Reja: Bemorni ovqatlantirish uchun sharoit yaratish va kerakli jihozlarni tayyorlash. Ovqatlantirishda kerak bo`ladigan hujjatlarni to`ldirish

Turli aholl guruhlarining orgatlanishi
Bolalar ovgati tarkibida ham katta yoshlilar ovgat ratsionidagi kabi oziq va biologik faol moddalar bo'lishi kerak. Lekin bu moddalar hamda ular manbai bo'lgan mahsulotlar nisbati bolaning yoshiga mos kelishi lozim. Me'yoridan kam yoki ortiq hamda bemaza ovqat bolaning jismoniy va aqliy rivojlanishiga salbiy ta'sir qiladi. Bolalar serharakat bo'lgani uchun, ularda moddalar almashinuvi tez boradi va ko'p quvvat sarflanadi, shuning uchun, ularning oqsil va yuqori kaloriyali taomlarga bo'lgan ehtivoji ortadi.
Kichik yoshdagi bolalar ovqatida oqsil, yog' va uglevodlar nisbati 1:1:4, kattaroq yoshdagilarda l:l:4,5 bo'lishi kerak. Bolalar ko'proq hayvon mahsulotlari bilan ovqatlanganlari ma'qul. Hayvon oqsilining solishtirma salmogi umumiy oqsil salmogida 70-80% ni, maktab voshidagi bolalarda esa 60-65% ni tashkil etadi. Bolalar ratsioni tarkibida vetarli migdorda go'sht, baliq, tuxum va sut bo'lishi ulaming bunday havon oqsiliga bo' lgan ehtiyojini gondiradi.
Bolalaming kunlik ovaati tarkibida 600-800 ml sut bo'lishi lozim. Yog'ning ahamiyati ham katta, u A va D vitaminning hazm bo'lishini, organizmning o'ta to 'vinmagan vog' kislotalari va fosfatidlarga bo'lgan ehtivoiini ta'minlaydi. Bolalar ovgatida ortigcha vog' bo lishi moddalar almashinuvi va ovqat hazm bo 'lishining buzilishiga, oqsilning yomon o'zlashtirilishga, semirib ketishga sabab bo ladi. Turli xil vitaminlar va mineral moddalar bolalar ovgatining asosiy manbai hisoblanadi (6- jadval).

Ovqatlanish tartibiga qat'iy rioya qilish bolalar ovqati anishini to'g'ri tashkil etishning asosiy shartlaridan hisoblanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar kuniga 5 mahal ovgatlantirilib, bunda kunlik kaloriyaning 20-25% nonushtada, 15% ikkinchi nonushtada, 25--30% tushlikda, 15% peshinlikda (tolma choyda), 20-25% kechki ovqatda berilishi kerak.

Maktab yoshidagi bolalar kuniga 4 mahal ovgatlanishi, bunda nonushta kunlik kaloriyaning 25% ni, tushlik ovgat 30%, peshinlik (tolma choy) 20%, kechki ovgat 25% ni tashkil etishi lozim. Maktabgacha yoshdagi bolalar muassasalarida, shuningdek maktablarda bolalar ovqatlanishini to'g'ri tashkil etishning ahamiyati katta. Maktab o'quvchilariza nonushtada, kuni uzaytirilgan guruhdagi o'quvchilarga esa tushda ham issiq ovgat berish zarur.

Ovqatlanish tirik organizmning asosiy fiziologik ehtiyojlaridan biri hisoblanadi. Odam organizmiga oziq-ovgat mahsulotlari orgali oqsillar, yog'lar, uglevodar, mineral tuzlar, suv, vitaminlar va to'gimalarni tiklash, energetik sarflarning o'mini to'ldirish hamdaorganizmning boshqa ehtiyojlarini goplaydigan moddalar kiradi.

Sog 'lom inson uchun tavsiya etilgan me'yorga binoan, hayvonot oqsillari miqdori 100-200 g, o'simlik oqsillari 40 g, hayvonot yog`lari 85-90 g, o'simlik yog lari 10-15 g, uglevodlar 400-500 g va disaxaridlar ko'rinishidagi glyukoza va saxaroza 50-100 g, suvlar 1700-2000 g ni tashkil etadi.
Bemor ovgati tarkibidagi oqsillar, yoglar, uglevodlar va boshqa turli moddalar nisbati kasallik turiga garab o'zgartiriladi. Masalan, gandli diabet kasalligida bir kecha-kunduzlik ovgat tarkibida ugle- vodlar kamaytiriladi.
Ovgat tarkibini belgilashda uning energetik qiymati va organizmning energiya sarf qilish nisbatini hisobga olish lozim. Oqsillar, yog`lar va uglevodlar oksidlanib kaloriyalar bilan o'lchanadigan issiqlik ajratadi. 1 g oqsil 4, 1 kkal, 1 g yog* 9,3 kkal, 1 g uglevodlar 4,1 kkal ajratadi.
Bemorning og'ir va surunkali kasalliklar natiiasida tana vaznini yo'gotganligini hisobga olgan holda ovgat tarkibining energetic qiymatini oshirish maqsadga muvofiqdir.
So'nggi ilmiy tekshirishlar shuni ko'rsatdiki, ovgat hazm bo 'lishi va so'rilishining me'yoriy jarayonlarida oqsillar, yog lar, uglevodlar, vitaminlar va mineral moddalar nisbatini muvozanatda bo'lishining o'zigina yetarli emas.
Davolovchi ovgatlanish tartibini nazorat qilishi lozim. Soglom odam kuniga 4 marotaba
Ovqatlanishi lozim. Bunda birinchi nonushta 25%, ikkinchi nonushta 15%, tushlik 35%, kechki ovgat 25% ni tashkil qiladi. Ayrim kasalliklarda ovgatlanish tartibi biror sababga tegishli holda o'zgartiriladi.
Masalan, me'da yara kasalligida bemor 3 marotaba ko'p-ko'pdan ovqatlangandan ko'ra, 6 marotaba oz-ozdan ovgatiangani ma'qul. Davolovchi ovgatlanish davolash jarayonining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Hozirgi kunda 15 ta asosiy davolovchi parhez turlari mavjud.
Har bir parhez bir nechta variantdan iborat bo 'lib, kasallik kechishiga qarab qo'llaniladi. Bundan tashqari, maxsus parhezlar mavjud bo'ib, ularni tavsiya etgan mualliflar nomi bilan atalgan. Masalan, Karellya parhezi qon aylanishi yetishmovchiligi kasalligida, Meylengraxta parhezi me' da yarasidan qon ketgan da qo'lla niladi. Parhez ovgatlanishni tavsiva etishdan oldin kasallik turini, a'zolardagi u yoki bu o'zgarishlar darajasi hisobga olinadi. Mahsulotlarni iste'mol qilish va uni ishlab chigarish tartibi o'zgartiriladi.
Ko'pgina voshi katta bemorlar bir nechta kasalliklar bilan xastalangan bo'lishi mumkin. Bunday hollarda bemorlaring jinsi, Yoshi, vazni hisobga olinib to 'la qimmatli, turli-tuman, me'yorda ovgatlanish tavsiya etiladi. Ayrim bemorga u yoki bu kasallikdagi o'zgarishlami me'vorlashtirish magsadida vengill ash ti ruvchi kunlar ( kontrast parhez lar) tavsiya etiladi.
Yengillashti ruvchi kunlarda bemorga bir xil ko' rinishdagi kam kaloriyali mahsulot berish magsadga muvofiq hisoblanadi (masalan, sut, mevalar, suzma va h.k.), lekin ovgat hajmi bir me'yorda, 5-6 qabulga tagsimlanishi kerak.