Qozon qurilmalari

Tayanch iboralar: ishlatilgan issiqlik, yo’qotilgan issiqlik shlak, o’choq, brutto
Yoqilg'idan ajralib chiqqan issiqlik miqdori bilan ishchi jismga va yo'qotishlarga sarflanga issiqliklarning o'zaro tengligi qozonning issiqlik muvozanati deb ataladi. Qozonda yondirilgan 1 kg qattiq va suyuq yoqilg'i yoki 1 m³ gaz uchun bo'lgan issiqlik muvozanatini quyidagi ko'rinishda ifodalash mumkin:
Q_Тⁱ = Q₁ + Q₂ + Q₃ + Q₄ + Q₅ + Q₆ (1.3)
bu erda: o'txonada 1 kg (yoki 1 m³) yoqilg'idan hosil bo'lgan issiqlik miqdori, MJ (kg) yoki MJ (m³); Q1 - qozonda foydali ishlatilgan issiqlik miqdori; Q₂,Q₃, Q₄, Q₅, Q₆ - tutun bilan, yoqilg'ining kimyoviy, mexanik chala yonishi tufayli, qozon sirti sovushi va chiqarib tashlangan shlak bilan yo'qotilgan issiqliklar miqdori.
Ishchi yoqilg'ining to'la issiqlik miqdorini quyidagi ifodadan aniqlash mumkin:
Q_qⁱ + Q_Т..q + Q yo+ Q _b , (1.4)
bu erda: Q_qⁱ - yoqilg'ining quyi yonish issiqligi; Q_T.._Q - o'choqqa tashqaridan havo bilan kirgan issiqlik (havo qozon agregatining tashqarisidan qizdirilsa); Qyo - yoqilg'ining fizik issiqligi; Q _b - bug' bilan kirgan issiqlik (mazut ishlatilganda).
Bug' qozonida samarali foydalanilgan issiqlik quyidagi formuladan aniqlanadi:
Q1  D kb h kb  h Т.s  D i h i''  h i'  D x h k  h Т.s , (1.5) В В  В 
bu erda: D _k.b, D_i - birlamchi va ikkilamchi o'ta qizigan bug'lar sarfi, kg/s; D_x - barabandan haydalgan suv sarfi, kg/s; h_k.b, h _T.S, h_k,- o'ta qizigan bug'ning, ta'minlash suvining va to'yinish chizig'idagi suvning entalpiyalari, kJ/kg;
- oraliq o'ta qizdirgichdan chiqqan va unga kirgan ikkilamchi o'ta qizigan bug' entalpiyasi, kJ/kg; V - yondirilgan yoqilg'ining sarfi, kg/c yoki m³/s.
Qozonda samarali foydalanilgan issiqlik miqdorini quyidagi formuladan ham
aniqlasa bo'ladi:
Q₁= Q _o’+Q _q+Q _i+Q _ek (1.6)
bu erda: Q_O' - o'choq yuzalari qabul qilgan issiqlik miqdori. kJ/kg; Qq, Qi, Qek - asosiy, oraliq bug' o'ta qizdirgichlari va ekonomayzer qabul qilgan issiqlik miqdori, kJ/kg.
Yuqorida keltirilgan issiqlik balansi formulasini nisbiy holatda ifoda etish mumkin:
100 = q₁ + q₂ + q₃ + q₄ + q₅ + q₆. (1.7)
Bu issiqlik muvozanati 1 kg yoki 1 m3 yoqilgi issiqligining foizda taqsimlanishini ko'rsatadi.

1.6. Qozon qurilmalarining issiqlik yuqotishlarini aniqlash

Bug' qozonidan chiqib ketgan tutun bilan yo'qotilgan issiqlik quyidagi formuladan aniqlanadi:
Q₂  H ⁰_T  α _сh 1H ⁰_x  H _x (1.8)
Bu formulada H⁰_T=⁰_T·S_Т·Q_ch - chiqib ketgan tutunning entalpiyasi (ortiqcha havo koeffisienti =1 bo'lganda); (_ch-1)H⁰_x -_ch haroratdagi ortirma havoning entalpiyasi; Н_х-atmosfera havosining entalpiyasi.
Kimyoviy noto'la yonish natijasida yo'qotilgan issiqlik miqdori quyidagi formuladan aniqlanadi:
Q3  VCO QCO  VH2 QH2  VCH4 QCH4 , (1.9)
bu erda: V_CO, ^V_H2 ,^V_CH4 - yonish mahsulotlaridagi yonuvchan gazlar hajmi, m³/kg yoqilg'ida, Q_CO, ^Q_H2 , ^Q_CH4 -yonuvchan gazlarning hajmiy yonish
issiqligi, MJ/m³.
Yuqorida keltirilgan formulani hisobga olganda yo'qotilgan issiqlikning
solishtirma qiymati (Q_Тⁱ dan foizda) quyidagi formuladan aniqlash mumkin:
q₃ 126,4^V_CO 108^V_H2 358,2^V_CH4 (1.10)
Gaz hajmlari V_CO , ^V_H2 , ^V_CH4 oldida ko'rsatilgan sonlar - 1 m³ ga to'g'ri keladigan gazlarning 100 marta kamaytirilgan yonish issiqliklari.
Mexanik chala yonish natijasida yo'qotilgan issiqlik, qozonning o'choq turiga va ishlatiladigan yoqilg'ining xiliga bog'liq. Bu ko'rsatgich «Qozon agregatlarini issiqlik hisobi (normativ usul)» yordami bilan aniqlanadi.
Qozon sirtidan atrofdagi muhitga yo'qotilgan issiqlik miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi:
F^s
Q₅  q_{Т .s} , (1.11)
B
bu erda: В - qozondagi yoqilg'i sarfi, kg/s; F_S - qozon devorlarining tashqi
sirti, m²; q _T.S =0,2 - 0,3 kVt/m² - tashqi sirtlaridan chiqqan issiqlik oqimi.
Chiqarib tashlangan tashlandiq (shlak) bilan yo'qotilgan issiqlik quyidagi formula yordamida aniqlanishi mumkin:
^sh.l stsh.l  Аⁱ
q_b  _i , (1.12)
Q_T
bu erda: _shl=1-_o’ - o'choq kamerasidan shlakning chikarilgan qismi; S_shl t_sh - chiqarilgan shlakning issiqlik sig'imi va harorati.

1.7. Qozonning foydali ish koeffisienti

Foydali ish koeffisienti (FIK) qozonda umumiy issiqlik energiyasi Q_Tⁱ ning qancha qismi samarali foydalanganligini (Q_I) ko'rsatadi:
Q¹
_к  _i 100 (1.13)
Q_T
Bu F.I.K ni aniqlash usuli - to'g'ri balans usuli deb ataladi.
Bug' qozonining yo'qotilgan issiqliklari yig'indisini bilgan holda, teskari balans usuli orqali brutto FIK aniqlanadi:
_к  100q₂ q₃ q₄  q₅ q₆ (1.14)
Qozonning FIK ini aniqlab, samarali foydalangan issiqlikni quyidagi formula bo'yicha aniqlash mumkin:
Q₁  Q_Тⁱ _к (1.15)
Natijada qozonda ishlatilgan yoqilg'i sarfini quyidagi formuladan aniqlash
mumkin,
Dk.b hk.b  hТ.s  Di hi''  hi'  Dх hk  hT.s  kg/s: В  _i (1.16)
QT к
Brutto F.I.K qozonning ishlash samaradorligini ko'rsatadi. Lekin uning normal ishlashini har-xil yordamchi mexanizmlar va qurilmalar ta'minlaydi. Bularga sarf qilingan energiya, qozonxona ishlashi uchun talab qilingan sarf deb ataladi.
Qozonning ehtiyojlari uchun energiya sarfi quyidagi formuladan aniqlanadi, kVt·soat:
E _o'.e = E_b + E_Т.s + E_ch + E_Т.en + E_mb (1.17)
bu erda: E_b, E_Т.s, E_ch, E_Т.en, E_mb , - tegishli ravishda siqilgan havo uzatish ventilyatorining, tutun so'rgichning, chang tayyorlash mexanizmlarining, ta'minlash elektr nasoslarining va masofadan boshqarish elektr mashinalarining sarflagan energiyasi.
O'z ehtiyoji uchun sarf qilingan energiya qismi quyidagi formula orqali aniqlanadi, %:
Eo'.e 4
e.s  i 10 , (1.18)
ВQT e.s i
bu erda: В - qozonda ishlatilgan yoqilg'i sarfi, kg/s; _e.s - IES da elektr energiyani ishlab chiqarish FIK i, %;
_i - qozonning ishlash vaqti, soat .
Agar _к,. dan o'ziga sarf qilingan energiya qismi ayirilsa, kozonning netto F.I.K aniqlanadi:
_к^НТ _к  _ue . (1.19)