14-BOB
JIN SIY GORM ONLAR
14.1. Jinsiy gorm onlar sintezi
Jinsiy gormonlar erkak va ayollarning
asosan jin siy bezlarida
sintezlanadi (erkaklarda urug‘donlarda, ayollarda tuxumdonlarda),
m a’ lum miqdorda homila yo ‘ ldoshi va buyrak usti bezi po'stloq
qismida ham hosil bodadi. Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, erkak
jin siy bezlarida kam
miqdorda ayollik gormonlari, yoki aksincha,
tuxumdonda esa oz miqdorda erkaklik gormonlari hosil boUadi.
B a’zi bir patologik holatlarda organizmda sintezlanayotgan ayollik
va erkaklik gormonlari nisbatining bemor
jin sig a mos boMmagan
tarzda o‘zgarishin¡ kuzatish mumkin.
14.2.
Erkak jin siy gormonlari
Erkaklik jin siy bezlarining ichki sekretor funksiyasi 1849-yilda
aniqlangan, 1931 -yilda Butenandt erkak kishining siydigidan xo‘roz
tojining o‘sishini stimullovchi gormonni
kristall holida ajratib
oigan. Bu gormon
cmdrosteron
deb nomlangan (grekcha.
andros
—
erkak), uning taxmin qilingan kim yoviy strukturasi 1934-yilda A.
Butenandt va L. Rujichka tomonidan
bir vaqtda kim yoviy sintez
yo ‘ Ii bilan tasdiqlangan. Keyinroq,
erkak kishining siydigidan
nisbatan kamroq biologik faollikka ega bo‘ lgan yana bir gormon
— degidroepiandrosteron ajratib olindi. K eyinchalik xo‘roz tojining
o‘sishini tezlashtiradigan C 19 (19 ta uglerod atomli) steroid g ‘ruhiga
kiradigan gormonlar androgenlar deb atala boshladi. U rug‘dondan
ajratib olingan gormon androsterondan 10 karra faolroq bo‘ lib,
testosteron (lot.
testis
- urug‘don) sifatida ro‘yxatdan o‘tkazilgan.
Yuqoridagi 3 ta gormonning tuzilishini 14.1-rasmda keltirilgan.
3 3 9
Androgenlar estrogenlardan farqli o‘ laroq, 2 ta ang‘lyar
metil
g ‘ruhlariga ega bo‘ ladi (C|0- va C]3-atomlari); estrogenlaming A
halqasi
aromatik xarakterda b o ia d i, testosteron gormoni estro
genlardan farqli ravishda kortikosteroidlar singari keton g ‘ruhini
saqlaydi. Androgenlarasosan urug‘donlarda (95 %), qisman
tuxumdon va buyrak usti bezlarida sintezlanadi:
Dostları ilə paylaş: 
