Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

5.6-rasm. G likogenning tuzilishi: A - G lik o gen m olekulasining 
tuzi- lishi: 1 -a-l,4 -glik ozid b o g ’ lari bilan b o g ’ langan glyukoza 
qoldiqlari; 
2
- a - l,
6
-g li- kozid bogMari bilan b o g ‘ langan glyukoza 
qoldiqlari; 3 - tiklanm aydigan m onom er oxirlari; 4 — tiklanadigan 
m onom er oxirlari; В — G lik o ge n m olekulasining alohida 
fragm entlarining tuzilishi.
G lik o gen biosintezida gly u k oza qoldiqlarin in g bevosita donori 
bo lib, glyu k oza -l-fosfa t va U T F dan hosil b o ‘ lgan mahsulot —
u ridindifosfat glyu k oza (U T F -g ly u k o z a ) xizm at qiladi (5.7-rasm ).
0
1
HN 
О
О
ó
f - O H + H O - ^ - 0 - P - 0 - ^ - 0 - C H j , o
glyukoza-1-fosfat 
CH,OH
О H
HO
OH 
OH 
OH
9
H
H H 
H0U D F ° H
?H
0
H 
OH
. 
? 
?
O - P - O - P - O — Ç H ^o
A ЬГ
OH 
OH
к г ч я
H ------- ' I
+ Н ЛО ,
HO
H 
OH
UDF glyukoza 
5.7-rasm. U D F -g ly u k o z a sintezi.
89

---

U D F -g ly u k o z a
- 
glikogensintetazaning 
substrati. 
G lik o ge n
sintezi uchun U D F -glyu k ozad an glyu k oza qoldiqlari akseptori 
va zifa sin i bajaruvchi g lik o g e n (zatravka) m avjud b o iis h i talab 
etiladi. Ushbu zatravka 1,4 g lik o zid b o g ‘ i bilan b o g ‘ langan, uch 
va undan k o ‘ p g ly u k o za qoldiqlaridan iborat oligosaxarid b o ‘ lishi 
mumkin. G lik o ge n n in g shoxlangan strukturasi, «sh o x la n tiru vc h i» 
deb ataladigan am ilo-1,4— >
1
,
6
-glyukoziltransferaza fennenti ishti- 
rokida shakllanadi. G likogensin taza ch iziq li tuzilishni 
11
glyu k oza 
q o ld ig ‘ ¡gacha uzaytirgan zahoti, shoxlanish fermenti u y o k i bu zan- 
jird a g i 6-7 q o ld iq tutuvchi ichki glyu k oza q o ld ig ‘ ini o x irg i qism ga 
o lib o ‘ tkazadi.
Shu tariqa, g lik o g e n sintezlanishi bilan shoxlanish soni bir necha 
m arotabaga oshadi. O xirlari g lik o g e n sintezida uning m olekulasining 
o ‘ sish nuqtalariga, boshi esa uning parchalanishiga xizm at qiladi.
G lik o gen biosintezining bosqichlari
1) 
G ly u k o z o -l-fo s fa t U T F bilan ta’sirlashib, U D F -g ly u k o za
hosil qiladi. Bu g lik o g e n biosintezining am aliy birinchi bosqichidir.
2 ) 
U D F -g ly u k o z a tarkibidagi glyu k oza glikogen n in g g lik o z id
zanjiriga y etk a zila d i va g lik og en q o ld ig ‘ iga (zatravka) 1,4-glikozid 
b o g ‘ i hosil q ilib birikadi.
3 ) 
Ushbu 
bosqichda 
glik ogen
shoxlanish 
nuqtalarining 
glyukozani biriktirishi maxsus, glikogen n i shoxlantiruvchi ferm ent 
deb ataluvchi, y o k i g lik o z il-(4 — >
6
)-transferaza ferm enti yordam ida 
katalizlandi.
G lik o gen organ izm ning deyarli barcha hujayralarida hosil b o 'la d i, 
biroq jigard a yu qori konsentratsiyada topiladi - 
2
- 
6
% gacha, mu- 
shaklarda esa - 0,5— 2 % gacha (5.8-a rasm).