Qadimgi yunoniston, rim va rusda jismoniy

It was in the early 19th century that the introduction of Ling’s Swedish form of free gymnastics and Jahn’s apparatus-based gymnastics became the standards for gymnastics within both education and clubs.¹

Ular jismoniy mashqlar (yugurish, kurashish, irg‘itish, sakrash va boshqalar) yordamida har qanday qiyinchiliklarni yengishga o‘rgatar, o‘z kuchlari va chidamliklarini o‘stirar edi. Ularning trenerlari va rahbarlari davlat tomonidan belgilanadigan pedonomlar edi. Har yili shu yoshdagi guruhga turuvchi bolalar uchun sinov (uy) lar tashkil etilib, bu sinovlarda o‘g‘il bolalar o‘zlarining jismoniy fazilatlarini rivojlantirish borasida bir yil ichida erishgan natijalarni namoyish qilar edilar. 14 yoshga yetgan o‘smirlar uchun sinov yili deb ataluvchi alohida yil belgilanar edi; bu o‘smirlar qurol olar, maxsus otryadlarga guruhlashtirilar va o‘z trenerlari

3.David C. Watt Sports management and administration © 1998 David C. Watt 11 pg.

rahbarligida politsiya hizmati va harbiy xizmatni o‘tar edilar. Bu sinov yili davomida ular to‘ngi yugurishlar uyushtirar edilar, bunday to‘ngi yugurishlar vaqtida ularga yo‘lda uchragan har bir ilotni o‘ldirishga, ilotlarni qishloqlariga xujum qilishga bu qishloqlarni vayron qilib tashlashga huquq berilgan edi. Bu yurishlar ilotlarni qo‘rqitish va yosh spartaliklarni yurish vaqtidagi jangovor holatiga, ilotlarning qo‘zg‘olonlarini bostirishga o‘rgatish maqsadida uyushtirilar edi.
Sinov yilni tugashi bilan o‘smirlar eyrenlar razryadiga o’tkazilar edi. Eyrenlar (15 yoshdan 20yoshgacha bo‘lagan yigitlar) sistemali jismoniy tayyorgarlik bilan shug‘ilanar va ayni bir vaqtda kichik yoshdagi sinfdagi o‘g‘il bolalarni madaniyatlashda pedonomlarga amaliy yordam ko‘rsatar edilar.
Yosh sapratlik 20 yoshga to‘lishi bilan yana sinovdan o‘tar va ediblar razryadiga o’tkazilib, ular qatorida 30 yoshgacha bular edi. Ediblar qo‘yishlar sostaviga kiritilar, yugurishlarda qatnashar edilar. Ular mo‘ntazam ravishda jismoniy mashqlar bilan shug‘ilanar o‘zlarida aska uchun zarur bo‘lgan fazilatlarini tarkib toptirar edilar.
Sparta yoshlarning erlar jinsi jismoniy madaniyatIning qattiqligi spartalik qizlarning ham qattiq tabiyasiga muvofiq kelar edi. Qizlar yigitlar bilan bir qatorda jamoat bayramlarida ishtirok etib, musobaqa va raqslarga qatnashar edilar: yugurish, sakrash, irg‘itish va hatto kurashishga doir mashlar ko‘proq shug‘ullanar edilar. Qadimga ma’nbalarning ko‘rsatishicha, qizlarni bunday tabiyalashdan maqsad “bu qizlardan tug‘iladigan bolalardan baquvvat va kuchli bo‘lishi uchun ularning tanasini kuchli baquvvat qilishidan iboratdir”.
Quldorlarning Afinada vujudga kelgan madaniyat sistemasi Spartadagi qattiq, bir tamonlama madaniyat sistemasidan (bu yerda aqliy ta’limga e’tibor berishar edi) farq qiladi.