələrində işçilərin sayının müəyyən edilmiş meyarlarına görə ticarət müəssisələrinin böyük hissəsi kiçik müəssisələrə aid edilir. Əhaliyə əmtəələrin reallaşdırılmasının (satışı) təşkili, alıcılara yaxşı xidmət göstərilməsi, rəqiblərə qarşı durum və normal mənfəətin təmin olunması üzrə kommersiya işində bu müəssisələrin rəhbərlərindən (menecerlərindən) böyük işgüzarlıq təşəbbüskarlıq tələb olunur. Bazar münasibətləri şəraitində Azərbaycanda pərakəndə ticarət inkişaf etmiş bazar iqtisadiyyatı ölkələrində ticarətin inkişaf təcrübəsinə istinad edir, belə ki, bu ölkələrdə böyük insan resursları cəmlənmiş, bu sahətə geniş həcmdə maliyyə vəsaitləri cəlb olunur, elm və texnikanın son nailiyyətləri geniş tətbiq olunur. Bu ölkələrdə ticarətdə (topdan və pərakəndə) məşğul olanların xüsusi çəkisi ümumi işləyən əhalinin 20 %-dən çoxunu təşkil edir. Qərb ölkələrində ticarət sahəsində işçi qüvvəsindən istifadənin miqyasları geniş olsa da, bu sahəyə işçi qüvvəsinin daimi axını xarakterik hal daşıyır. Bu cür vəziyyət onunla izah olunur ki, ticarət sahəsinin daxilində əmtəə satışı prosesinin daha səmərəli olmasını təmin edən kommersiya fəaliyyətinin yeni növlərinə tələbat yaranmışdır. Xüsusi xidmət bölmələri 236 yaradılır ki, bunlar da istehlakçı tələbinin öyrənilməsi və proqnozlaşdırılması, mağazaların fəaliyyətinə nəzarət, ticarətin bu və ya digər forma və metodlarının təhlili və səmərəliliyinin müəyyən edilməsi, ehtimal olunan tələbin proqnozları əsasında məmulatların yeni növlərinin işlənməsi və hazırlanması, standartların və markalanmanın tətbiqi, alıcıların yeni əmtəələrin istehlak keyfiyyətləri və xüsusiyyətləri barədə məlumatlandırılması, sərgilərin təşkili və s. bu kimi işlərlə məşğul olurlar. Satışdan sonrakı xidmət genişlənir və təkmilləşir. Xidmətin bu növünün payına ticarət firmasının dövriyyəsinin 5% -ə qədəri düşür. Texniki cəhətdən mürəkkəb məhsullara satışdan sonra xidmət göstərilməsi üzrə ixtisaslaşmış firmaların yaradılması geniş vüsət almışdır. Bu ölkələrin ticarətində mağazaların iriləşdirilməsi prosesi nəzərə çarpır ki. Bu da yeni yerlərdə yeni tikintilər hesabına, ya da xırda az səmərəli köşklərin bağlanması hesabına həyata keçirilir. Ticarət sahəsi 1500 –dən 10000 m 2-dək və daha çox və 10 min addan artıq əmtəələrə malik olan hiper və super marketlərin inkişafı geniş yer almışdır. Böyük ticarət sahəsinə malik mağazaların üstünlükləri göz qabağındadır: mal dövriyyəsinin sürətinin yüksək, tədavül xərclərinin səviyyəsinin isə aşağı olması. Məsələn, supermarketlərdə əmək haqqı xərcləri, adi mağazalarda olduğundan orta hesabla 10- 20% aşağıdır. ABŞ-da ərzaq məhsulları üzrə ticarət dövriyyəsinin 2\3 hissəsi, Qərbi Avropada isə yarısından çoxu supermarketlərin payına düşür. Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|