Resurslar bahosi.
Tovar ishlab chiqarishda moddiy va mehnat resurslari
iste’mol qilinadi. Taklifga ta’sir etuvchi bosh omil aynan ana shu ishlab chiqarish
natijalaridir. Tovar ishlab chiqarish uchun moddiy va mehnat resurslari qanchalik kam
harajat qilinib, kam pul sarflansa, demak, tadbirkorlar belgilangan baholardan shuncha
ko’p foyda oladilar. Demak, bunday sharoitda bozorda taklif ko’payadi. Resurslardan
unumli foydalanishda ilmiy-texnika taraqqiyotining o’rni muhimdir. Shu boisdan eng
arzon va mehnat unumdorligi yuqori bo’lishini ta’minlaydigan resurslarning yaratilishi
taklifning ortishiga olib keladi. Shunday qilib. ilmiy-texnika taraqqiyotining o’sishi
taklif ko’payishining muhim asosidir.
2)
O’rnini bosuvchi va o’zaro to’ldirvchi tovarlar bahosi darajasi.
Iste’molchilar harid qilayotgan tovarlar va hizmatlarning o’rnini to’ldiruvchi tovarlar va
xizmatlar past baholarda taklif etilsa, avvalgi taklif etilayotgan tovarlar va xizmatlar
kamayadi. Chunki muomaladagi tovarlar va xizmatlar o’rnini to’ldiruvchi arzonroq
tovarlar va xizmatlar paydo bo’lishi taklifni o’zgartiradi.
3)
Ma’lum bozorning monopoliya darajasi.
Raqobatda tovar ishlab
chiqaruvchilar soni bozorda qanchalik ko’p bo’lsa, tovarlarning monopol bahosi o’rniga
talab va taklif qonuni asosida baho shakllanadi. Agar tovar va xizmatlar ko’rsatuvchi
ishlab chiqaruvchilar muayyan bozorda monopol mavqega ega bo’lsalar, baholarni o’z
xixish
-istaqlari bo’yicha ko’tarishga hamda Yangi tovar ishlab chiqaruvchilarni bozorga
kiritmaslikka harakat qiladilar. Bozorda, monopoliya darajasi qanchalik katta va o’zoq
davom etsa, baholarni o’z maqsadi yo’lida belgilaydi, talab ustidan “xukmronlik”
qilishga harakat qiladi.
4)
Resurslar egasining mehnat hajmi va sarf etilayotgan kapital hajmi.
Tayyorlangan tovarlar va xizmatlarda resurslar egasining mehnat hajmi hamda
sarflanayotgan kapital hajmlari qanchalik yuqori bo’lsa, ma’lum miqdorda monopopl
xukmronlik yo’zaga keladi. Resurslar narxining oshishi tovar ishlab chiqarish hajmini
kamaytiradi. Taklif qisqaradi. Demak, resurslar egasi sarf qilayotgan kapital hajmi bilan
mehnat hajmi qanchalik yuqori bo’lsa, taklif tabiiy resurslarga bo’lgan talabga ma’lum
ma’noda tazyiq o’tkazishi mumkin.
5)
Dostları ilə paylaş: |
