238
maddi ləzzətlərindən daha azmı zövq verir insana? Muxtar
niyyətlərindən, həyata keçməmiş arzularından danışırdı —
ayrı-ayrı səhnələr, parçalar, obraz — dağıntıları...
—İçərişəhər haqqında film çəkmək istərdim, — deyirdi. —
İçərişəhərin evləri yadınızdadır da... Bax, bütün hadisələr bu
evlərdə, həyətlərdə, o dar küçələrdə gedərdi, finalda isə —
finalını elə aydın görürəm ki, filmin, tez-tez yuxuma girirlər bu
kadrlar — finalda İçərişəhər evlərinin damlarını göstərərdim və
damlardan birinin üstünə zil qara paltarlı gənc, gözəl bir qız
paltar sərərdi... İpin üstündə ağlar, mələfələr, balış üzləri asılıb.
Hamısı da ağappaq, meh onları yellədir və qara paltarlı qız da
bu ağ parçaların arasında görünüb itir, göy üzü açıqdır, uzaqda
da gömgöy dəniz... bu bir növ rəqsdir-ağ parçaların, qara
paltarlı qızın, küləyin rəqsi... Amma eyni zamanda kəndirdəki
ağlar elə bil yelkəndir və bu evlər də yelkənli qayıqlardır,
uzaqdakı mavi dənizin içində üzürlər... Başa düşürsüz,
kameranı elə nöqtədə qoyardım ki, evlərin damı gəmi
göyərtəsinə oxşardı və ağlar da yelkən kimi dənizin fonunda
görünərdi-həm plastik obrazdır bu, həm də rəmzi... Biz çox
vaxt yelkənləri döşəküzünə çeviririk, amma mən
döşəküzülərini yelkənə çevirmək istəyirəm. Amma bu rəmzin
başqa mənası da var. Damların üstündə yellənən ağlar həm də
təslim bayraqlarıdır... İçərişəhərin köhnə evləri müasir
buldozerlərə müqavimət göstərə bilmirlər, onlar dağılmağa,
sökülməyə məhkumdurlar və təslim bayrağı kimi damların
üstündə mələfələri, döşəküzlərini qaldırırlar... Kiminsə şeri
vardı bu məzmunda... "Ağ döşəküzüləri nə görürlər yuxuda?
Görürlər ki, uzaq cənub dənizlərində yelkənlərdir...", ya "uzaq
cənub dənizlərinə kölgə düşür bu yelkənlərdən..." — xatirimdə
deyil.
Təhminə birdən Muxtarın uzun monoloqunu kəsdi:
—Gəl sənin sağlığına içək, Muxtar, — dedi. — Zaura çox
danışmışam sənin barəndə. Zaur da mənimçün əziz adamdır.
Zaur: "Zaur da" — deyə ürəyində təkrar elədi.
239
—Odur ki, deyirəm, Zaurik, — "Zaurik"— Muxtarın
sağlığına qaldıraq bu qədəhi. Muxtar əsl dostdur, elə dostdur
ki, ən çətin dəqiqədə, ən pis vəziyyətində ondan kömək uma
bilərsən və o da əlindən gələni əsirgəməz. Heç vaxt da boynuna
minnət-zad qoymaz ki, bəs filan-peşməkan... ya görürsən bir
təmənnası olsun... bir söz...
—Bir söz, boşla bu söhbətləri, — deyə Muxtar onun sözünü
kəsdi. — Lap bal-bəhməz oldu... Nə bilirsən təmənnasızam, ya
yox, bəlkə ürəyimdə mənim də təmənnam var. Uzun sözün
qısası — gəlin, elə-belə içək, vəssalam, sağ olun.
Təhminə sərxoş inadıyla:
—Yox, — dedi, — mən bir neçə kəlmə də demək istəyirəm,
xahiş edirəm sözümü kəsməyəsən... Mən demək istəyirəm ki,
dostlar da cürbəcür olur. Elə dostlar var ki, yaxşı günün
dostudur, ancaq yaxşı günündə sənin böyründə hərlənir, — üç
qara qəpikdir qiyməti belə dostun. Elə dost var ki, yaman
günün dostudur, bax belə dostu adam gərək çox yüksək
qiymətləndirsin. Amma əgər həmin bu yaman günün dostu,
ancaq yaman gündə sənin imdadına çatırsa, amma yaxşı
günündə səndən gen gəzirsə, bu da məncə birtərəfli dostluqdur
e. Adamın ürəyi darıxar bu cür dostluqdan, sən otur gözlə ki,
mənim pis günüm haçan gələcək, onda öz dostluğunu sübut
elə... Yox, bu da yarımçıq dostluqdur bir növ. Amma bir başqa
cür dostluq da var, məncə əsl dostluq da elə budur... Yaman
günündə səni tək qoymaz belə dost, amma yaxşı günündə də
yaxasın qırağa çəkməz. Sənin dərdivə də şərikdir, sevincinə də
sevinir. Sənin sevincin onun sevincidir, onun sevinci sənin
sevincindir, dayan görüm, tamam çaşdım ,ki... deyəsən, çox
içmişəm... Nə isə... sənin sağlığına, Muxtar!
İçdilər, sonra Muxtar durub harasa getdi və Təhminə:
—Bilirsən necə insan adamdır, — dedi. — Sənətkarlığına da
söz ola bilməz, — allah vergisidir də...
Zaur düşündü ki, bu allah zalım mənə niyə bir şey verməyib
görəsən.
240
—Zaurik, nədirsə, elə bil pərişan dəyirsən bu gün gözümə?
Nə olub?
Zaur:
—Qəribədir, — dedi, — mən fikir vermişəm ki, Muxtarın
yanında sən mənə "Zaur" deyirsən. Muxtar olmayanda "Zaurik".
Təhminə şaqqanaq çəkdi:
—Ay allah, əcəb ağılsızsan, — dedi.
—Biz hardan ağıllı olaq? Ağıllı allahdır, ofisiantlardır, bir
də rejissorlar.
—Lap zəhər tuluğusanmış ki sən, Zaur… Nədi, yəni məni
qısqanırsan, kimə, Muxtara? Ay-hay! İstəyirsən, lap bax
Muxtarın yanında səni qucaqlayıb öpüm, Zaurik, yox, lap elə
"Zaurcığaz" deyim sənə, istəyirsən?
Zaur:
—İstəyirəm, — dedi. — Gəl bircə burdan çıxaq gedək.
Muxtar:
—Znakomtesğ, — dedi, onunla bir kişi və bir qadın da
yanaşmışdı stola. Muxtar Zaur və Təhminəni rusca onlara
təqdim elədi, sonra dedi ki, gələnlərin adı Saşa və Lenadır. Onu
da əlavə elədi ki, əlbəttə, Lenanı və Saşanı təqdim eləməyə
ehtiyac yoxdur, onları kim tanımır ki, — bu ər-arvad çox
məşhur kino aktyorları idi.
Muxtar Saşayla Lenanı da stollarının başına dəvət elədi.
Ər-arvad ikisi də artıq möhkəm dəm idilər və Saşa oturarkən
az qaldı stuldan yıxılsın.
—Pardon, — dedi, — oçenğ rad... Sonra — Madam, —
deyə Təhminəyə müraciət elədi, — vı ne vozrajaete esli ə sədu
rədom s vami?
Təhminə etiraz eləmədi və Saşa ondan soruşdu ki, siz də
aktrisasınızmı? Təhminə dedi ki, xeyr, mən televiziya
diktoruyam.
Lena:
—Ax da, ə je videla vas po televizoru, — dedi, —
pozavçera gto bılo.
Dostları ilə paylaş: |