Ransport m ashinalarining

Harakatga qarshilik ko'rsatuvchi kuchlar. Egiluvchan tortish organli transport qurilmalarida qarshilik kuchi va quvvatni aniqlash.
Transport vositak.rining harakatiga qarshilik ko'rsatuvchi kuchni W harfi bilan belgilaymiz va uning o'lchov biriigi n'xutonda (Л ) beriladi. Shularni hisobga olgan holda
IV = mg\ i , N ( 1.18 >
bu yerda: in —tashiluvchi yukning massasi. kg:
g - erkin tush ish tezlanishi; ^ = 9.81 m sck:
n - harakatga qarshilik koeffitsienti.


Qarshilik koeffitsienti w yuritgich o'qiga keltirilgan qiymatni beradi. Hisoblashlarda ko'pincha transport qurilmasining harakatianuvchi ayrim uchastkalari yoki ularning ayrim elementlarining (masalan. konveyerning yukli yoki yuksiz shaxobchasining. vagoncha voki sostavning) harakatga carshilik ko'rsatuvchi kuchini aniqlashga to'g'ri keladi.

_{(* h}

1. 
   ^{. 5 - rasm. Vagoncha} harakatiga qarshilik ko'rsatuvchi kuchni aniqlashga
   

doir sxemalar
Shunga mos holda qarshilik koeffitsienti siljitilavotgan yukning bruttosiga. ya'ni tashilayotgan yukning va u bilan birgalikda qurilmani harakatlanayotgan qismining massalariga nisbatan olinadi. Masalan. agarda yuk vagonchalarda tashilayotgan bo'lib. yukning massasi mb bo'lsa (1.5. a-rasm), gorizontal yo'lda bir tekis harakatlanayotgan

vagonehaga bevosita ta'sir qiladigan qarshilik kuchining va binobarin, vagonciiani yurituvcbi kuchning qiymati
W = (i>t + .V ( I i 9 )

ga l e n g b o i a d i .

Vagoncha /1 (grad.) burchakii qiya y o i bo'ylab vuqoriga yoki pastga qarab harakat qiladigan b o i s a (1.5. b-rasm). mos ravishda
If ‘ = ( m + ni ) i i i ' c o s p —sin (} ».e - -V (! . 2 0 )


Vagoncha pastga qarab harakatlanayotganda massaning bo'ylama tashkil etuvchisi. ya'ni ( т + т ь). xinfi qarshilik kuchidan katta bo'lsa (shunday b o ig ach y o in in g qiyaligi katta va lf <0 boiadi). bu demakki. vagonchani itarish yoki tortish emas, balki vagonchaning harakat tezligi o'zgarmasligi (oshib bormasligi) uchun uni ushlab turishlik kerak boiadi. Bunda vagonchani yurituvchi kuch P=-W.
To'g'ri t a egri chiziqli uchastkalardagi qarshilik, Umumiy
holda transport qurilmasining tortish organi egri chiziqli uchastk a lat­ hi Ian o'zaro tutashgan to 'g 'r i chiziqli uchastkalar bo'ylab harakat qiladi. Uzluksiz tortish organli transport qurilmalar (masalan: lentali. zanjirli yoki simarqonli konveyerlar. uzluksiz simarqonli tashigich va boshqalanda tortish organi eng oddiv holda ikkita to'g'ri chiziqli shoxobcha va shuneha egri chiziqli tutashmalarga ega boiadi (1.6- rasm).

16 - rasm Eng oddiv uzluksiz tortish organi: 1-2 va 3-4 to ' g ' r i chiziqli sho.wbchalar. 2-3 va 4-1 - egri chiziqli tutashmalar.

To'g'ri chiziqli yo'naltiigich (rels. to 'sham a va boshqalar)dan tashkil topgan to 'g 'r i chiziqli uchastkalarda harakat quvidagi ikkita asosiу usullarning biri bo'yicha amalga oshiriladi: g'ildirak (rolik) yordamida surisli yoki sirg'anish (sirpanish). Tashiluvchi yuk va tortish organi (ishchi elementlari bilan birgalikda) bir xil yoki liar xil usul bilan. bir xil yoki har xil qarshilik koeffitsienti bilan surilishi mumkin. Agar tashiluvchi yuk ishchi yuk ko'taruvchi element (lenta. plastina. cho'mich. vagoncha)lar ustida turgan bo'lib, vo'naltirgichlarga bevosita tegib turmagan bo'lsa. vukning harakatiga qarshilik koeffitsienti yuk ko'taruvchi elementlar ucluin qarshilik koeffitsientiga teng bo'ladi: agar yuk yo'naltirgichlarga bexosita tiralib harakatlansa (masalan, to'sham a yoki nov bo'ylab sirpansa). unda harakat umumiy holda har xil qarshilik koeffitsientlari bilan amalga oshiriladi.
Egiluvchan tortish organli transport qurilmalarida egri chiziqli uchastkalar quvidagi ikki usulning birida hosil bo'lishi mumkin:

• 
  tortish organi o'qda aylanuvchi blok yoki barabanni aylanib o ’tishi:
  

1.7.-rasm. Tortish organi bloklarni aylanib o tishi sxemalari:

a-tekis yuzali blok; 6-qirralari t o ' g ’ri chiziqli blok; r - tishli blok;

• 
  tortish organi qo‘zg‘almas egri chiziqli yo'naltirgichni yoki egri chiziqda jovlashtirilgan turg'un roliklar batarevasini aylanib o'tishi.
  

Birinchi usulda (1.7-rasm) blok tekis yuzali (lenta uchun
baraban.simarqon uchun shkiv va boshqalar), qirralari to'g'ri chiziqli (u/un zvenoli zanjirlar uchun), tishli (oddiy zanjir yulduzchasi) bo'lishi mumkin.
Ikkinchi usulda (1.8-rasm) tortish organi egri chiziqli shina
bo'ylab sirpanib yoki yuruvchi roliklarda g'ildirab siljishi mumkin yoki egri chiziqli yo'naltiruvchi turg'un rolikkr batareyasida g'ildirab, uni aylanib o tishi mumkin.
Tortish orgam blok yoki barabanni aylanib o'tishida umumiy qarshilik tortish organining blokka kelgandagi bukilishi va blokdan chiqayotgandagi yozilishining qattiqligi oqibatida hosil bo'ladigan qarshilik va blok (baraban) stupitsasida yoki u o'm atilgan o'qning bo'g'zidagi ishqalanish natijasidagi qarshiliklar yig'indisidan iborat b o ’ ladi. l ln d a n tashqari. zanjirli uzatishda yulduzcha tishlarida ham ishqalanish b o ' lad i .
Egri chiziqli yo'naltirgich yoki roliklar batareyasini aylanib o'tishda tortish organining qattiqligi tufayli hosil bo'ladigan qarshilikdan tashqari egri chiziqdagi ishqalanish (sirpanish yoki g'ildirash) hisobiga ham qarshilik paydo bo'ladi.
Hu hamma qarshi liklarning qiymati tortish organining
tarangligiga proporsionaldir. Shunday qilib agar S t - tortish organini