Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov

Multikulturalizm - fəlsəfi lüğət 

-

 

Bu gün qonşu dövlətlərimizdən Yaxın Şərqə və Avropaya 

qədər uzanan siyasi xaos, iqtisadi səfalət, miqrant axım, dövlətin 

parçalanması kimi ağnlı prosesləri Azərbaycan da yaşamışdır. 

-

 

XX  əsrin  1988-1993-cü  illəri  ərzində  ölkəmizdə  tüğyan 

edən  böhran  və  separatizm  dalğası  məhz  dünyanın  ən  böyük 

azərbaycanlısı  hesab  edilən  Heydər  Əliyev  şəxsiyyətinin 

fədakarlığı  və  mübarizliyi  sayəsində  aradan  qaldınidı, 

Azərbaycan sabitliyə, tərəqqiyə qədəm qoydu. 

-

 

Bu  gün  dünyanın  onlarla  dövlətinin  yaşadığı  təlatümləri 

televiziya  ekranlarında,  qəzet  səhifələrində  ürək  ağnsı  ilə 

izləyərkən, onların sırasında olmadığımıza görə Ulu öndərimizin 

əbədiyaşar ruhu qarşısında bir daha minnətdarlığımızı bildirir, bu 

dahi şəxsiyyətin ən böyük əsəri olan müstəqil Azərbaycan idyeası 

ətrafında daha sıx birləşirik. 

-

 

Ulu  öndər  Heydər  Əliyev  Azərbaycanı  separatizm  və 

parçalanma  bəlasından  xilas  edərkən  tarixən  bu  torpaqlarda 

yaşayan xalqlann təmsilçilərini də vahid məram ətrafında səfərbər 

etdi, onlan Azərbaycan bayrağı altında birləşdirdi. 

-

 

Beynəlxalq  anlayışda  multikulturalizm  eyni  ölkədə 

yaşayan  xalqlann  mədəniyyət  hüquqlannı  tanıyan  humanist 

dünyagörüşü və ona uyğun siyasət kimi qəbul olunur: 

*  məsələyə  bu  prizmadan  yanaşdıqda  Azərbaycanda 

müxtəlif 

millətlərin, 

dinlərin 

və 

mədəniyyətlərin 

nümayəndələrinin  sərbəst  yaşamaları  üçün  bütün  zəruri  şəraitin 

yaradıldığını görürük - ona görə ki, multikulturalizm Azərbaycan 

xalqının həyat tərzidir. 

-

 

Heydər 

Əliyevin 

dövlətçilik 

dühası 

nəticəsində 

Azərbaycanın  dövlət  siyasətinin  prioritet  istiqamətləri  qəbul 

edilmişdir. 

-

 

Ölkəmizdə  müxtəlif  millətlərə,  dinlərə,  adət  və  ənənələrə 

mənsub  olan  insanlar  arasında  tarixən  mehriban  münasibətlər 

mövcud olmuşdur. 

333 

---

Yaşar Əhmədov Azər Hətəmov 

-

 

Müstəqillik  illərində  bu  mühüm  ənənənin  daha  da 

gücləndirilməsi  müasir  Azərbaycan  dövlətinin  ən  böyük 

nailiyyətlərindən biridir. 

-

 

Azərbaycanda  əsrlər  boyu  bu  ənənə  mövcud  olsa  da, 

cəmiyyətin  multikultural  xarakteri  məhz  Heydər  Əliyevin 

dövlətçilik  dühası  nəticəsində  siyasi  və  hüquqi  prinsiplər 

cərgəsinə yüksəldilmiş, Azərbaycanın dövlət siyasətinin prioritet 

istiqamətlərindən biri olaraq qəbul edilmişdir. 

-

 

Azərbaycan  xalqının  yüksək  milli  şüurunun  və 

təfəkkürünün göstəricisi olan bu dəyər ulu öndər Heydər Əliyevin 

azərbaycançılıq  ideyasımn  mühüm  cəhətlərindən  biri  kimi 

Azərbaycanın 

müstəqilliyinin 

möhkəmlənməsində, 

dövlətçiliyimizin  qüdrətlənməsində  və  dövlət  quruculuğu 

prosesində mühüm rol oynamışdır. 

-

 

Ümummilli  Liderin  böyük  müdrikliklə  irəli  sürdüyü 

dövlətçilik  konsepsiyası  mahijyət  etibarilə  Azərbaycanın  tarixi 

ənənələrini və müasir Avropa dəyərlərini özündə birləşdirən yeni 

bir inkişaf modeli idi. 

-

 

İctimai-siyasi  sabitliyi  və  sosial  -  iqtisadi  inkişafı  bu 

modelin  əsas  dayağına  çevirən  Heydər  Əliyev  cəmiyyətdə 

dayanıqlı  milli  birliyə  nail  olmaq  üçün  hər  şeydən  öncə,  insan 

hüquq  və  azadhqlanmn  maksimum  təminatı  məsələsinə  xüsusi 

diqqət yetirirdi. 

-

 

Tariximizin çətin dövrlərində - 1993-cü ildə Heydər Əliyev 

Azərbaycanda  yaşayan  digər  millətlərin  nümayəndələri  ilə 

intensiv  görüşlər  keçirir,  onlann  yaşayış  məntəqələrini  ziyarət 

edir,  onlann  tamhüquqlu  Azərbaycan  vətəndaşı  olduqlanm 

anladırdı. 

-

 

Ölkəmizdə  yaşayan  bütün  xalqların  birlikdə  vahid 

Azərbaycan cəmiyyətini  formalaşdırdıqlarını ümummilli məram 

kimi müəyyənləşdirən dahi şəxsiyyət bu insanlann yeni müstəqil 

dövlətin  möhkəmlənməsinə  töhfə  vermələrinə  də  hər  cür  şərait 

yaratdı. 

334 

---

Multikulturalizm - fəlsəfi lüğət 

-

 

Heydər  Əliyev  öz  müdrik  siyasəti  ilə  əsrlər  boyu 

formalaşmış  Azərbaycan  çoxmədəniyyətlilik  ənənəsini  inkişaf 

etdirərək keyfiyyətcə yeni müstəviyə keçirmişdir. 

-

 

Ümummilli lider  Heydər  Əliyev  haqlı  olaraq  azərbaycan- 

çılığın əsas tərkib hissəsi olan multikulturalizm siyasətini ölkənin 

demokratik  və  etnomədəni  inkişafının  mühüm  elementlərindən 

biri hesab edirdi. 

-

 

Heydər  Əliyev  Azərbaycan  ərazisində  yaşayan  bütün 

etnoslann  hüquq  və  azadlıqlannın,  o  cümlədən  etnik-mədəni 

dəyərlərinin  qorunmasını  demokratiyanın  mühüm  prinsipi  olan 

insanlann hüquq və azadlıqlarının qorunmasından irəli  gəldiyini 

göstərirdi. 

-

 

Ulu öndərin rəhbərliyi ilə demokratik inkişaf yolu götürmüş 

Azərbaycan  Respublikası  onun  qeyd  etdiyi  kimi  dinindən, 

dilindən,  irqindən  asılı  olmayaraq  bütün  vətəndaşların  eyni 

hüquqlara malik olmalarını təmin etməli idi. 

-

 

Ulu  öndərin  təşəbbüsləri  və  siyasi  uzaqgörənliyi  ilə  azər- 

baycançılıq ideologiyasımn başlıca prinsiplərinin - ana dili, milli 

mədəniyyət,  milli  -  mənəvi  dəyərlərin  inkişafı  və  cəmiyyət 

tərəfindən  mənimsənilməsi  sahəsində  ardıcıl  və  məqsədyönlü 

addımlann  atılması  öz  növbəsində  multikultural  dəyərlərin 

möhkəmlənməsinə yol açdı. 

-

 

Ən əsası multikulturalizm müstəqil Azərbaycanın fəlsəfi - 

sosioloji  doktrinasının  sosiomədəni  və  etno  -  siyasi  cəhətlərini 

özündə birləşdirdi. 

-

 

1995-ci  ildə  qəbul  edilən  .-Azərbaycan  Respublikası 

Konstitusiyasının  25-ci  maddəsi  ilə  mənşəyindən,  irqindən, 

dinindən  və  dilindən  asılı  olmayaraq  hər  kəsin  hüquq  və 

azadlıqlanna hörmət təmin olundu. 

-

 

Ulu  öndərin  hakimiyyətə  gəlməsindən  sonra  qəbul  edilən 

bir  çox  qanunlarda  Azərbaycan  ərazisində  yaşayan  bütün 

xalqların mədəni kimliyinə təminat verildi: 

335 

---