Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov
Qiymətlərin aşağı salınmasından olan məbləğlər xüsusi təyinatlı fondların və
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
254 Qiymətlərin aşağı salınmasından olan məbləğlər xüsusi təyinatlı fondların və ya ehtiyat fondunun hesabına şilinə bilər, qiymətin artırılması məbləği isə xüsusi təyinatlı fondların artırılmasına aid edilir. Materialların inventariaşdırılma.sı və maddi qiymətlilərin yenidən qiymətləndirilməsi ilə əlaqədar olan əməliyyatların hesablarda əks etdirilməsi JVs
Əməliyyatların məzmunu Müxabirləşən hesablar Debet
kredit
1
Səbəblərindən və təqsirkarlardan asdı olmayaraq materialların aşkar edilmiş çatışmamazlıqlarının faktiki maya dəyəri əks etdirilib
731
201
2.
Təbii itki normaları çərçivəsində faktiki maya dəyəri ilə materialların çatışmayan məbləği əks etdirilib: a) sex anbarlarında çatışmamazlığın məbləğinə; 202.8
201
b) ümumzavod anbarlarında çatışmamazlığın məbləğinə
721
201
3.
Maddi qiymətlilərin xarab olması və ya onlann təbii itki normalanndan artıq xarab olması zamanı, həmçinin təqsirkarlar müəyyən edilməyən zaman və ya onların tutulmasına məhkəmə etiraz edən hallarda həmin çatışmamazlıq əks etdirilib 721.701
4 731
4.
Çatışmayan və ya korlanmış qiyrnətlilərə görə təqsirkar şəxslərdən tutulmalı olan məbləğlər əks etdirilib: a) çatışmayan (korlanmış) qiymətlilərin faktiki maya dəyəri (balans dəyəri); 213
731
b) balans dəyəri və tutulası məbləğ arasındakı fərq məbləği 213
442
5.
Təqsirkar şəxslər tərəfindən məbləğlər ödənilib: a) könüllü qaydada kassaya və bankdakı hesablara keçirildikdə;
221.223
213
b) çatışmamazlığın dəyəri əmək haqqından tutulduqda
533
213
6.
Eyni zamanda mənfəətə aid ediləsi məbləğ əks etdirilib 442
801
255 7.
Təbii fəlakət və yanğın nəticəsində maddi qiymətlilərin örtülməyən itkiləri təşkilatın təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrinə aid edilib
801
201
8.
Mal-material qiymətlilərin aşkar edilən artıqları təşkilatın maliyyə nəticələrinin artırılması hesabına mədaxil edilib
201
801
9.
Materialların yenidən qiymətləndirilməsinin nəticələri uçotda əks etdirilib: a) qiymətin aşağı salınan məbləğinə
208
201
b) qiymətin artırılan məbləğinə 201
208
V FƏSİL. TORPAQ, TİKİLİ VƏ AVADANLIQLARIN, QEYRİ-MADDİ AKTİVLƏRİN VƏ BİOLOJİ AKTİVLƏRİN UÇOTU 5.1. Torpaq, tikili və avadanlıqların iqtisadi məzmunu və onların uçotunun vəzifələri Bazar münasibətləri şəraitində istehsal prosesinin əsasını əmək vasitələri, əmək əşyalan və istehlak məhsullannm istehsalında insanın məqsədəuyğun fəaliyyəti kimi əməyin özü təşkil edir. Əmək vasitələrinə maşınlar, avadanlıqlar, alətlər və əmək əşyalarına təsir göstərmək və istehsal prosesində onların görünüşünü dəyişdirmək üçün ayrıirmş digər alətlər, habelə istehsalın normal işləməsi üçün lazım olan bütün digər maddi şəraitlər (binalar, körpülər, yollar və i.a.) daxildir. Azərbaycan respublikası Maliyyə Nazirliyinin 20 oktyabr 1995-ci il tarixli İ-94 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş və 1 yanvar 1996-cı ildə qüvvədə olan “Təşkilatların mühasibat uçotunun hesablar planı və onun tətbiqinə dair təlimaf’a müvafiq olaraq 1 yanvar 1996-cı ildən sonra alınan əsas vəsait vahidinin və ya dəstinin dəyərinin minimum həddi 100 manat həcmində müəyyən edilmişdir. Yeni Milli Mühasibat Uçotu qaydalarında artıq 100 manat məhdudiyyəti yoxdur, sadəcə 1 il məhdudiyyəti var. Belə çıxır ki, yeni standartlara əsasən, əgər hər hansı bir aktivin, əmlakın dəyəri 100 manatdan 256 aşağıdırsa, amma onun faydalı istifadə müddəti 1 ildən yuxarıdırsa, artıq o “torpaq, tikili və avadanlıq” kimi uçota alına bilər. “Torpaq, tikili və avadanlıqlar üzrə” 7 saylı Milli Mühasibat Uçotu Standartı 64 maddədən ibarətdir və burada tam şəkildə verilib. Bu standart digər Milli Mühasibat Uçotu Standartının başqa uçot qaydasının tələb etdiyi və ya başqa uçot qaydasının istifadəsinə yol verdiyi hallar istisna olmaqla torpaq, tikili və avadanlıqların mühasibat uçotuna tətbiq edilməlidir. Bu standart aşağıdakılara tətbiq edilmir: a) “satış üçün nəzərdə tutulmuş uzunmüddətli aktivlərin uçotu və dayandırılmış əməliyyatlar üzrə” Kommersiya təşkilatları üçün 23 saylı Milli Mühasibat Uçotu Standartına uyğun olaraq satış üçün nəzərdə tutulmuş kimi təsnifləşdirilən torpaq, tikili və avadanlıqlara; b) kənd təsərrüfatı fəaliyyətinə aid olan bioloji aktivlərə; c) investisiya mülkiyyətinə; d) tədqiqat və qiymətləndirmə aktivlərinin tanınması və ölçülməsinə; e) neft, təbii qaz və oxşar bərpa edilməyən ehtiyatlar kimi yeraltı sərvətlər və faydalı qazıntılardan istifadə hüquqlarına. Buna baxmayaraq, hazırkı standart bu maddənin b) və a) bəndlərində təsvir edilmiş aktivlərin inkişafı və saxlanılması üçün istifadə olunan torpaq, tikili və avadanlıqlarına tətbiq edilir. Mühasibat balansının 11-ei maddəsi “Torpaq, tikili və avadanlıqlar” adlanır. Bu maddəyə təşkilatın maddi və fiziki formaya malik olan aktivləri daxildir. “Torpaq, tikili və avadanlıqlar” 7 saylı Milli Mühasibat Uçotu Standartında açıqlanıb. Mühasibat balansının bu maddəsinə təşkilatın mülkiyyətində olan və ya maliyyə icarəsi üzrə istifadə edilən amortizasiya xərcləri çıxıldıqdan sonra torpağın, tikililərin, avadanlıqların, maşınların, cihazların, nəqliyyat vasitələrinin və digər torpaq, tikili və avadanlıqların xalis balans dəyəri aiddir. Bu maddəyə həmçinin 13 saylı Milli Mühasibat Uçotu Standartına əsasən torpaq, tikili və avadanlıqların təkrar istehsalı ilə əlaqəli yaranmış hər hansı məsrəflərin kapital- laşdırılması daxildir. Torpaq, tikili və avadanlıqlar müvafiq olaraq hesablar planının 111 və 113-cü hesablarında uçota alınır. Torpaq, tikili və avadanlıqlar dövriyyədənkənar maddi aktivlər olmaqla, hər bir təşkilat tərəfindən aşağıdakı məqsədlər üçün istifadə olunur: Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|