234
Muxtar:
—Ay Təhminə, məgər iş filmin böyüklüyündə,
kiçikliyindədir? — dedi. — Hər şey daha qəlizdir həyatda.
Həm də daha sadə... Həm daha qəliz, həm daha sadə, — deyə
bir daha təkrar elədi. — İnsan ömründə bir sərhəd var,
görünməz yaş sərhədi, — əlbəttə, sən də, Zaur da bu sərhəddən
hələ çox uzaqsınız, amma mən daha keçmişəm bu sərhədi, odur
ki, danışa bilərəm bu barədə... Bu sərhədə çatanacan hər şey
qabaqdadır, ümidlərlə, arzularla, xəyallarla yaşayırsan — filan
şeyi filan filan eləyəcəyəm, filan iş filan cür olacaq. Elə ki, bu
sərhədi keçdin — istəyirsən lap bizim o Şirəli baba kimi yüz
əlli il yaşa — hər şey arxada qalmış olacaq, ancaq xatirələr,
həyata keçməmiş arzular barəsində, baş tutmamış niyyətlər
haqqında xatirələr, vəssalam.
Konyakdan bir qurtum aldı və Zaura baxdı:
—Bilirsiz, Zaur, lent, plyonka — böyük məsələdir. Lent
qalır — böyük film olsun, kiçik olsun, fərqi Yoxdur —
plyonkaya, lentə çəkmisən — kinofilm, ya telefilm — qalacaq.
Amma mənim peşəm kədərli peşədir. Televiziya verilişləri,
filmləri yox a, verilişləri rejissoru... Verilişi hazırladın, efirə
verdin, vəssalam, şüttamam, daha yoxdur o veriliş, heç bu
qədər zəhmətin, əzab-əziyyətin elə bil yerli-dibli olmayıb...
Başa düşürsüz?
Zaurun yerinə Təhminə cavab verdi:
—Lap mənim kimi. Elan elədim, ekrandan getdim,
vəssalam, izim-sorağım qalmır.
Muxtar:
—Bəli, — dedi, — doğrudan, kədərli işdir. Nə qədər əmək
sərf eləyirsən, gecə-gündüz bilmirsən, ağlında, qəlbində nə
varsa hamısını tökürsən ortalığa, əsəblərinin, sağlamlığının
hesabına veriliş hazırlayırsan, bəzən həftələrlə, aylarla ancaq
bu barədə düşünürsən, bütün istedadını, — yaxşı, deyək ki,
istedad böyük sözdür, — qabiliyyətini deyək, bacarığını-
təcrübəni deyək — bir söz, varın-yoxun nəyin varsa, qabında,
235
necə deyərlər, nə varsa atırsan ortalığa, veriliş hazırlayırsan,
yarım saat, qırx dəqiqə, çoxu bir saat efirdə səslənir, sonra... —
siqaretindən bir qullab alıb dodaqlarını araladı, tüstü burula-
burula yuxarı qalxdı, — bax bu tüstü kimi uçub gedir hamısı,
heç nə qalmır... Yox, Doğrudan, çox kədərli peşədir...
—Ofisiantların peşəsi kimi? — deyə Zaur yadına saldı.
Təhminə dərhal:
—Tək ofisiantların yox, həm də allahın, — dedi.
Muxtar gülümsündü:
—Bəli kədərimiz allahınkı qədərdir, amma müdrikliyimiz
yoxdur.
Təhminə:
—Muxtar, gəl bir yerdə bir film eləyək. Sən çək, mən də
oynayım. Bilirsən necə oynayaram... Sənin bütün məşhur
aktrisalarından yaxşı. Hə, nə olar, gəl bir təşəbbüs eləyək də...
Ümumiyyətlə, gəl səninlə birgə bir iş görək də axır ki. —
Zaura Təhminənin bu cümləsi bir az ikibaşlı göründü.
—Mən ki sənə çoxdan bunu təklif edirəm. — Muxtar da
beləcə ikibaşlı cavab verdi.
Təhminə:
—Ciddi deyirəm, — dedi. — Yəni təkid eləsən, sənə film
verməzlər çəkməyə?.. Niyə baş qoşmursan bu işə axı? Heç
olmasa mənimçün, mənim xətrimə... Baş rolda çəkərsən
məni?..
Muxtar:
—Gecdir daha, — dedi. — Bu yaşda mən həyatımı
dəyişməyəcəyəm ki?.. Elə sənin də daha vaxtın keçib.
Təhminə:
....—Utanmazın biri utanmaz, — dedi, — dilin necə gəlir
mənə belə söz deməyə. Ölürəm, kinoda çəkilmək istəyirəm.
Heç olmasa nə isə qalsın bu dünyada məndən bir gün yıxılıb
öləndə. Özü də indi istəyirəm, çünki sonra, sən demiş,
doğrudan da, gec olacaq, vaxtı keçəcək. İstəyirəm ki, kino
ulduzu olum, şəkillərimi jurnallarda çap eləsinlər. Sevdiyim
236
rəng? Mavi... Bəyəndiyim filmlər — rejissor Muxtar
Məhərrəmovun əsərləri... Xobbim? Nədir, doğrudan da mənim
xobbim?
Muxtar:
—Bəzənib-düzənmək, — dedi.
Təhminə:
—Əh, siz kişilər heç nə başa düşmürsüz bu dünyada, —
dedi — Başa düşmürsüz ki, gözəl qadın da milli dəyərdir, nadir
ağaclar kimi, faydalı qazıntılar kimi, tarixi abidələr kimi...
Muxtar:
—Təvazökarlığına söz ola bilməz, —dedi.
Təhminə:
—Nədir, deyəcəksən, gözəl deyiləm? Gözəlliyimi də
danacaqsız yoxsa?
Muxtar:
—Yox, danmıram, — dedi. — Amma dəqiqləşdirmək
istəyirəm. Sən doğrudan da çox gözəl idin. Təkrar edirəm:
idin...
Təhminə:
—Naxal, — dedi və barmağıyla zarafatyana hədələdi
Muxtarı, sonra Zaura tərəf döndü. — Zaur, bəs sən nə ağzına
su alıb durmusan, necə centlmensən, müdafiə eləsənə məni bu
köntöy ədəbsizdən.
Amma Zaur ağzını açmamış Muxtar:
—Sənin cavabını verirdim, — dedi, — Muxtar
Məhərrəmovun əsərləri haqqında istehzana görə...
—Ay Muxtar, yəni zarafat-zad başa düşmürsən?
—Bəs sən? Sən zarafat başa düşmürsən? Heç mən sənin
gözəlliyin haqda keçmiş zamanda danışa bilərəm?
Zaur hiss eləyirdi ki, Muxtarla Təhminənin arasında gedən
bu yarızarafat, yarıciddi atışmanın dalında uzun illərin sıx
münasibətləri, tanışlığı, dostluğu durur, — bunlar hamısı bütöv
bir aləmdir və Zaur bu aləmdən tamam bixəbərdir...
Ofisiant isti yeməkləri gətirdi, onlar yeməyə başladılar,
237
arabir sağlıqsız-zadsız, qurtum-qurtum konyakdan da içirdilər,
içkinin xumarı yavaş-yavaş Zaurun fikirlərini dumanlandırırdı
və o sıxılır, özünü son dərəcə naqolay və artıq hiss eləyirdi bu
məclisdə. İstər-istəməz özünü Muxtarla müqayisə eləyirdi və
Muxtarın hazırcavablığı, ülfətə-ünsiyyətə yatımlığı, hətta
yumşaq kədəri müqabilində Zaur özünü son dərəcə ağır,
qılıqsız, hətta, küt və bəsit adam kimi qavrayırdı... Yadına
salırdı Təhminənin dünənki sözlərini, gecə nəvazişlərini,
düşünürdü ki, bütün bunlar yalan deyilsə, onda Təhminə nəyə
görə, axı, nəyə görə, Zauru sevir? Təhminə kimi bir qadın
hansı cəhətlərinə, hansı məziyyətlərinə görə Zaur kimi bir
adamı sevə bilər axı? Ancaq Zaurun zahiri görünüşünə, boy-
buxununa, sir-sifətinə, cavanlığına, gücünə görəmi? Əgər
belədirsə, deməli, onları yalnız və yalnız şəhvət bağlayır? Bəs
onda Domodedovo meşəsində cəh-cəh vuran quşlar, Moskva
küçələrindəki dünənki şıltaqlıqları, əlaqələrindəki bütün
poeziya — bunlar necə olsun bəs, bütün bunlar da yalnız
şəhvət oyunlarıyçün bir hazırlıq imiş yoxsa?
Muxtar danışır, danışırdı. Zauru fikirlər aləminə, qəm
dəryasına qərq eləmiş içki Muxtarı əksinə nəşələndirmişdi, dil
boğaza qoymurdu. İndi o öz peşəsini yamanlamırdı, əksinə
tərifləyirdi, deyirdi ki, dünyada heç bir başqa sənətə dəyişməz
onu, doğrudan da, deyirdi, məgər möcüzə deyilmi bu? Gecənin
tənhalığında tək bir adamın başına gələn fikirlər, sözlər əvvəlcə
kağız üzərində maddiləşir, sonra isə səhərisi gün onlarla,
yüzlərlə adamın iştirakıyla sifətlərə, rənglərə, səslərə, lövhələrə
çevrilir, canlı həyatın bir parçası olur və bütün bu həyatın nəbzi
rejissorun ovcunun içindədir. Bu həyat ekran işığıyla minlərə,
milyonlara göstərilir, onların yaddaşına, zehninə həkk olunur.
Nə olsun kn, ekran sonra solub sönəcək, bütün sözlər, bütün
sifətlər əriyib yoxa çıxacaq — bu dünyada daimi nə var ki?
Xoş bir yuxudan aldığımız təəssürat kimidir bu —
yaddaşımızda, qəlbimizdə qalır. Və xoş bir yuxudan, ya yaxşı
bir verilişdən yaddaşımızda qalan iz məgər həyatın başqa
Dostları ilə paylaş: |