Qaraqalpaq indd

Nizami Tağısoy
 Qaraqalpaq ədəbiyyatı
370
371
qaraqalpaq lirikası arasındakı bağlılığa nəzər salıb təhlillər 
aparmışdır.
Monoqrafiyanın üçüncü fəsli daha fundamental işlən-
mişdir. Burada K.Jərimbətov XIX əsr  qaraqalpaq lirikasının 
janr xüsusiyyətlərini təhlil etməklə, məzmun baxımından 
daha çox diqqəti cəlb etmiş şeirlərin, publisistik nümunələrin  
qaraqalpaq  şairlərinin məhəbbət lirikası, qaraqalpaq 
beytləri, namələr, nəzirə  şeirləri, satira və yumorla zəngin 
şeirlərin nəzəri-estetik xüsusiyyətləri, didaktik və  nəsihət 
xarakterli  əsərləri diqqət mərkəzinə  çəkmiş, fundamental 
təhlillər aparmışdır. K.Jərimbətovun adını  çəkdiyimiz 
monoqrafiyasında nəzəri məsələlər, yəni daha çox poetika, 
qəzəl janrının özünəməxsusluğu, qaraqalpaq  poeziyasında 
mürəbbelər, dördlüklər, müxəmməslər və lirik poemaların 
milli xüsusiyyətləri, onların şərq və türk poeziyası ilə oxşar və 
fərqli cəhətləri tədqiqat obyekti kimi dərindən araşdırılmışdır 
və i.a. və s.
Bütün söylədiklərimiz göstərir ki, qaraqalpaq ədəbiy-
yatşünaslığı bu günün özündə qaraqalpaq ədəbiyyatının 
özü kimi inkişaf edib formalaşmaqla yoluna davam etdir-
məkdədir.
Ədəbiyyat
Qaraqalpaq dilində
1.  Абилов М. Каракалпакстандагы казак акын-жыраулары 
поэзия сындагы диний-агартыушылык агын (ХIХ гасырдын 
екинши  жартысы  мен  ХХ  гасырдын  басы). Nam.diss. 
Алматы, 2001.
2.  Ажинияз. Тангламалы шыгармалары. Нöкис, «Каракал-
пакстан баспасы», 1973.
3.  Айымбетов  К.  Халык  даналыгы.  Нöкис, «Каракал-
пакстан», 1988.
4.  Атеш. Тангламалы шыгарламалары. Нöкис, «Каракал-
пакстан», 1978.
5.  Атеш шайыр. Нöкис, «Каракалпакстан», 1978.
6.  Əжинияз. Нöкис, 1975.
7.  Бегимов  А., Шамуратов А. Бердак каракалпак едебия-
тынын классиги. Бердак. Толык Жыйнак. Турткуль, 1941.
8.  Berdak. Sejire (Şecere). Nökis, Karakalpakstan, 1993.
9.  Бердак. Шыгармалары. Нöкис, 1950.
10.Бердак. Тангламалы шыгармалары. Нöкис, 1956.
11.  Бердак.  Тангламалы  шыгармаларынын  жийнагы. 
Нöкис, 1977
12. Бердак. Нöкис, 1987.
13.  Давкараев  Н.  Революцияга  шекемги  каракалпак  эде-
бияты  тарийхынын  очерклери.  Нöкис, 1961.
14.Жəримбəтов  К.  ХIХ  əсир  каракалпак  лирикасынын 
жанрлык  кесийетлəри  хəм  раyажланый  тарийхы.  Нöкис, 
«Билим», 2004.
15.  Жəримбетов  К.  Уссатларын  овутлары.  Туркмен  –
гарагалпак  адабий  хыз мат дашлыгындан  нусга.  Ашгабат, 
«Гарагум»,  1998, №6.
16. Жəримбетов К. Ерте дəйирдяги каракалпак лирикасы. 
«Амудярья», 1998.
17.  Жийен Жырау. Поскан ел. Нöкис, «Каракалпакстан», 
1981
18.  Исмаилов  Б.Каракалпак  классик  поэзиясынын  огада 
кöрнекли уəкили Кунхоса. Косыклар. Нöкис, ККМБ, 1960. 
19. Karakalpak ədəbiyyatı. Hazırl. Pirmat Germuhammıdulı – 
Tahir Kahhar. Aktaran. Vedat C.Uyğur. Türk. Dis.TürkEdebiyat. 
Antolojisi. Ankara. Kültür Bakanlığı Yayımı, 2003.
20.  Каракалпак  едебияты  хэм  искусствосы.  Нöкис, 1956, 
№3.
21.  Karakalpak halık ozanı Berdak. Hazırl. İ.Ü.Nasreddinoğlu. 
Ankara, Ocak yayınları, 1997.
22.Кəлимбетов Б. Əжинияздын лирикасы. Нöкис, «Кара-
калпакстан», 1981.
23. Кожыкбаев Я. Тарийхый косыклар. Нöкис, «Каракал-
пакстан», 1980.
24.  Курбабаев  И.  Каракалпак  балалар  едебиyаты  тари-

---

Nizami Tağısoy
 Qaraqalpaq ədəbiyyatı
372
373
xйинин  очерки.  Нöкис, “Каракалпakстан  баспасы», 1974
25.  Мамбетов  К.  Ерте  дəyирдеги  каракалпак  əдебияты. 
Нöкис, «Билим», 1992.
26. Мəмбетов К. Əжинияз. Нöкис, 1994.
27.  Мамбетов  К.  Айемки  каракалпак  едебияты.  Нöкис, 
1976; 
28. Мактымкулы. Нöкис, «Каракалпакстан», 1984.
29. Муртазаев А. Классикамыздын бийик шыны. Бердак. 
Танламалы  шыгармалары,  Нöкис,1987.
30.  Муратбаев  К.  Каракалпак  поэзиясынын  косык  куры-
лысы.  Нöкис, «Каракалпакстан», 1977.
31.  Нурмухамедов  М.  Бердак-каракалпак  халкынын  улы 
шайыры.  Нöкис, «Каракалпакстан  баспасы», 1979.
32.Нурмухамедов  М.,  Есемуратов  Г.  Халык  шайыры – 
Аяпберген  Муса  улы.  Аяпберген  Муса  улы.  Тангламалы 
шыгармалары.  Нöкис, 1956.
33.Нурмухамедов  М.,  Есемуратов  Г.  Халык  шайыры. 
«Совет  Каракалпак станы», 21 июнь 11957.
34.Нурмухамедов М. Аяпберген Муса улы. Шыгармалары. 
Нöкис, 1960.
35.Нурмухамедов  М.  Аяпберген  Муса  улы.  Шыгармалар 
жинагы.  Нöкис, 1980.  
36.Пахратдинов Ю. Незирги заман каракалпак прозасын-
дагы сатира. Нöкис, «Каракалпакстан баспасы», 1988.
37.  Пахратдинов  Ю.  Адам.  Жемейет.  Сатира.  Нöкис, 
«Каракалпакстан  баспасы», 1991.
38.Пахратдинов  Ю.Каракалпак  сатирасы.  Нöкис, «Кара-
калпакстан», 1992.
39.Пахратдинов А. Халык шайырларынын шайыршлыктын 
келип  шыгыб  тарихийнан.  Нöкис, «Каракалпакстан 
баспасы», 1980.
40.Пахратдинов  А.  Бердак  шайырдын  дестанлык  шыгар-
малары.  Нöкис, «Каракалпакстан», 1987.
41.  Пахратдинов  А.  Бердак  шайыр  творчествосынын 
жыйналыб, басыр шыгатылыб хэм узерлениб тарихийнан. 
Нöкис, «Каракалпакстан», 1990.
42.Пахратдинов А. ХIХ есирдин ахыры ХХ есирдин баш-
ларындагы  каракалпак  едебийаты  тарийхы.  Нöкис, 1998.
43.Пахратдинов  Ю.  Каракалпак  сатирасы.  Нöкис, 
«Каракалпакстан»,1992.
44. Пахратдинов Я. Отемуратов Х. ХIХ əсирдин ахыры ХХ 
əсирдин  басын дагы  каракалпак  едебиятынын  тарийхы. 
Нöкис, «Билим», 1995.
45.Тлеумуратов 
М. 
Бердактын 
шыгармаларындагы 
тарийхый  диреклер.  Нöкис, «Каракалпакстан», 1968, №3.
46.Тилеумуратов  М.  Каракалпак  поэзиясы – тарийхый 
дирек.  Нöкис, «Кара калпакстан», 1994.
47.Юсупов  И.  Дала  Орфейи.  Караныз:  Əжинияз.  Нöкис, 
«Каракалпакстан», 1975.
Rus dilində
48.Давкараев  Н.  Очерки  по  истории  дореволюционной 
каракалпакской  лите ратуры.  Ташкент, 1959.
49.История каракалпакской советской литературы. Под ред. 
З.С.Кедриной,  Г.И.Ломидзе,  М.К.Нурмухамедова.  Ташкент, 
«ФАН», 1981. 
50.История  каракалпакской  литературы  с  древнейших 
времен  до 1917 г.  Ташкент,  «ФАН», 1994.
51.Калимбетов Б. Лирика Ажинияза. В аспекте поэтического 
творчества. Ташкент, «ФАН», 1991.
52.Камалов С., Уббениязов Ж.У., Кощанов А.К. Из истории 
взаимоотно шений  каракалпаков  с  другими  народами 
Средней Азии и Казахстана  – начало ХХ вв. Ташкент, 1988.
53.Курамбаев К. Взаимообогащение литератур. Нукус, 1991; 
Аллам берге нова П. Традиции Махтумкулу в каракалпакс кой 
литературе. Nam. diss. avtoref. Нукус, 1999. 
54.Мамбетов  К.  Истоки  становления  и  формирование  ка-
ра кал пакской  литературы  (ХV-ХVIII  вв). Dokt.diss.avtoref. 
Ташкент, 1984.
55. Нарымбетов Ж. Каракалпакский роман (Становление и 
развитие). Ташкент, «ФАН», 1974.
56.Нурмухамедов  М.  Каракалпакская  советская  проза. 
Ташкент, 1968.

---