Raqamli texnologiyalarning Yangi O‘zbekiston rivojiga ta’siri

 
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING 
YANGI 
O‘ZBEKISTON
 RIVOJIGA 
TA’SIRI
 
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
Hosildorligi: Navdan qulay sharoitlarda 8,5-9,5 t/gacha hosil olish mumkin. 
Agrotexnikasi. Urug‘idan sepib ekish. Ekish muddati 20
-30-
aprel. Urug‘ meʼyori 6,0 mln. 
dona/ga. Bir gektarga sarflanadigan suv meʼyori 23000 –
25000 m3. 
Mamlakatimiz hududida Buxoro, Namangan, Surxondaryo, Sirdaryo, Farg‘ona va Xorazm 
viloyatlarida ekish uchun tavsiya qilingan. 
O‘tmishdosh.
Sholidan mo‘l hosil olishda almashlab ekishning roli katta. O‘zbekiston 
sholichilik ilmiy tekshirish instit
uti ma’lumotlariga qaraganda, 4 va 6 dalali almashlab ekishda 
gektaridan 40-50 s hosil olingan holda surunkasiga sholi ekilgan maydonlarda hosildorlik atigi 25-
27 s ni tashkil etadi. O‘zbekistonda quyidagi almashlab ekish tizimi qabul qilingan: to‘rt dalal
i: sholi, 
band shudgor, sholi ulushi 75%. Olti dalali: 1,2,3,4-dala sholi: 5,6-
dala o‘tlar. Bunda jami almashlab 
ekish maydonining 66,6% ni sholi band qiladi. To‘qqiz dalali: 1,2,3
-dala sholi: 4-dala band shudgor 
5,6,7-dala sholi va 8,9-
dala o‘tlar. O‘n da
lali: 1,2,3,4-dalasi sholi: 5-dala band shudgor: 6,7,8-dala 
sholi 9,10-
dala o‘tlar. Bunday umumiy maydonning 70% sholi bilan band qilingan. Yetti dalali 
(urug‘chilik xo‘jaliklarida) 1,2
-
dala o‘tlar: 3,4
-dala sholi: 5-dala band shudgor: 6,7-dala sholi. Bunda 
sholi 57,1% ni tashkil qiladi. Yerni ishlash. Suv bostirilgan sholipoyalarda tuproqqa havo 
kirolmaydi. Shuning uchun zararli bo‘lgan birikmalar: vodorod, sulfid, metan, temir (II) oksidi 
birikmalari, marganes va mikrofloraning anaerob sharoitida hosil bo
‘lgan boshqa mahsulotlar 
to‘planadi. Bularning hammasi tuproq unumdorligini pasaytirib va bu o‘z navbatida, sholi hosilining 
kamayishiga sabab bo‘ladi. Bunday noqulay sharoitni bartaraf etish uchun sholi ekishga qadar, ya’ni 
kuz, qish va bahor davomida yerni yaxshilab quritish hamda 156 shamollatib turish zarur. Yerni 
yumshatish, shamollatish va quritish ishlari tuproqni maxsus agrotexnik qoidasi asosida ishlash 
yo‘li bilan amalga oshiriladi. Sholipoya va band shudgordan bo‘shagan maydonlarni (o‘t ekilgan 
yerlar bundan mustasno) ishlash kuzgi shudgorlashdan boshlanadi. Yerni kuzda haydash sholi 
hosildorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. Yerni kam mehnat va mablag‘ sarflab ishlashda 
qator mashinalar, jumladan: KFS-2,4, KFS-3,6, FN-1,6 rusumli kultivator, freza-seyalka, shuningdek 
PR-2, PR-2,7 rusumli rotatsion plug va boshqa mashinalar ham ishlatiladi. Mana shu mashinalar bir 
o‘tishda bir yo‘la bir necha ishni, masalan, yerni ekish oldindan ishlash, tekislash, ekish, o‘g‘it solish, 
gerbitsid sepish, yerni 
g‘altaklash va boshqalarni bajaradigan bitta komplekt tuzish mumkin. Suv 
bostirilgan sholipoyalarda yerni ishlash quruq sholipoyalami ishlashdagiga qaraganda bir nechta 
ish turini qisqartirishga imkon beradi. Sholi ekiladigan yerlarni ekish oldidan ishlashda marza 
cheklarni D-24 1 M va D-
20 В rusumli greyderlarda yoki PA
-3,P-2,P-4 rusumli uzun bazali 
tekislagichlarda joriy tekislash katta ahamiyatga ega. 
O‘tkazgan tajribamiz natijalariga asoslanib, Farg‘ona viloyatining Qo‘shtepa tumani 
sharoitida sepma us
ulida sholi urug‘ini 30
-apreldan 20-mayga qadar ekishni tavsiya qilamiz.