165
cəsədini içəri atdılar, Gicbəsər cəld sıçrayışlarla
özünü zeytunluğa verdi və
ağrılarına baxmayaraq var gücü ilə qaçıb bu yerlərdən uzaqlaşdı.
Tüfəngsiz sanitar bayaqkı dekorativ kola tərəf baxıb:
– Bəs o birisi nə oldu? – soruşdu.
Tüfəngli sanitar da başını çevirib əvvəlcə o kola, sonra zeytunluğa tərəf baxdı,
itin hansı istiqamətdə qaçıb canını qurtardığını düzgün müəyyən etdi və sidq-
ürəkdən təəssüflənə-təəssüflənə:
– Qaçıb getdi əclaf!.. – dedi.
Ikisi də maşına mindi.
Sürücü növbəti dəfə əsnəyib motoru işə saldı və yenə də deyindi:
– Katafalkada işləmək bundan yaxşıdı!.. It ölüsü daşıyıram...
Sonra o furqonlu maşın yerindən tərpəndi.
Dan yerinin o qırmızısı yavaş-yavaş çəkilib gedirdi və Bakıda yeni gün
başlayırdı.
11
ƏBDÜL QAFARZADƏ
Həmin aprel günü Əbdül Qafarzadə ikinci dəfə Rayon Icraiyyə Komitəsinin
binasından çıxıb trolleybusla Qəbiristanlıq Idarəsinə gələndən sonra iki nəfər içəri
girib bir balaca qanını qaraltdı. Biri tösmərək oğlan idi, o birisi şalban kimi arıq və
uzun bir tip idi (bayaq iclasdan qayıdanda da gözləmə otağında gördüyü bunlar idi),
ölüləri üçün yer istəyirdilər və rüşvət əleyhinə mübarizə aparırdılar... Axmaqlar!..
Əbdül Qafarzadənin bu cür miskin adamları görməyə gözü yox idi; əfəl və mənasız
məxluqat olduqları üçün ciblərində də bir qəpik olmur və buna görə də ədalət
uğrunda mübarizə aparırlar, qanundan dəm vururlar...
Bu tösmərək axmaq da Sovet
Ittifaqının qanunlarını köməyə çağırırdı və Sovet Ittifaqındakı qanun keşikçisi
mayor Məmmədov da, elə bil, qəsdən burada idi, o axmağın qolundan yapışıb
göstərdi ona həmin qanunları.
Tülkü Gəldi Qəbiristanlığı neçə ildən bəri sahə müvəkkili işləyən milis
mayoru Məmmədovun ərazisinə daxil idi və o bu işə gələndə baş leytenant idi,
Əbdül Qafarzadənin sayəsində indi mayor olmuşdu, amma – insan, əlbəttə,
naşükürdür– indi özünü daha sahə müvəkkilliyinə sığışdırmırdı, axır vaxtlar Əbdül
Qafarzadəyə,
xüsusilə, yaltaqlanırdı ki, kişi gedib Bakı Şəhər Milis Idarəsində,
yaxud Daxili Işlər Nazirliyinin özündə ağız açsın, onu irəli çəksinlər. Könlündən
rayon milis şöbəsinin rəisliyi keçir, hələlik, heç olmasa, rəis müavini olmaq istəyir...
Əvvəllər Əbdül Qafarzadə Mirzəibinin, Ağakərimin, yaxud Vasilinin vasitəsilə
hərdənbir
Məmmədova cib xərcliyi verirdi, amma indi Məmmədovun özü yeri
düşəndə Mirzəibiyə, Vasiliyə, Ağakərimə işarələr vururdu, eyhamlarla (birbaşa
deməyə ürək eləmirdi) Əbdül Qafarzadə üçün pul təklif edirdi ki, gedib yuxarılarda
işini düzəltsin. Acın biri idi, burada sahə müvəkkili olandan sonra özünü düzəldib –
ərazisində nə qədər istəyirsən kababxana, dükan, dondurma sexi, qayış sexi,
keramika fabriki, pivəxanalar...
Ayda hər birindən çox yox, elə beşcə yüz manat
alsa, gör nə qədər eləyir!.. Hər halda, acından ölmür... Nə isə, Məmmədov da adam
166
idi və özünü oda-közə vurub adam kimi yaşamaq istəyirdi. Ola bilsin ki, Əbdül
Qafarzadə ona kömək edəcəkdi, amma hələ qəti qərara almamışdı. Indi isə bərk
acımışdı və təzə katibə qızı çağırıb çörək və pendir almaqdan ötrü mağazaya
göndərdi. Əlbəttə, bu qız səhlənkarlıq eləmişdi və o
iki nəfəri icazəsiz içəri
buraxmışdı, Əbdül Qafarzadə isə səhlənkarlığı, xüsusən, işdə səhlənkarlığı
xoşlamırdı; amma Əbdül Qafarzadə cavan və gözəl qızları xoşlayırdı və o
səhlənkarlıq üstündə hissə qapılıb bu qızı qovmağın hələ vaxtı deyildi... Bir də ki, –
Əbdül Qafarzadə buna qətiyyən şübhə etmirdi – o iki nəfəri bura katibə qız yox, get-
gedə ağlını itirən Bədurə buraxmışdı. Bədurə öz qocalığı ilə heç cürə barışa bilmirdi
və indiyə qədər də Əbdül Qafarzadəni qısqanırdı, bunu heç kim görməsə də (bəlkə
heç Bədurənin özü də indi bu fikirdə deyil!..), Əbdül Qafarzadə yaxşı görürdü.
Azərbaycanlı belədir də... Odur, mühasib Yevdakiya Stanislavovna, ya da ki, kassir
Marqarita Iosifovna, indi qocalıblar, başlarını da aşağı salıb işlərini görürlər.
Cavanlıqlarında bəyəm Əbdül Qafarzadə ilə az oyundan çıxmışdılar?.. Hər halda,
Bədurə ilə yaxşıca bir söhbət eləmək lazımdı, bu təzə qızın
məsələsi isə gələcəyin
işidi, indinin yox. Axır ki, bugünkü qəzetləri rahat oxumaq olar...
O gözəl katibə qız, Əbdül Qafarzadənin verdiyi iki əzik-üzük manata baxa-
baxa çaşbaş qalmışdı: bu kişi ki, camaat bunun haqqında bu qədər danışır, adicə
qəbirqazanlar kimi, cibindən iki dənə əzik manatlıq çıxartdı və bu adam da nahar
zamanı adicə qəbirqazanlar kimi, dükan pendiri ilə dükan çörəyi yeyəcəkdi; qız gah
əlində tutduğu o əzik manatlara, gah da Əbdül Qafarzadənin indicə kabinetə girib
ardınca örtdüyü içi pambıq dolu qəhvəyi meşin qapıya baxırdı.
Makinaçı Bədurə xanım bu Qəbiristanlıq Idarəsinin də, Əbdül Qafarzadənin
də cikinə-bikinə bələd idi (hər halda, iyirmi ildən artıq Qəbiristanlıq
Idarəsində
işləyən bu arvada belə gəlirdi!) və buna görə də öz küncündə oturub makinadakı
yazısını davam etdirə-etdirə təzə katibə qıza baxdı,qıpqırmızı boyadığı
dodaqlarından bir təbəssüm keçdi. Bədurə xanım da iyirmi iki il bundan əvvəl bu
idarəyə gələndə, iyirmi iki il bundan əvvəl birinci dəfə Əbdül Qafarzadə ilə tanış
olanda beləcə çox çaşbaş qalmışdı, amma indi sakitcə öz küncündə oturub
dissertasiya çap edirdi. Əbdül Qafarzadə icazə vermişdi ki, Idarə işi olmayanda (bu
Idarədə isə makinaçı işi çox az idi – əsas etibarilə Əbdül Qafarzadənin yuxarı
təşkilatlara göndərdiyi arayışlar, raportlar, bəzi xahişlər, vəssalam) Bədurə xanım öz
müştərilərinin işini yazsın və Bədurə xanım da bir ucdan cürbəcür – ədəbiyyatdan
tutmuş fəlsəfəyəcən – dissertasiyaları makinada yazmaqla məşğul idi.
Əlbəttə, o cavan, o gözəl katibə qızın haradan ağlına gələ bilərdi ki, Əbdül
Qafarzadə kimi bir adam niyə nahar üçün pendir-çörək istəyir? Niyə Bakının gözəl
kababxanalarından (bu kababxanalardan biri elə Tülkü Gəldi Qəbiristanlığının
yanında idi və «Əlvida» adlı həmin kababxananın da əsl sahibi Əbdül Qafarzadə idi)
özü üçün yemək gətirtmir? Bunun səbəblərindən biri çox sadə idi: Əbdül Qafarzadə
indi burada əməlli-başlı nahar eləsəydi, evə gedəndə daha
çörək yeyə bilməyəcəkdi
və o da evdə çörək yeməyəndə, Qaratel dilinə, ümumiyyətlə, heç nə vurmurdu.
Amma indi Əbdül Qafarzadə bir az pendir-çörək yeyəcəkdi, işdən sonra isə, gedib
evdə xörək hazırlayacaqdı (əgər Qaratel yenə də sözə baxmayıb ağrıya-ağrıya özü
kişinin işdən qayıtması üçün xörək hazırlamayıbsa), iştahla yeyəcəkdi və Qarateli də
məcbur edəcəkdi ki, bir az yesin. Nə isə, dünyanın
beləcə qəribə işləri o cavan
katibə qızın ağlına haradan gələ bilərdi?