Qoca bir kişi köhnə bir arabanı yolyuxarı sürürdü. Arabaya qoşulmuş at da qocaydı. Çoxdanın atı idi, lap çoxdanın
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Tanabay yıxıla-yıxıla qaçır, yerdən kəsək götürüb atlıların dalınca atır, fasiləsiz qışqırırdı: – Mənim yerim türmədir! Mənim yerim türmədir! Rədd olun, itilin burdan! Mənim yerim türmədir! Türmədir! Sonra o, tövşüyə-tövşüyə geri qayıdarkən yenə bu sözləri təkrar eləyirdi: “Mənim yerim türmədir! Mənim yerim türmədir!” Öz borcunu layiqincə yerinə yetirmiş köpək lovğa-lovğa sahibinin yanınca addımlayırdı. O, tumar gözləyirdi, sığal gözləyirdi, lakin sahibi onu görmürdü. Qorxmuş, ağappaq ağarmış Caydar ağaca söykənə- söykənə Tanabayın qabağına gəlirdi. – Aman Allah, neynədin? Sən neynədin? – Yaxşı iş görmədim. – Əlbəttə, yaxşı iş görmədin! – Atı nahaq yerə döydüm. – Sənin ağlın başında deyil. Heç bilirsənmi neynəmisən? – Bilirəm. Mən ziyanxoram. Mən xalq düşməniyəm, – deyə Tanabay tövşüyə- tövşüyə dilləndi, sonra susdu, əlləri ilə üzünü tutub, ikiqat büküldü və hönkürdü, ucadan, səsi gəldikcə hönkürdü. Onunla birgə Caydar da ağlayırdı. Həm də yalvarırdı: – Toxta, Tanabay, toxta! Ancaq Tanabay toxtaya bilmirdi. O ağlayırdı, yana-yana, titrəyə-titrəyə ağlayırdı. Onun belə ağladığını Caydar heç vaxt görməmişdi... 19 Raykom bürosunun iclasi bu fövqəladə hadisədən üç gün sonra çağırıldı. Tanabay Bakasov qəbul otağında oturub gözləyirdi, onu kabinetə çağıracaqdılar, orada bu saat Tanabayın söhbəti gedirdi. Bu üç gündə Tanabay çox düşünmüşdü, ancaq bir şeyi hələ də yəqin eləyə bilməmişdi: günahkar idi, yoxsa günahkar deyildi. Dövlətin nümayəndəsinə əl qaldırmaqla Tanabay ağır cinayət işlətmişdi, bunu özü də bilirdi. Ancaq məsələ təkcə bunda olsaydı, nə vardı ki! Öz yersiz hərəkəti üçün Tanabay hər cür cəzaya razı idi. Ancaq o, hirsini boğa bilməyib, ürəyinin bütün sirlərini açıb tökmüşdü, özünə yaraşmayan sözlər demişdi. İndi ona inanacaqdılarmı? Burada onu başa düşəcəkdilərmi? Hərdən Tanabayın ürəyində ümid işığı közərirdi: “Bəlkə inandılar. Bəlkə başa düşdülər. Birbəbir hamısını deyəcəyəm: bu ilki qışı, töylələrin, alaçıqların bərbadlığını, gecələrimi, Bektayın qaçmağını – nə olub hamısını deyəcəyəm... Qoy müzakirə eləsinlər. Axı belə təsərrüfatçılıq olmaz!” Tanabay öz hərəkətinin peşmançılığını çəkirdi: “Qoy məni cəzalandırsınlar, bəlkə, bundan sonra çobana da bir fikir verələr, onun gününü-güzəranını, çəkdiyi müsibətləri görələr”. Ancaq üstündən bir dəqiqə keçməmiş, o günkü əhvalat Tanabayın yadına düşürdü. O hirslənirdi, düyümlənmiş yumruğunu dizlərinin arasında sıxırdı. Tanabay inamla deyirdi: “Mən müqəssir deyiləm!” Ancaq çox keçməmiş təzədən şübhəyə düşürdü... Nədənsə, İbrahim də burada qəbul otağında əyləşmişdi. “Görəsən, bunun burada nə azarı vardı? Əlbəttə, səbəbsiz deyildi. Cəmdək üstə gəlmişdi, qarğa-quzğun kimi”. İbrahimin burada olmağı Tanabayı əsəbiləşdirirdi, o, üzünü yana çevirmişdi. İbrahim isə dinməz-söyləməz oturub altdan-altdan Tanabaya baxırdı. Tanabay əsəbi halda eşələnirdi: “Bəs nəyi gözləyirlər? Niyə çağırmırlar?” Orada, qapının dalında, yəqin ki, hamı öz yerində idi. İndicə Çoro da gəlib keçmişdi. Başını aşağı salıb oturmuş Tanabay onu çəkmələrinin boğazına yapışmış at tükündən tanımışdı, çünki o tük Gülsarının tükü idi. “Yəqin ki, bərk gəlib, Gülsarını möhkəm tərpədib”, – Çoro gəlib keçəndə Tanabay belə fikirləşmişdi, ancaq başını qaldırmamışdı. Tərdən ləkələnmiş tüklü çəkmələr Tanabayın gözü qabağından qətiyyətsiz bir halda ötüb keçmişdi və qapının dalında gözdən itmişdi. Tanabay çox gözlədi, nəhayət, katibə qapının dalından başını çıxarıb onu çağırdı. – Gəlin, yoldaş Bakasov. Tanabay diksindi, ürəyi çırpına-çırpına ayağa durdu və bu ardı-arası kəsilməyən ürək döyüntüsü ilə birgə kabinetə girdi. Gözləri dumanlanmışdı. Elə dumanlanmışdı ki, o, burada oturan adamların sifətini bir- birindən ayıra bilmirdi. Raykomun birinci katibi Kaşkatayev uzun stolun lap axırındakı stulu göstərdi: – Əyləşin. Tanabay oturdu, ağırlaşmış əllərini dizlərinin üstünə qoyub, gözlərinə çökmüş dumanın nə vaxt çəkilib gedəcəyini gözlədi. Sonra o, stol arxasındakı adamlara nəzər saldı. Üz- gözündən kin-küdurət tökülən Seqizbayev katibin sağ cinahında əyləşmişdi. Tanabayın bu adama olan nəhayətsiz nifrəti ürəkdə birdən-birə elə bir qüvvətlə baş qaldırdı ki, onun gözlərinə çökmüş duman da bir andaca çəkilib getdi. Sifətlər bir-birindən ayrıldı. Tanabay Seqizbayevin qıpqırmızı üzünü gördü, Çoronun qanı qaçmış sifətinə baxdı. Rəngi ölü rənginə dönmüş Çoro lap ucqarda oturmuşdu, Tanabaya yaxın idi. Onun arıq əlləri stolun göy örtüyü üstündə əsəbi halda titrəyirdi. Çoro ilə üz-üzə oturmuş kolxoz sədri Aldanov fısıldaya-fısıldaya yan-yörəsinə baxırdı. O, qarşıdakı məsələyə olan münasibətini indidən büruzə verirdi. O birilər isə, deyəsən, hələ gözləyirdilər. Nəhayət, birinci katib başını qovluqdan qaldırdı. – Kommunist Bakasovun şəxsi işinə keçirik, – dedi. Hər sözü xüsusi vurğu ilə tələffüz elədi. Kimsə yerdən bic-bic söz atdı: – Çox təəssüf ki, kommunist... Tanabay ürəyində: “Yox, – dedi, – bunlardan imdad gözləmə! Bir də mən nə üçün imdad gözləməliyəm? Cinayətkar deyiləm ki! Tanabay bilmirdi ki, onun məsələsində bir-biri ilə gizli rəqabət aparan iki tərəf üz-üzə gəlmişdir və ayrı- ayrılıqda hər tərəf bu miskin hadisədən öz xeyri üçün istifadə etməyə hazırlaşır. Seqizbayevin dəstəsi təzə katibin müqavimətə nə dərəcədə qabil olduğunu yoxlamaq istəyirdi, hələlikdən katibi ələ almaq üçün də onlar bu hadisədən istifadə edə bilərdilər. İkinci dəstəni Kaşkatayevin özü təmsil eləyirdi. O, Seqizbayevin katibliyə can atdığını bilirdi, Kaşkatayev həm öz hörmətini aşağı salmaq istəmirdi, həm də bu təhlükəli adamlarla münasibətini pozmamağa çalışırdı. Raykom katibi, Seqizbayevin yazdığı məlumat vərəqəsini oxudu. Burada “Ağ qaya” kolxozunun çobanı Tanabay Bakasovun söz və əl hərəkəti ilə törətdiyi cinayətlərin hamısı bütün təfərrüatı ilə göstərilmişdi. Məlumat vərəqəsində Tanabayın etiraz edə biləcəyi heç bir şey yox idi, ancaq buradakı ittihamlar elə ustalıqla irəli sürülmüşdü ki, katib vərəqəni oxuduqca Tanabay dəhşətə gəlirdi. Bu kağızın qarşısında gücsüz olduğunu hiss etdikcə Tanabayı tər basırdı. Seqizbayevin məlumat vərəqəsi onun özündən də dəhşətli idi. Heç bir yaba ilə Tanabay bu kağızın üstünə gedə bilməyəcəkdi. Kağız oxunandan sonra hər şey bir andaca dəyişdi. Tanabayın demək istədiyi sözlər onun öz nəzərindəcə mənasını itirdi, yersiz bir sızıltıya, yazıq bir çobanın miskin şikayətinə, giley-güzarına çevrildi. Bununla o özünü axmaq yerinə qoymazdımı? Bu qorxunc kağızın qabağında, onun demək istədiyi sözlərin bir qəpiklik mənası vardımı? O, kiminlə döş-döşə gəlmək istəyirdi? Kaşkatayev məlumat vərəqəsini oxuyub, üzünü Tanabaya tutdu: – Yoldaş Bakasov, siz büro üzvü Seqizbayevin məlumatındakı faktların doğru olduğunu etiraf edirsinizmi? – Bəli. Kabinetə sükut çökdü. Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|