Qаz хiDMƏTİ İŞÇİSİNİn sоrğu kitаbi

 
Magistral qaz kəmərləri ilə nəql olunan qazın
əsas parametrlərinin hesabatı
820mm qədər diametri olan qaz kəmərləri üçün qazın orta 
temperaturu Djoul-Tomson effektini nəzərə alınmadan təyin olunur: 
L
s
i
s
orta
e
L
t
t
t
t
1
1020mm və ondan yüksək diametri olan qaz kəmərləri üçün qazın 
orta temperaturu Djoul-Tomson effektini nəzərə almaqla təyin olunur: 

---

68 
L
orta
i
L
s
i
s
orta
e
L
L
p
p
p
D
e
L
t
t
t
t
1
1
1
2
1
2
2
2
1
6
10
6
,
62
p
g
x
c
q
d
k
burada 
t
s
– qaz kəmərinin xəndəyə qoyulduğu dərinlikdə süxurların 
temperaturu, 
0
C;
t
i
– hesabat aparılan qaz kəmərinin başlanğıcında 
qazın temperaturu, 
0
C; 
L
– hesabat aparılan sahənin uzunluğu, km;
e
– natural loqarifmin özülü
 
(
e=
2,718); 
c
p
– qazın xüsusi istilik tutumu, 
kkal/kq∙
0
C; 
D
i
– hesabat aparılan qaz kəməri üçün Djoul-Tomson 
əmsalının orta göstəricisi (qrafik üzrə təyin olunur); 
k 
- istiliyin qazdan 
süxurlara keçməsi əmsalı, kkal/m
2
∙saat∙
0
C; 
d
x 
– qaz kəmərinin xarici 
diametri, mm; 
q
g 
– qaz kəmərinin gündəlik buraxıcılıq qabiliyyəti, 
mln.m
3
; 
p
1
- qaz kəmərinin başlanğıcında qazın təzyiqi, MPa; 
p
2
- qaz 
kəmərinin sonunda qazın təzyiqi, MPa. 
İstiliyin qazdan süxurlara keçməsi əmsalının təqribi göstəriciləri, 
quru qum üçün 1 kkal/m
2
∙saat∙
0
C, çox nəmli qum üçün
3 kkal/m
2
∙saat∙
0
C, nəmli gil üçün 1,35 kkal/m
2
∙saat∙
0
C qəbul oluna 
bilər. 
Qaz kəməri boyunca süxurların xarakteri və nəmliyi barədə dəqiq 
məlumatlar olmadıqda, istiliyin qazdan süxurlara keçməsi əmsalının 
orta göstəricisi 1,5 kkal/m
2
∙saat∙
0
C qəbul oluna bilər. 
Qaz kəmərində orta təzyiq: 
2
1
2
2
1
3
2
p
p
p
p
p
orta
Aparılmış elmi tədqiqatların nəticəsinə əsasən böyük 
məhsuldarlığı olan magistral qaz kəmərlərində orta təzyiq aşağıdakı 
sadələşmiş düsturla təyin oluna bilər: 
2
2
1
p
p
p
orta
Bu düsturla hesabatda xəta 1,5%-dən yüksək deyil.
Hesabat aparılan qaz kəməri üçün Djoul-Tomson əmsalı qrafik 
üzrə təyin oluna bilər. 

---

69 
Qaz kəmərində qazın sürəti aşağıdakı düsturla təyin olunur: 
pF
QT
293
burada 
Q
– qazın sərfi (20
0
C-də və 760 mm.civə sütununda), m
3
/san;
p
– qazın təzyiqi, kqq/m
2
; 
F
– borunun en kəsiyi, m
2
;