Qarabağı unutma
Yüklə 247,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
düşmən gülləsinə sinəsini sipər etmiş qəhrəman Laçın, çiçəklər diyarı Cə bərəkətli Füzuli, XX əsrin ən böyük faciəsini yaşamış, qan içində boğulmuş Xocalı bu gün Öz təb
yaraşığı olan Qarabağ nə görə mütəxəssislər slovodsk ilə, hətta dünyanı üstün hesab edirlər. Qarab ilə Azərbay- canda olmuş b ansız ədibi A.Dümanın, irika ustası S.Yeseninin d Qarabağın gözəlliyini tab o Şuşanın təsvirinə belə başlamışdır: “Sıldırım dağlar və qayalar arasında yerləşən Şuşa qalası buludlara qədər yüksə senin isə fikrini bir cümlə ilə ifadə e ağlı
deyil”.
əşid Behbudov qarabağlı idilər.
hərbi t brayıl, qüdrətdən səngərli Qubadlı, Zəngilan, ən ağrılı günlərini yaşayır. ii gözəlliyi, bənzərsiz iqlimi ilə Qafqazın həm də müalicə ocağıdır. Təbii iqlim şəraiti Şuşa kurortu iqlimini Abastumani və Ki n məşhur İsveçrə kurortu Davosdan ağın, Şuşanın təkrarsız gözəlliyi vaxt öyük rus şairi M.Lermontovun, məşhur fr istedadlı rus rəssamı V.Vereşaginin, l ə diqqətini cəlb etmişdir. V.Vereşagin lolarda əks etdirmiş, səyyah və tarixçi Pott lmişdir”. S.Ye tmişdir: “Kim oxumursa, o, qarab Bəli, Qarabağ dünya mədəniyyətinə çox nadir incilər bəxş etmiş bir diyardır. Qarabağ bütünlükdə mədəniyyətimizin, musiqimizin beşiyidir. Təkcə XIX əsrdə balaca bir şəhər olan Şuşada 95 şair, 22 musiqiçi, 38 xanəndə-müğənni, 16 rəssam, 5 astronom, 18 arxitektor, 16 həkim yetişmişdi. Bütün Şərqdə əsrin ən böyük universal-elmi ensiklopedik biliyə malik alimi Mirmöhsün Nəvvab da şuşalı idi. Dünya korifeyləri siyahısına adını yazmış Üzeyir Hacıbəyov, Bülbül, R Şuşa həm də milli-memarlıq abidələrinin ən çox və ən yaxşı qorunub saxlandığı bir məkan idi. Təsadüfi deyil ki, abidələr məskəni Şuşa 1977-ci ildə Azərbaycan hökuməti tərəfindən tarix- memarlıq qoruğu elan olunub. Şuşa şəhəri bütünlükdə tarix- mədəniyyət abidəsidir.
Əfsuslar olsun ki, 1988-ci ildən Ermənistanın Azərbaycana əcavüzü nəticəsində ərazimizin 20 faizi ilə bərabər qiymətli mədəni sərvətlərimizi də itirdik. Bir milyondan artıq soydaşımız öz yurd-yuvalarından qaçqın düşdü. Qədim Azərbaycan torpaqları
8 olan indiki Ermənistan ərazisində maddi-mədəniyyət nümunə- lərimiz məhv edilir. Təsadüf üzündən məhv edilməmiş abidələr isə İran və ya Türkmən mədəniyyət abidələri kimi təqdim olunur. Hamıya yaxşı məlumdur ki, Cənubi Qafqaz, o cümlədən indiki ənistanın işğalçı müharibələr hesabına böyüdüyü faktını elmi də tarixi nailiyyətlərini şişirdib yüksəklərə aldıra Ermənistan erməni etnosunun vətəni deyildir. Tarix göstərir ki, erməni tayfaları Cənubi Qafqazdan çox uzaqlarda yaşamışdır. XIX əsrin erməni tədqiqatçıları belə hesab edirlər ki, ermənilər qaraçılardan, daha dəqiq “qəddar ürəkli” – ayk (xayk) adlandırılan köçəri tayfadan əmələ gəliblər. Bir sıra Avropa və Azərbaycan tarixçilərinin dediklərinə görə, onların ilk vətəni Balkanlar olub ki, xristianlığı da məhz orada qəbul ediblər. Tarix boyu təcavüzkar və hiyləgər ermənilər özlərini məzlum xalq kimi qələmə verərək dünyanın diqqətini çəkmək istəyiblər. Lakin həqiqəti gizlətmək, pərdələmək o qədər də asan deyil. Ermənilərin təcavüzkarlığı bir çox alimlərin, o cümlədən Strabonun da diqqətindən yayınmamışdır. O, əvvəllər kiçik bir ölkə olan Erm
lillərlə öz əsərlərində qeyd etmişdir. Ermənilər işğal etdikləri ərazilərdə bir qayda olaraq o xalqın mədəniyyət abidələrini ya yox edir, ya da “qazıntılar” apararaq əsil yazıları dəyişir və erməniləşdirir. Bu haqda məşhur gürcü şairi İlya Çavçavadze də yazmışdı: “Ermənilər tərəfindən gürcü kilsələrində gürcü yazılarının pozulması, tikinti daşlarının çıxarılıb əvəzinə erməni yazıları olan daşların qoyulması haqda sübut olunmuş bir çox faktlar var”. Tanınmış rus tarixçi-alimi V.Veliçkonun kitabında da ermənilərin gürcü və alban abidələrində əsil yazıların pozulması və dəyişdirilərək mənimsənilməsi faktları verilir. O yazır ki, erməni himayədarları Ermənistanın yeni tarixini yazmaq və kiçik xalqını yüksəltmək üçün öz q raq, qonşu xalqların daha zəngin tarixinə kölgə salmaq istəyirlər. Köhnə tarix bu gün də təkrar olunur. Təkcə Şuşa şəhərin- dəki 199 memarlıq abidəsindən çoxu, o cümlədən Yuxarı və Aşağı
9 Gövhər Ağa məscidləri, Saatlı məscidi, böyük Azərbaycan şairi M.P.Vaqifin məqbərəsi, XVIII-XIX əsrlərə aid yaşayış evləri və s. abidələr dağıdılmışdır. 1992-ci ilin may ayında işğal olunmuş Şuşa şəhərin
ələcəkdə Azərbaycan tarixinə yerli əhəmiyyətli memarlıq abidəsi, 205 arxeoloji
kı daş heykəllər muzeyi erməni vəhşiləri tərəfindən ə ermənilər köçürülmüş və tarixi keçmişimizin erməniləş- məsi davam etdirilir. İşğala qədər bu şəhərin əhalisinin 95 faizini azərbaycanlılar təşkil edirdi. Tunc dövrünə aid Xocalı-Gədəbəy arxeoloji mədəniyyətinin ən xarakterik arealı olan Xocalı şəhərində ermənilər sovet ordusunun 366-cı alayı ilə birgə misli görünməmiş vəhşiliklər törət- mişlər. Bir gecənin içində şəhər yerlə-yeksan edilərək xəritədən silinmişdir. Yaxın və Orta Şərqin ən qədim insan məskənlərindən biri olan Azıx və Tağlar mağaraları, Aquen məbədi, Qandzasar monas- trı, Qaraköpək, Üzərliktəpə və s. abidələr hərbi məqsədlər üçün istifadə edilir. Xocalıda Kurqan düzü, Ağdam, Ağdərə, Füzuli və Cəbrayıl rayonlarındakı kurqanlar talan edilmişdir. Şübhəsiz ki, zəbt edilmiş muzey fondlarından və qanunsuz arxeoloji qazıntılardan əldə edilmiş materiallar g və mədəniyyətinə qarşı çevriləcək. Başqa xalqların mədəniyyətləri bazasında özlərinə tarix yaradan ermənilər tərəfindən təqribi hesablamalara görə 300 minə yaxın xalça qarət olunmuşdur. Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycan ərazisində 547 memarlıq abidəsi, o cümlədən 5 dünya, 393 ölkə və 149 abidə, 927 kitabxana, 808 klub müəssisəsi, 85 musiqi məktəbi, 12 monument, 22 muzey, 4 şəkil qalereyası, 10 mədəniyyət və istirahət parkı, 4 dövlət teatrı və 2 konsert müəssisəsi dağıdılmış, yandırılmış və ya qarət edilmişdir. Dünya əhəmiyyətli Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, nadir eksponatlara malik Şuşa şəhəri, Qarabağın tarixi muzeyi, dünyada ikinci olan Ağdam çörək muzeyi, Zəngilanda yerlə-yeksan edilmişdir.
10
Yüklə 247,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|