Ransport m ashinalarining

^T ransport m ashinalarining tasnifi

1. 
   T ransport m ashinalari nazarivasi asoslari
   
2. 
   Transport mashintalari tasnifl
   
3. 
   To'g'ri va egri chiziqli uchastkalardagi qarshilik
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar


T ransport m ashinalarining tasnifi

Kon transporti shaxta. rudnik va karyerlaming sanoat transporti sifatida foydali qazilniani qazib olish texnologik jarayonining eng asosiy b o ’g'inlaridan biridir. Transport qurilmalari kon korxonalarida foydali qazilmalarni zfiboy (qazish joyi)dan ver osti yoki ochiq kon lahimlari bo'ylab va undan keyin kon tepasidan boyitish fabrikasi yoki temiryo‘1 vagonlariga yuklash punktigacha, tog' jinslarini esa ag'darmagacha tashish uchun xizmat qiladi. Shu bilan birgalikda kon transporti to 'lg 'azm a va yordamchi materiallar hamda jihozlarni kon ustidan shaxtaga tashishni ta'minlaydi. Undan tashqari, kon transporti odamlarni gorizontal va qiya lahimlar bo'ylab ish joyigacha va smena tugagandan so'ng stvol atrofi qo'rasigacha tashishga xizmat qilib. konchilarning mehnat sharoitlarini vaxshilaydi va ish vaqtining unumsiz sarfini qisqartiradi.

Yuklar tashiladigan lahimlarning uzunligi, odatda. bir necha
kilometrni tashkil qiladi, ayrim hollarda esa bir necha o 'n kilometr bilan oichanadi. Shaxtada bir vaqtning o'zida bitta emas. odatda, bir nechta qazish va tayyorlov zaboylari ishlaganligi tufayli, yer osti transporti yo'llarini ko'p shoxobchalarga b o i in ib ketishi bilan tavsiflanadi. Ularning murakkablik darajasi konning kon-geologik sharoiti va uni qazish tartibiga bog'liq. Yo'llar ko'pincha o'zaro ketma-ket almashiladigan gorizontal, qiya, ba'zilarida esa vertikal uchastkalardan tashkil topishligi transport tizimining yanada murakkablashuviga olib keladi.

I . l-iasm. Shaxtada uchta qatlam qazib olinishida transport lahimlari s.\emasi:

/ - varus shtrcki: 2 va 3- panel brem sbergi va ukloni; 4 va 5- uchasika bremshergi va ukloni: 6 - asosiy shtrek; ~ - kvershlug; X - stvol atroji lahim lari;
0 - vertikal stvol.

Misol tariqasida l .l- rasm da shaxtada ko'm im ing bir yo'la uchta qiya q at Iami qazib olinishidagi transport kon lahimlarining sxemasi keltirilgan. Lahimlarning nomi rasm osti yozuvlarida berilgan. Rasmda strelkalar biIan yuk oqimining yo nalishi ko'rsatilgan.

Tashilavotgan yuklar - ko'mir, m a’dan, kaliv tuzi va boshqa foydali qazilmalar - mayda (ba'zilarda - hatto changsimon) va >irik bo'laklardan tashkil topgan bo'lib, oddiv material hisoblanadi. Ba'zi hollarda bitta kon korxonasining o'zida foydali qazilmaning 2 - 3 va undan ko'p turli yiriklikdagi navlari bir-biriga aralaslttinlmasdan alohida tashiladi.
Yer osti kon t r a n s p o r t in g boshqa schalardagi transportdan farqlanadigan maxsus xususiyati shtindan iboratki. kon lahimlarining kesim yuzasi kichik bo'lganligi uchun transportni ishlatish tor sharoitda amalga oshiriladi.
Kon transportining yana bir xususiyati, ayniqsa. zaboyda va unga bevosita yaqin ioylashgan lahimda - uning jihozlari jilishi, transport qurilmalarining surilishi va zaboyning jilishiga qarab uzavtirilishi yoki qisqartirilishida ko'rinadi. Bularning hammasi kon transport mashinalari va qurilmalarining konstruksiyasiga maxsus talablar qo'yadi va ularni ishlatishni ancha murakkablashtiradi.
1.2-rasmda lava bilan konveyerli lahimning tutashgan joyida
transport qurilmalarining ishlash sxemalari keltirilgan.

a 1,2-rasro. Lava bilan konveyerli lahimning tutashgan joyida transport

qurilmalarining ishlash sxemalari.
Birinchi sxemada (1.2,a-rasm) teleskop ko'rinishidagi konveyer va uning orqasiga qo‘shimcha qo'yilgan yuktushirgich - qayta yuklagichdan iborat teleskopik majmua qo‘llanilgan. Bunda A- lentaning ortiqchasini qirqib tashlamasdan konveyer liniyasi b qarishining kattaligi ko'rsatilgan. Bu sxemada konveyer uzunligi кш-naygan holda lentaning uzunligi kamaymaganligi berilgan.
Ikkinchi sxemada (1.2,b-rasm) oddiy lentali konveyer va unga ko'm ir yuklovchi surilma yuktushirgich - qaytayuklagich qo'llanilgan.
Вu sxemada lava surilishi natijasida uzunligi o'zgarmaydi, yuktushirgich - qaytayuklagich esa surilib konveyer lentasining ustiga chiqib boradi. Bunda В - konveyerni qisqartirmasdan turib konveyer uzunligi qisqarishining kattaligidir.
Kon korxonasi m e’yorida ishlashi uchun kon transporti aniq, beto‘xtov ishlashi va foydali qazilmaning zaboydan o ‘z vaqtida to'liq olib chiqilishini va zaboydagi ishlar to‘xtamasligini ta ’minlashi, kon ishlarini jadallashtirish usullarini, korxonaning rivojlanishi va o'sishini ta’minlashi zarur. Undan tashqari, kon transportiga uni ishlatish narxi va mehnat hajmi mumkin qadar kam bo‘lishi hamda xavfsizligi yuqori darajada bo‘lishi kabi umumiy talablar qo'yiladi.
Kon korxonalarida transportning narxi foydali qazilmani umumiy tannarxining ko‘pgina qismini tashkil qiladi. Shuning uchun transportni ishlatish bo'yicha xarajatlami turli yo‘llar bilan kamaytirish korxonaning umumiy xarajatlarini va uning mahsuloti tannarxini sezilarli darajada kamayishiga olib kelishi mumkin.
Kon transporti, odatda, anchagina parallel va ketma-ket bo'g'inlardan tashkil topgan b o i ib , shu bilan birgalikda jihoxlarining turlari ham har xil boiadi.
Shuning uchun kon transportini mexanizatsiyalash faqat har bir
bo'g'inini alohida mexanizatsiyalashdan iborat b o i ib qolmay, balki texnik va tashkiliv jihatdan b o g iangan va bir tekisda ishlaydigan majmua tizimini Ь аф о etishdan iboratdir. Bu shu jihatdan ham zarur- ki, ba'zi vaqtlarda transportning alohida b o ‘g ‘inlari o'rtasida to iaqonli tashkiliy bog‘lanish boim aganligi tufayli, ular foydali qazilmani qazib chiqarishni cheklab qo'yishi. biri ikkinchisining ishi to'xtab qolishiga majbur qilishi va bo'g'inlar oralig'ida anchigina ishchilami qo'shimcha jalb qilishga olib kelishi mumkin.
Kon transportini to 'g 'r i va samarali ishlashi hamda takomillashib borishi:

• 
  transport vositalarining turlari va majmuasini konning kon-
  

texnik sharoitlariga qarab va qazish tartibiga mos ravishda belgilash;

• 
  transport qurilmalarining asosiy parametrlarini hisoblash
  

mushina va mexanizmlaming sifatini oshirish;

- riashinalarning reja - ogohlantiruv ta’rnirini o ’z vaqtida tash qilish va ularni kuzatib turish;
kon transportini boshqarishni to'g'ri yo'lga qo'yish va xavfsizlik talablariga rioya qilish yo'llari crqali ta’minlanadi.