248
geyim formaları; səhiyyə, maarif, sosial təminat və büdcədən
maliyyələşən digər təşkilatlarda geyim və ayaqqabılar;
-
inşası xərcləri üstəlik xərclərin tərkibində tikinti-quraşdırma işlərinin
maya dəyərinə aid edilən müvəqqəti (titulsuz) tikililər, ləvazimatlar və
qurğular;
-
anbarlarda mal-material qiymətlilərinin saxlanması və ya texnoloji
proseslərin həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulan və dəyəri inventarlar
üçün müvafiq normativ sənədlərlə müəyyən edilmiş hədd çərçivəsində
olan tara;
-
,dəyərindən asılı olmayaraq kirayəyə verilmək üçün nəzərdə tutulmuş
əşyalar;
-
cavan və kökəldilməkdə olan heyvanlar, quşlar, dovşanlar, xəzli
heyvanlar, an ailələri və təcrübə üçün saxlanılan heyvanlar;
-
əkmə materiallan kimi şitilliklərdə becərilən çoxillik əkmələr.
Kənd təsərrüfatı maşınlarını, alətlərini və avadanlıqlannı; yaşlı məhsuldar
mal-qaranı və iş heyvanlannı; quşları, vəhşi heyvanlan və arıları; kitabxana
fondlannı; musiqi alətlərini; idman inventarlarını; mebel dəstini, inventarlara aid
etmirlər. Bu inventarlan və mal-qaranı müvafiq olaraq 111 saylı “Torpaq, tikili və
avadanlıqlar - Dəyər” və 131 saylı “Bioloji aktivlər - Dəyər” adlı hesablarda uçota
alırlar. Bütün inventarlar, alətlər və qurğular 207 saylı “Digər ehtiyatlar” adlı bir
sintetik hesabda uçota alınır. Bu inventarlann anbarda və istismarda olmasına,
saxlanma yerləri və maddi məsul şəxslər üzrə bölgüsü bir sintetik hesabın daxilində
aşağıdakı subhesablar üzrə həyata keçirilir:
-
207.3 saylı hesabın 3-cü “Ehtiyatda olan inventarlar”;
-
207.4 saylı hesabın 4-cü “İstismarda olan inventarlar”
İnventarlann uçotunun təşkilinin əsasını onlann iqtisadi cəhətdən
təsnifatı təşkil edir. İnventarlar istehsal prosesindəki təyinatına görə, sax- landıqlan
və olduqlan yerlərinə görə təsnif olunurlar.
Olduqlan yerlərinə görə inventarlar anbarda olan və istismarda olan
əşyalara bölünürlər.
İnventarlann əldə edilməsinin, daha doğrusu, onlann daxil olmasının və
mədaxil edilməsinin uçotu, habelə anbarlarda olan ehtiyatlann uçotu materialların
uçotuna oxşar apanhr.
Təşkilatın inventarlarının istehsalat ehtiyatları malgöndərən- təşkilatlar və
maddi-texniki təchizat təşkilatlannm hesabına tamamlanır. Təşkilatlar arasındakı
təsərrüfat münasibətləri müqavilələr əsasında qurulur. Malgöndərən təşkilatlar
göndərilmiş məhsula ödəmə tələbnamələri.
249
hesab-fakturalar yazır, onları ödəmək üçün banka verir və poçtla təşkilata
göndərirlər.
Malgöndərənlərlə hesablaşmaların uçotu 6 saylı jurnal-orderdə həyata
keçirilir. Bu kombinələşdirilmiş registrdir, onda analitik uçot hər bir ödəmə sənədi,
mədaxil orderi və ya qəbul aktı çərçivəsində təşkil edilir.
Təşkilatın anbarlarında inventarların çeşid analitik uçotu materialların
uçotuna oxşar aparılır. Bu əşyaların anbardan istismara verilməsi zamanı onların
uçotunun bəzi xüsusiyyətləri vardır. Bu xüsusiyyətlər hər şeydən əvvəl, onunla
əlaqədardır ki, inventarlar istifadə olunma prosesində öz natural formalarını
saxlamaqla tədricən köhnəlməyə məruz qalırlar, elə ona görə də materiallardan
fərqli olaraq onlar birbaşa istehsal məsrəflərinə şilinə bilməzlər.
Ümumi qaydadan ancaq vahidinin və ya dəstinin dəyəri 5 AZN-ə qədər olan
əşyalar müstəsnalıq təşkil edir, onlar birbaşa istehsal məsrəflərinə silinirlər.
İnventarlann uçotunun müəyyən edilmiş qaydasına görə, vahidinin və ya
dəstinin dəyəri 5 AZN-dən yuxarı olan bütün inventarlar yarar- sızlığı və ya çıxması
ilə əlaqədar olaraq onların silinməsi momentinə qədər heç bir dəyişiklik edilmədən
onun faktiki maya dəyəri ilə 207 saylı “Digər ehtiyatlar” hesabının 4-cü “İstismarda
olan inventarlar” sub- hesabmda uçota alınır. Əşyaları istismara verən zaman
təşkilatın mühasibat uçotunda həmin hesabın (207) 4-cü “İstismarda olan
inventarlar” subhesabmm debetində və 3-cü “Ehtiyatda olan inventarlar”
subhesabmm kreditində yazılış apanlır.
İnventarlann hərəkəti üzrə əməliyyatların
hesablarda əks etdirilməsi
Kü
Əməliyyatlann məzmunu
Müxabirləşən hesablar
Debet
Kredit
1
2
3
4
1
Anbara daxil olan inventarlara malgöndəronlorin hesabı
aksept edilib: a) tədarükün faktiki maya dəyərinə
207.3
.531
b) əlavə dəyər vergisinə
241
531
2
Alət sexində hazırlanmış alətlər anbara daxil olub
207.3
202.9
3
İnventarlar təhtəlhesab şəxs vasitəsilə alınıb
207.3
244
4
Daxil olan inventarlara görə malgöndorənin borcu ödənilib
.531
223.501
Dostları ilə paylaş: |