Ransport m ashinalarining

Transport mashintalari tasnifl. Kon korxonalarida qo'llaniladigan barcha transport mashinalari harakatlanish usuli bo’yiclu. ikki guruhga bolinadi (1.3- rasm). Birinchi guruhga uziuksiz Nhleydlpn transport vositalari kiradi. Bunday qiirilmalarda ish hnrnknli u/ Н км / ho*lib. odatda, uzoq vaqt davomida o'zgarmay qolndi. Ikkinchi guruhga uzlukli ishlaydigan transport vositalari kiradi. IJIarda yuk tashish m a’Ium harakat sikli bo'vicha davriy ravishda amalga oshiriladi. Uziuksiz ishlaydigan qurilmalarda ularni ishga tushurgandan keyin ish harakati avtomatik ravishda bajariladi
Uzlukli ishlaydigan qurilmalarda esa. odatda, harakatni boshqarish talab qilinadi.
K o n v e y e r va sk rep e r transporti, o d a tda, «eltish». tem i rvol
riiMsporii « la shigich», k a ry e rd a n yuqoriga klet. platforma yoki

• 
  kipda c lu q arish transporti - «ko'tarish» deb ataladi.
  

U z iu k s iz ishlaydigan transport qurilmalariga quyidagilar kiradi:

• 
  barcha ko'rinishdagi konveyerlar (kurakli. lentali, plastiriali cho'miehli va h.k.);
  

uziuksiz simarqonli tashigich (vagonchalarda temir iz
bo'ylab);

• 
  osma si.ni - arqon у o' Ilari qurilmalari;
  

- p n e v m a t ik va gidravlik transport qurilmalari;

• 
  gravitatsion transport, y a’ni yukni yo'naltiruvchi (nov, quvur va h.k.) lar bo'ylab og'irlik kuchi hisobiga tashish qurilmalari.
  

I j/lukli ishlaydigan transport qurilmalariga quyidagiiar kiradi:

• 
  temir yo'l transporti:
  
• 
  avtomobil transporti;
  

temir iz bo'vlab o'ziyurar tashigicblar va o'zivurar vagonchaiar:

• 
  skreper qurilmalari;
  
• 
  temir iz bo'ylab uchli sim - arqonli tashigicblar.
  

1. 
   T ransport m ashinalari nazarivasi asoslari
   

Transport mashinalari unumdorligi. Vaqt birligida transport vositasida tasbib chiqilayotgan yukning miqdoriga transport mashinasining unumdorligi deyiladi. Unumdorlik massa (<). , soon
yoki hajm {I, nf/soat) birligida belgilanadi.
Ayrim hollarda unumdorlik shartli ravishda transport mashinasi bajaradigan ,sh birligida ( Q L t.km/soat) ifodalanadi. Masalan tokomotiv tashigichning unumdorligi shunday belgilanadi.
Transport qurilmasining bir smenadagi haqiqiy zaruriv unumdorligi (A, sm) topshiriq rejasi bilan aniqlanadi. Masalan gratikka binoa l. qazish mashinasi bir sutkada uzun zabov (lava)ni bosh,dan oxirigacha bir marta o ’tadigan bo'lsa. qazib chiqarilgan
о mum tashuvchi qurilmaning bir smenadaci unumdorligi quvidagicha aniqlanadi:


^Asm ^{- Ш у <>} •> t/smena, СI j I

bn yerda: L - zabov (lava)ning uzunlisi,

b - qazib olinayotgan polosaning eni, m: h - qazib olinayotgan qatlam qalinligi. nr. у0 -ko m iming massivdagi zichligi. t/nf \
"s ‘ bir sutkadagi smenalar soni
Agarda qazish miqdori smenalar bo'yicha bir xilda taqsimlangan bo lmasa, transport qurilmasining unumdorligi eng ko'p qaziladiean smenaga mos ravishda belgilanadi.
Konchiiik korxonalarida yuk oqimi vaqt bo'yicha odatda notekis bo'ladi. Foydali qazilmani qazib olish hamda transport bo'yicha ishlarni tashkil qilinishiga qarab smena davomida transport qurilmasining ishlashida to'xtam (pauza)lar bo'ladi. Ular qurilmaning
«sof» ishi soati sonini. ya'ni uning «mashina vaqti»ni kamaytiradi. Undan tashqari. «mashina vaqti» davomida yuk kelib tushishining intensivligi o'zgarib turadi, bu esa ayrim vaqtlarda transport qurilmasining kam yoki keragidan ortiqcha yuk bilan ishlashiga olib keladi.
Transport qurilmasining berilgan vaqt (smena) davridagi «sof»
ish vaqti (T) yoki «mashina vaqti» ning shu vaqt (smena) cavrining umumiy davomiyligi ( 70) ga nisbati transport qurilmasican vaqt bo'yicha fovdalanish koeffitsiyenti (A\) deb ataladi: