Redaks ġya heyəTĠ

88 

 

KLEMANSO Jorj Benja men (28.9.1841, Muyron-an-Pare; bəzi mənbələrə görə Vandeya - 24.11.1929, Paris) - 

Fransa siyasi və dövlət  xadimi.  Ġki dəfə  (1906-09;  1917-20)  Fransa Respublikası Na zirlər ġurasının  sədri (2-ci dəfə  

həm də  müdafıə naziri) olmuĢdur. Paris sülh k onfransının (1919-20) sədri idi. Versal sülh müqaviləsinin (1919) mü-

əlliflərindən biridir.  Paris sülh konfransı Ali  ġurasının 1920  il yanvarın  10-da  B.Britaniyanın təĢəbbüsü ilə çağırılan  

sessiyasında  Klemanso  ingilis  nü mayəndələri  tərəfındən  "Qafqaz  respublikalarına  kömək  haqqında"  memorandum 

hazırlan masını zəruri saymıĢdı. Memorandum yanvarın 19-da Klemansonun iĢtirakı ilə Ali ġuranın iclasında elan edil-

miĢdir.  Qafqaza  qoĢun  göndərmək  tərəfdarı  olmuĢdur.  A zərbaycan  və  Gürcüstan  nümayəndələri  ilə  görüĢərək,  bu  

ölkələrin  təhlükəsizliy i  məsələlərini  mü zakirə  etmiĢdir.  1920  il  prezident  seçkilərində  məğlub  olduqdan  sonra  fəal 

siyasi həyatdan uzaqlaĢmıĢdır. 

Əd.:  Qasımlı  M.,  Avropa  və  Amуrika  ölkələrinin  müasir  tarixi,  2  hissədə,  h.l  (1918-1945-ci  illər),  B.,  2003;  Прицкер  Д.  П.  Жорж 

Клемансо: политическая биография, Б., 1983. 

 

KLEN EVS KĠ  Viktor  Viktoroviç (? -?)- Azərbaycan Xalq  Cü mhuriyyəti Parlamentinin üzvü. Azərbaycan Milli 

ġura-sının  "Azərbaycan  Məclisi-Məbusanının  təsisi  haqqında  qanun  "una  (1918,  19  noyabr)  əsasən,  Slavyan-Rus 

cəmiy-yətindən  Cümhuriyyət  Parla mentin in  tərkib inə  da xil  edilmiĢdi.  Pa rla mentdə  Slavyan-Rus  cə miyyəti 

fraksiyasının ü zvü idi. Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin 4-cü Höku mət kabinəsində sosial-təminat naziri o lmuĢdur. 

 KONSTĠTUS ĠON  DEMOKRATLAR  (KADETLƏR)  PARTĠYAS ININ  BAKI  ġÖBƏSĠ  -  ba x  Xalq 

azadlıq partiyasının (kadetlərin) Bakı şöbəsi. 

 "KOOPERAS ĠYA-TOPDANSATIġ Ə MƏ LĠYYAT-LARI  CƏ MĠYYƏ TĠ"  - istehlak cə miyyətləri itt ifaqı. 

1915  ilin  mayında  Bakın ın  12  istehlak  cəmiyyəti  (10  mə-ən-zavod  və  2  Ģəhər)  birləĢərək  "Kooperasiya-topdansatıĢ 

əməliyyatları  cəmiyyəti"  adlı  istehlak  cəmiyyətləri  ittifaqı  yaratmıĢdılar.  Həmin  il  dekabrın  ortalarında  ittifaq  Ba kı 

rayonunun 18 istehlak cə miyyətini b irləĢdirirdi. Ba x Azərbaycan istehlak  cəmiyyətləri ittifaqı.  

"KORNĠLOV  QĠYAMI",  K o r n ilə v ç u lu q - 1 9 1 7   ilin  avqustunda  general  L.G.  Korniləvun  baĢçılığı  ilə 

Rusiyada  hərbi  çevriliĢ  cəhdi.  Ġyunun  sonu  -  iyulun  əvvəllərində  Müvəqqəti  hökumət in  Cənub-Qərb  cəbhəsində 

hücumunun  uğursuzluğu,  Petroqraddakı  inqilab i  əhvali-ruhiyyəli  hərbi  h issələrin  buraxılması  yeni  siyasi  böhrana 

səbəb  oldu.  Ġyulun  16-da  Petroqradda  kortəbii  nü mayiĢlər  baĢladı.  Hərə kata  bolĢeviklə r  də  qoĢuldular.  Lakin 

Müvəqqəti  hö-kumət  qəti  tədbirlərə  əl  atdı.  Nü mayiĢçilər  gülləbarana  tutuldu,  500  nəfər  ö ldürüldü,  paytaxtda  hərbi 

vəziyyət e lan olundu. Knyaz G.Y.Lvovun hökuməti istefa verdi. Sosialist A.F.Kerenskinin  baĢçılığı ilə  Ġkinci koalisiya 

hökuməti ya-radıldı. Məğlubiyyətə uğramıĢ sol qüvvələr " Bütün hakimiyyət sovetlərə" Ģüarını gündəlikdən çıxardılar. 

Be lə b ir Ģəraitdə hakim dairələrdə  hərbi d iktatura  meylləri gücləndi. Avqustun 25-də çağırılan dövlət  müĢavirəsində 

(Moskva) onun proqramı  formalaĢdırıld ı. Hərbi diktatura tərəfdarlarından biri də avqustun 1-dən Ali baĢ ko mandan 

təyin  edilmiĢ  L.G.Korn iləv  (1870-1918)  idi.  Buna  görə  də  Qəra rgah  (Mogilyov)  hərbi  çevriliĢin  mə rkəzi  o lmuĢdu. 

Sui-qəsdçilər  Petroqradda  bolĢevikləri  silahlı  üsyana  təlırik  et mə k,  bundan  sonra  paytaxtda  qayda  yaratmaq  adı  ilə 

məqsədlərinə nail olmaq  istəyirdilər. Ke renski hərb i çevriliĢin onun hakimiyyəti üçün təhlükəli o lduğunu baĢa düĢsə 

də,  bolĢeviklərin  pla ııından  istifadə  edərək,  sol  qüv-vələri  ta ma milə  darmadağın  et məyi  qəra ra  ald ı.  Mürtəce 

generallara   bir-b irinin   ard mca   güzəĢtlər  ed ilməyə  baĢlandı.  Korn iləv   sentyabrın  7-də  qoĢunları  Petroqrada  yeritdi, 

Müvəqqəti hökumətin  istefasını və Kerenskinin Qərargaha gəlməsini tələb etdi.  Kadet nazirlər q iyamdan  xəbər tutan 

kimi  istefa  verdilər.  Be lə  olan  halda  Kerenski  daha  qəti  hərəkət  etməyi  qəra ra  ald ı.  Sentyabrın  9-da  paytaxta  doğru 

irə liləyən  hərbi  hissələr  qiyamç ı  e lan  olundu,  Korniləvun  özü  isə  Ali  baĢ  komandan  vəzifəsindən  kənarlaĢdırıldı. 

Kerenskin in fəaliyyəti hərbi d iktatura ə leyhdarı olan siyasi partiyalar, o cü mlədən bolĢeviklər tərə findən dəstəkləndi. 

Sentyabrın 12-də  Korniləv o rdusunun hərəkəti dayandırıldı, hərb i d iktatura təhlü kəsi sovuĢdu. Korniləv həbs edildi, 

lakin general N.Du xoninin  kö məy i ilə dekabnn 2-də həbsdən qaçaraq ağqvardiyaçılarm rəhbərlərindən biri o ldu. 1918 

il apre lin 13-də Ye katerinodara hücu m za manı öldürüldü. Korniləv qiyamı ə leyhinə Azərbaycanda da çıxıĢ etmiĢdilər. 

1917  il  sentyabrın  11-də  RSDF(b)P  Bakı  ko mitəsi  ilə  "Hü mmət"in  birgə  iclası  keçirilmiĢ,  sentyabrın  13-də  Bakı 

təĢkilatın ın  konfransında  xüsusi  qətnamə   qəbul  olun muĢdu.  N.Nərimanov  "Hü mmət"  qəzet ində  zəh mət keĢləri 

sayıqlığa çağırmıĢdı.  Bəzi tarixçilərə görə, "Korniləv qiyamın m" yatırılması ilə " Rusiyanın 

hər  yerində  olduğu  kimi,  A zərbaycanda  da,  xüsus ən  Bakıda  fəhlə  və  hərbi  deputatlar 

sovetlərinin canlanması dövrü, sovetləriıı bolĢevikləĢməsi dövrü baĢlandı". 

Əd.:  Ġ b r ah im o v   Z.,  Azərbaycan  zəhmətkeĢlərinin  sosialist  inqilabının  qələbəsi  uğrunda  mübarizəsi 

(1917-1918-ci illər), B., 1957; Иванов Н. Я., Контрреволюция в России в 1917 году и ее разгром, М., 1977. 

 

KÖÇƏRLĠ  Firidun  bəy  Əh məd  ağa  oğlu  (26.1.1863,  ġuĢa  -  20.5.1920,  Gəncə)  - 

maa rif  xad imi,  publisist-yazıç ı,  ədəbiyyatĢünas        alim,        tənqidçi,  tərcü məç i,  "Müsavat" 

partiyasının üzvlərindən biri.  Bəy ailəsində doğulmuĢdur.  ġuĢada mollaxanada  (1870-72), 

Mirzə   Kə rim  MünĢizadənin     məhəllə  məktəbində  (1872-75),  2-ci      dərəcə li      Ģəhər   

mə ktəbində  ( 1 8 7 6 - 7 9 )   o xu muĢ,  Qori  Müəllimlə r      Se minariyasını  (QMS)    bitirmiĢdir  

( 1 8 X 5 ) .   Ġrəvan gimnaziyasında (1885-96),  QMS-nın A zərbaycan Ģöbəsində (1896-1917) 

müəllim iĢləmiĢdir.  1905 və 1908 illərdə QMS A zərbaycan Ģöbəsinin inspektoru vəzifəsini 

tutmağa təĢəbbüs göstərmiĢ, 1910 ildə Ģöbənin inspektorlu 

 

 

 

 

 

 

---