Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich
Yüklə 405,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 14.3. Ayol jinsiy gornionlari
Ayol jin siy gormonlari asosan tuxumdon va sariq tañada sintezlanadi, bundan tashqari buyrak usti bezi, urug‘donlar va platsentada ham ishlab chiqariladi. Estrogenlar birinchi marta 1927- y ili homilador ayol siydigi tarkibida aniqlangan. 1929-yili esa A. Butenandt va E. Doyzi siydikdan estron moddasini ajratib olishdi, bu kristall holida olingan eng birinchi steroid edi. Hozirda ayol jin siy gormonlarining kim yoviy strukturasi va biologik funksiyasi bo‘yicha farq qiladigan ikki g ‘ruhi m a’ lum: estrogenlar (asosiy namoyondasi — estradiol) va progestinlar (asosiy vakili — progesteron). Ayol jin siy gormonlaridan asosiylarining kim yoviy tuzilishi 14.4-rasmda keltirilgan. 344 Progesteron 17 ß-Estradiol HO OH E stron Estriol 14.4-rcism. A yo llar jin s iy gorm onlari Eng faol estrogen — estradiol — asosan follikulalarda sintezlanadi; qolgan ikki estrogen estradiolning hosilalari hisoblanadi, ular buyrak usti bezlari va platsentada ham sintezlanadi. Barcha estrogenlar 18 uglerod atomini tutadi. Tuxumdonlarda estrogenlar va progesteronning sekretsiyasi siklik xarakterga ega, bunda menstrual siklning 1-fazasida asosan estrogenlar sintezlansa, 2-fazasida ko‘proq progesteron sintez- lanadi. Zamonaviy tasawurlarga ko‘ra, tuxumdonlarda estrogenlar sintezlanishi follikulalam ing teka hujayralarida androgenlar (andros- tendion) sintezi bilan birga sodir bo‘ ladi: Androgenlar keyin granulyoza hujayralarida aromatizatsiya- lanadi. Teka hujayralarida LG retseptorlari sintezlanadi. Granulyoza hujayralarida esa FSG retseptorlari ishlab chiqariladi. LG teka hujayralari retseptorlari bilan bog‘ langanida xolesterolning yon zanjirini uzuvchi fermentni faollashtiradi, natijada pregnenolon, androstendion hosil boTadi. FSG granulyoza hujayralari retseptorlari bilan bogTanganida aromataza ferment kompleksini faollashtiradi, bu ferment kompleksi ta’sirida teka hujayralari tomonidan sekretsiyalangan androgenlar estrogenlarga aylanadi. Aromataza ferment kompleksi tarkibida sitoxrom P450-oksidaza bo'ladi, bu kompleks ta’sirida androgenlaming arom atizatsiyalanishi 0 2 va 345 NADFH ishtirokida sodir boMadigan 3 gidroksillanish reaksiyasini o ‘z ichiga oladi. Teka hujayralarining bevosita o‘zida estrogenlar kam miqdorda sintezlanadi. Estrogenlaming katta qismi sariq tanada, fetoplatsentar kom pleksda (hom iladorlik vaqtida), buyrak usti bezlari po'stloq qism ida, y o g ‘ hujayralarida, jigar, teri vayuqori darajadagi aromataza fao lligi aniqlangan boshqa to‘qimalarda androgenlaming periferik arom atizatsiyalanishi yo ‘ li bilan ishlab chiqariladi. G ranulyoza hujayralarida nisbatan faolligi pastroq estrogen — estron sintezlanishi mumkin, estron qonga chiqqanida undan faolligi yanada pastroq bo‘ lgan estriol hosil bo‘ Iadi. Jigarda 17p-estradiol aromatik halqaning C2 uglerod atomi bo‘yicha gidroksillanishi va olting‘g ‘rt yoki glyukuron kislotalari bilan konyugatlar hosil qilishi natijasida inaktivlanadi. Bu mahsulotlar o ‘t suyuqligi yoki siydik bilan chiqarib yuboriladi. Qondagi estrogenlaming 95% qismi oqsil bilan bogTangan bo‘ ladi, estrogenlaming oqsil bilan bogTanmagan erkin qism igina biologik faollikka ega bo‘ ladi. B olalik davrida yetilm agan tuxumdonlar kam miqdorda gormon ishlab chiqaradi va estrogenlaming qondagi miqdori past bo‘ladi. Pubertat davrda gipotalamo-gipofizar tizimning qondagi jin siy gormonlarga sezgirligi pasayadi. Gonadotropin-rilizing gormonining im pulsli sekretsiyasi LG va FSG sekretsiyasining sutkalik ritmini o‘matadi. Har bir menstrual siklning boshida FSG va LG ta’sirida birlamchi follikulalar rivojlanadi. LG teka hujayralariga ta’sir qilib androgenlar sintezini stim ullaydi, FSG esa androgenlaming arom atizatsiyasini kuchaytiradi, bu ikki gormonning ta’siri tufayli rivojlanayotgan follikul estrogenlami sekretsiya qiladi. Estrogenlar o‘z navbatida teskari manfiy aloqa tufayli FSG sekretsiyasini kam aytiradi. Tuxumdonlardan ajraladigan ingibin oqsili ham FSG sekretsiyasini tormozlaydi (14.5-rasm). Yüklə 405,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|