QəRİbov asəF ƏZİzov anar

187 
 
sənədlərin  müqavilə  şərtlərinə  uyğunluğunu  yoxlayır,  əgər  hər 
şey  qaydasındadırsa  20,0%  həcmində  saxladığı  zəmanətli 
məbləği,  eləcə  də,  podratçının  işlərin  müqavilədə  razılaş-
dırılmış  şərtlərə  uyğun  lazımi  səviyyədə  həyata  keçirəcəyinə 
dair 30,0%-i həcmində verdiyi zəmanəti ona qaytarır. 
Ancaq  sifarişçi  aşkar  edərsə  ki,  podratçı  onun  verdiyi 
tapşırıqları  lazımi  qaydada  yerinə  yetirməyib  və  ya  müqavi-
lənin başqa şərtlərini pozub, məsələn, işləri müqavilədə nəzər-
də  tutulan  vaxtda  həyata  keçirməyib,  bu  zaman  sifarişçi  həm 
20,0% həcmində saxladığı zəmanətli məbləği verməyə, həm də 
podratçının 30,0%-lik zəmanətini ona qaytarmaya bilər. Ancaq 
buraxılmış səhvlər o qədər də ciddi olmasa, məsələn, sənədlər 
lazımi  qaydada  tərtib  edilməyibsə,  onda  sifarişçi  saxladığı 
20,0%-lik  zəmanətli  məbləği  podratçıya  ödəyə  bilər,  sənədlər-
dəki  çatışmazlıqlar  aradan  qaldırıldıqdan  sonra  isə  podratçının 
30,0%-lik zəmanətini  ona qaytara bilər. 
Kəşfiyyat  (axtarış)  və  layihə  işlərinin  haqqının  ödənil-
məsinin  yuxarıda  qeyd  edilən  qaydası  ilə  yanaşı,  işlər  mərhə-
lələrlə yerinə yetirildikdə onların haqqının mərhələlərlə ödənil-
məsi  qaydasından  da  istifadə  edilə  bilər.  Ancaq  bu  zaman  hər 
bir  ödəniş  həyata  keçirildikdə  onun  məbləğinin  bir  hissəsinin 
zəmanətli saxlanılması nəzərdə tutulmalıdır. 
 
12.2. Məsləhət və informasiya xidmətlərinin 
göstərilməsi 
 
Kommersiya  fəaliyyəti  dairəsində  məsləhət  və  infor-
masiya  xidmətlərinə  marketinq  tədqiqatlarının  aparılması, 
reklam  xidmətləri,  müsabiqə  torqlarının  keçirilməsi  üzrə 
xidmətlər,  baş  podratçı  rolunun  həyata  keçirilməsi  üzrə  xid-
mətlər və s. aid edilir. Bu cür xidmətlər sifarişçinin tapışrığına 
əsasən  icraçı  tərəfindən  müəyyən  hərəkətlərin  və  ya  fəaliy-

---

188 
 
yətlərin  həyata  keçirilməsini  nəzərdə  tutan  qarşılıqlı  müqavi-
lələr əsasında yerinə yetirilir. 
Öz  mahiyyətinə  görə  bu  cür  xidmətlər  podrat  xarakteri 
daşıyır  və  müqavilədə  başqa  şərtlər  nəzərdə  tutulmayıbsa, 
əsasən şəxsən həyata keçirilir.  
Ona  görə  də,  məsləhət  və  informasiya  xidmətlərinin 
göstərilməsi  üzrə  qarşılıqlı  müqavi-lələrin  yerinə  yetirilməsi 
prinsiplərinin  formalaşdırılması,  aşa-ğıdakı  xüsusiyyətlər 
nəzərə alınmaqla, podrat müqavilələrində olduğu kimidir: 
-  əgər  qanunda  və  müqavilədə  başqa  şərtlər  nəzərdə 
tutulmayıbsa, sifarişçinin təqsiri üzündən xidmətin göstərilməsi 
mümkün  olmadıqda,  xidmət  haqqı  sifarişçi  tərəfindən  tam 
ödənilir. Ancaq belə mümkünsüz halın yaranması üçün tərəfin 
heç  biri  məsuliyyət  daşımırsa,  onda  sifarişçi  icraçıya  onun 
faktiki olaraq sərf etdiyi xərcləri ödəyir;  
-  sifarişçi  icraçının  faktiki  olaraq  yerinə  yetirdiyi 
xidmətin  haqqının  ödənilməsi  şərti  ilə,  icraçı  isə  sifarişçiyə 
dəymiş  zərərin  ödənilməsi  şərti  ilə  müqavilədən  imtina  edə 
bilər. 
      Bu  cür  müqavilələr  üzrə  icraçı  sifarişçinin  texniki  tapşı-
rıqlarına  uyğun  olaraq  elmi-tədqiqat  işlərinin  yerinə  yetiril-
məsini,  yeni  məhsulun  nümunəsinin  hazırlanmasını,  eləcə  də, 
bu  məhsulun  istehsalı  üçün  texniki  sənədlərin  hazırlanmasını, 
sifarişçi  isə  yerinə  yetirilən  işlərin  haqqının  ödənilməsini 
öhdəsinə götürür. 
ETTKİ-nin  yerinə  yetirilməsinə  dair  müqavilələr  də 
podrat  xarakteri  daşıyır.  Podrat  müqavilələrində  olduğu  kimi, 
bu  müqavilələrdə  də  işlərin  ayrı-ayrı  mərhələlərinin  yerinə 
yetirilməsinin aralıq və son müddəti müəyyən edilə bilər. 
 
 
  

---

189 
 
12.3. Elmi-tədqiqat, təcrübi-konstruktor və texnoloji 
işlərin (ETTKİ) yerinə yetirilməsi 
 
     ETTKİ-nin  yerinə  yetirilməsinə  dair  müqavilələr  üzrə 
sifarişçinin və podratçının öhdəliklərinin bir sıra xüsusiyyətləri 
vardır. Bu xüsusiyyətlər aşağıdakılardır: 
-  işlərin  məxviliyi  və  nəticələrdən  istifadə  hüququ. 
ETTKİ-nin  yerinə  yetirilməsinə  dair  müqavilələrin  şərtləri  in-
tellektual  və  sənaye  mülkiyyəti  haqqında  qanunlara  uyğun 
olmalıdır. Əgər müqavilədə başqa şərtlər nəzərdə tutulmayıbsa, 
icraçı  alınan  nəticələrin  məxfiliyini  təmin  etməlidir.  Müqavi-
lədə yerinə yetirilən işlərin nəticələrindən sifarişçinin və icraçı-
nın  istifadəsi  qaydaları,  o  cümlədən,  patentlə  qorunmalı  olan 
hüquqi qaydalar nəzərdə tutulmalıdır; 
-  icraçının  hüquq  və  vəzifələri.  İcraçı  ETTKİ-ni  şəxsən 
həyata  keçirməlidir,  ancaq  sifarişçinin  razılığı  ilə  bu  işlərin 
yerinə  yetirilməsinə  subpodratçı  qismində  üçüncü  şəxsləri  də 
dəvət  edə  bilər.  İcraçı  öz  işində,  üçüncü  şəxsin  intellektual 
fəaliyyətinin qorunan nəticələrindən o vaxt istifadə edə bilər ki, 
onların  alınmasına  sifarişçi  tərəfindən  razılıq  verilsin.  İcraçı 
sifarişçi tərəfindən aşkar edilmiş çatışmazlıqları öz gücü və öz 
hesabına  aradan  qaldırmalı  və  onun  tapşırığına  uyğun  nəticə-
lərin  alınmasının  mümkünsüzlüyü  barədə  sifarişçini  dərhal 
məlumatlandırmalıdır. İcraçı sifarişçiyə zəmanət verməlidir ki, 
onun işinin nəticələri üçüncü şəxslərin mənafeyinə toxunmur. 
İcraçı,  əgər  işlərin  vaxtında  yerinə  yetirilməməsinin 
səbəblərinin  onun  təqsiri  üzündən  baş  verdiyini  sübut  edə 
bilməsə,  işlərin  müqavilədə  qeyd  edilmiş  vaxtda  və  verilmiş 
tapşırığa uyğun olaraq yerinə yetirilməsinə dair sifarişçi qarşı-
sında  öhdəlik  daşıyır.  İcraçı  işlərin  vaxtında  və  ya  tapşırığa 
uyğun  yerinə  yetirilməməsinə  görə  sifarişçiyə  dəyən  zərəri 
ödəməyə borcludur. Müqavilədə nəzərdə tutula bilər ki
?
  icraçı 

---