Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Taklif qonuni taklifning miqdori narxga nisbatan to’g’ri mutanosiblikda
o’zgarishini ifodalaydi.
Agar narx talabga teskari ta’sir etsa, taklifga rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi. 
Taklif qonuni quyidagi formula orqali ifodalanadi: 
Tfq=Q*V 
Tf
-taklif, 
Q
-tovarlar miqdori, 
V
-tovarlar narxi.
Taklif qonuniga binoan narx qanchalik yuqori bo’lsa, taklif shunchalik ko’payadi 
va aksincha. Taklif g’onuni faqat narxning taklifga ta’sirini izohlaydi, unga boshqa 
omillar ta’sirini nazarda tutmaydi. 
Taklif qonuni narx bilan tovar taklifi o’rtasidagi aloqadorlikni ko’rsatadi, bu 
bog’lanish taklifning elastikligi (o’zgaruvchanligi)da ifodalanadi: 
Narx o’zgarishiga nisbatan taklifning o’zgarish darajasi taklif elastikligi 
deyiladi. 
Taklifning o’zgarishi ko’pgina omillarga bog’liq. Taklif elastikligi koeffitsientini 
hisoblash uchun taklif va narx o’zgarishlari taqqoslanadi: 
Tf
(foiz hisobida taklifning o’zgarishi)
 
E
k. 
q ----------------------------------------------------- 
V
(foiz hisobida narxning o’zgarishi) 
Agar taklifning o’zgarishi 
Tf>V 
narxning o’zgarishi darajasidan (katta) bo’lsa,
 
taklif elastik bo’ladi. va elastiklik koeffitsienti birdan yuqoridir, ya’ni 
E
k
>1.
Masalan, tovar narxi 10% oshgani xolda taklif 15% oshsa, elastik taklif paydo 
bo’ladi. 
Bunda: 
E
k
qTf : Vq15:10q1,5 
yoki 
E
k
>1
Taklifning elastikligi hamma tovarlarga xos emas, albatta. Shunday noyob, 
qaytadan yaratib bo’lmaydigan tovarlar borki, ularning narxi qanchalik oshmasin, 
baribir taklifi ko’paymaydi. Bular, yer, osori antiqa buyumlari va san’at asarlarining 
narxi doimo oshib boradi, lekin ularning taklifi ko’paymaydi, chunki ular betakrordir.
Taklifning elastik bo’lishiga ishlab chiqarishning mavsumiy bo’lishi, tabiy 
resurslarning mavjudligi ham ta’sir etadi. Paxta, g’alla yoki meva-sabzavot narxi 
oshganda, ularning taklifi ortishi uchun pishiqchilik mavsumi kelishi shart. Taklifning 
elastik bo’lishi uchun narx ortishiga javoban tovarni hozir ko’proq ishlab chiqarish 
imkoniyatlari bo’lishi zarur, ya’ni buning uchun korxonalarda qo’shimcha yoki to’la 
ishlatilmagan mashina-uskunalar, ishchilarni qo’shimcha ishga jalb etish, qo’shimcha 
xom ashyo, yoqilg’i va energiya topish talab qilinadi.
Muayyan tovar bahosi sharoitida taklifga quyidagi omillar ta’sir etadi: 

---

88 
1)