R. D. Shodiyev

Oiladagi konfliktlar. 
Oilaviy hayotning shak-shubhasiz tomonlaridan biri 
–
konfliktli holatlardir. Ularning paydo bo‗lish sabablari bir qancha bo‗lishi mumkin: 
dam olishdagi fikrlarning turlichaligi, bolani tarbiyalashga nisbatan yondashuvning 
farqlanishi, oilaviy budjetni taqsimlashdagi kelishmovchilik va shu kabilar. 
Oilaviy konflikt 
deyilganda, mavjud muammoli holatning hal 
etilmaganligi, qarama-
qarshi fikrlar, oila a‘zolarining emotsional qayg‗urishlari, 
ruhiy diskomfort holati, paydo b
o‗lgan muammoga kompromissiz yo‗llar va 
metodlar orqali bir tomonlama qarashlik tushuniladi. 

---

47 
Oilaviy konfliktlarda ham 
konstruktiv 
(uning natijasida konfliktni bartaraf 
etishning tomonlarni qanoatlantiradigan yechimi topiladi) va 
destruktiv
(taranglik 
vaziyati saqlanadi, konfliktni chuqurlashuvi davom etadi) holatlar uchraydi. 
Ota-
onalar va bolalar o‗rtasidagi konfliktli vaziyatlar kamdan
-kam hollarda 
tasodifan paydo bo‗ladi. Tabiatni o‗zi ularni bir
-
biriga bog‗lanishlikni, bir
-biriga 
bo‗lgan ehtiyoj va muhabbat bilan ta‘minlagan.
Oilada tarbiyaning o‗ziga xos ahamiyatliligi –
kattalarning nufuzidir. Ba‘zi 
bir ota-
onalarda bolalarni tarbiyasi bilan bog‗liq muammolar paydo bo‗lsa, ular 
nufuz insonga tabiat tomonidan beriladi, nufuz 
–
alohida iqtidor, agar u mavjud 
bo‗lmasa unga tan bermasdan boshqa iloji yo‗q deb hisoblashadi. Bunday ota
-
onalar qattiq yanglishadilar. Nufuz har bir oilaning obro‗yi va boyligi bo‗lishi 
mumkin, eng muhimi u: ochiqko‗ngil va talabchan, barcha ishlarda ishtirokchi va 
bag‗rikeng, ishonch va mas‘uliyatlilik, bolalarning hayotiga nisbatan bee‘tibor 
bo‗lmaslik asosida qurilishi lozim.
Afsuski, shunday ota-
onalar ham uchraydiki, ular o‗z nufuzlarini ishonchsiz, 
soxta asoslarda quradilar. Psixolog va pedagoglar ularni soxta nufuz deb ataydilar. 
Bunday nufuzga quyidagilar tegishli bo‗lib, ulardan chetlanish lozim: 
-
“nufuzli bosim”
–
ota-
ona har bir holat bo‗yicha serzardalik bilan 
javob qaytaradi, har qanday qulay va noqulay vaqtda tezda tayoqqa yopishadi, 
bolaning har qanday savoliga qo‗pollik bilan javob qaytariladi va har bir qilingan 
ayb jazolanish bilan tugaydi. Bunday usul bolani ota-
onadan o‗zini uzoqroq 
tutishiga, yolg‗on so‗zlashga va qo‗rquv hissini shakllanishiga, shu bilan birga 
bunday tarbiya bolani berahm, shafqatsiz qilib shakllantiradi; 
-
“nufuzli masofa”
–
shunday ota-onalar ham uchraydiki ular bolalarni 
masofada tutib turish, ular bilan kam muloqotda bo‗lish kerak, deb hisoblaydilar, 
ba‘zi
-
ba‘zida ular bolalarining oldida o‗zlarini boshliq sifatida namoyon etadilar: 
ularning o‗z hayoti, o‗z manfaatlari, o‗z fikrlari, o‗zining dunyosi mavjud, ular 
haqida bolalari bilishi shart emasdir; 
-
“nufuzli dimog„dorlik”
–
bunday nufuz ba‘zi
-bir ota-onalarda 
uchraydi, ular boshqa birovlarga o‗zlarini xizmat ko‗rsatgan ―eng e‘tiborli‖, 

---

48 
―muhim shaxs‖ ekanliklarini, shu jumladan o‗z bolalariga ham har qadamda 
namoyish etishadi. Ular davomiy tarzda o‗zlarining ustunliklarini talqin qilib, 
boshqa insonlarga nisbatan mensimaslik munosabatida bo‗ladilar –
ularning 
bolalari ham buni takrorlashlari hayron qolarli holat emasdir; 
-
“nufuzli maydakash” 
- 
ba‘zi
-bir ota-onalar bolalari ularni har bir 
so‗zini toqat bilan tinglashlari lozim, deb hisoblaydilar, o‗z bolalari bilan o‗zlarini 
byurokratlardek tutadilar. Ota-onalar xato qilishlari mumkinligidan bolalarini bilib 
qolishlaridan 
qo‗rqadilar. Qandaydir holatlarda ota
-
onalar nohaq bo‗lsalarda, ular 
o‗z aytganlarida turib oladilar: ―aytildimi demak shunday bo‗lishi shart‖ tarzida;
-