ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi
Tikinti üçün Havanın Keyfiyyətinin Qiymətləndirilməsi
27/42
güman ki, əsasən bu cür ərazidəki təsirə məruz qalmış (üzəri açıq) torpaqlarda gedən və
hissəciklərin atmosferə təbii şəkildə sovrulmasına səbəb olan təbii proseslərin nəticəsidir.
3.2 Tozun
Çökməsi
Hal-hazırda Terminal ətrafında tozun çökməsinin intensivliyi monitorinq edilmir. Lakin,
oxşar ətraf mühit novlərində həyata keçirilmiş digər monitorinq proqramlarından əldə
olunmuş məlumatlar mövcuddur.
Məsələn, Çində aparılan 15 illik proqram göstərdi ki, yarım-quraq ərazilərdə tozun
çökməsinin illik orta intensivliyi 495 mq/m
2
/gün və 896 mq/m
2
/gün arasında dəyişir
(istinad 15).
Ona görə də, tozun təbii çökməsindən əldə edilən mövcud çökmə intensivliklərinə dair
göstəricilərin normativ hədd göstəricisindən (yəni 133 mq/m
2
/gün –dən) artıq olacağı
güman edilir.
4. SKRİNİNQ QİYMƏTLƏNDİRMƏSİNİN NƏTİCƏLƏRİ
4.1 Torpaq
Daşıma İşləri və Tikinti Fəaliyyətləri
Cədvəl 7-də modelləşdirilmiş həssas reseptor məntəqələrində torpaq daşıma işləri və
tikinti fəaliyyətləri nəticəsində PM
10
konsentrasiyalarında proqnozlaşdırılan artımın ülasəsi
təqdim olunur.
Cədvəl 7: Tikinti Fəaliyyətləri nəticəsində PM
10
Konsentrasiyalarında
Modelləşdirilən Artım (
µg/m
3
)
Reseptor
Çirkləndirici
Əzimkənd/ 3-
cü Massiv
R1
Səngəçal
R2
Ümid
(şərq)
R3
Ümid
(qərb)
R4
Hədəf
Orta illik PM
10
konsentrasiyalarında
artım
0.1
0.3
0.1
0.1
20
Gündəlik PM
10
konsentrasiyalarında
maksimum artım (99-cü
prosentil)
1.1
3.0
1.4
1.9
50
Ən yaxın həssas reseptorlarda orta illik PM
10
konsentrasiyalarındakı
proqnozlaşdırılan artımın 0.1 və 0.3 µg/m
3
arasında dəyişəcəyi gözlənilir. Bu isə,
layihənin hədd göstəricisinin 0.5% - 1.5%-ni təşkil edir.
Bu hədd göstəricisi ilə bağlı ortalama müddətinin nisbətən daha qısa olması səbəbindən
gündəlik PM
10
konsentrasiyalarında artım (99-cu prosentil) daha yüksəkdir.
Modelləşdirilmiş yaxınlıqdakı həssas reseptor məntəqələrində gündəlik PM
10
konsentrasiyalarında artımın 1.1 - 3.0 µg/m
3
olacağı proqnozlaşdırılır. Bu isə layihənin
hədd göstəricisinin 2.2 - 6%-ni və Azərbaycanın ənənəvi 24 saat standartının 1,1 – 3%-ni
təşkil edir.
ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi
Tikinti üçün Havanın Keyfiyyətinin Qiymətləndirilməsi
28/42
Torpaq daşıma işləri və tikinti fəaliyyətləri ilə bağlı PM
10
konsentrasiyalarına təsirin
əhəmiyyətsiz səviyyədə olacağı və PM
10
üzrə fon konsentrasiyası (109 µg/m
3
) ilə
müqayisədə nəzərəçarpan olmayacağı hesab edilir.
Gündəlik PM
10
konsentrasiyalarındakı artım (100-cü prosentil kimi modelləşdirilmiş) yenə
də, bu hədd göstəricisi ilə bağlı ortalama müddətinin nisbətən daha qısa olması
səbəbindən eyni dərəcədə daha yüksəkdir. Modelləşdirilmiş yaxınlıqdakı həssas reseptor
məntəqələrində gündəlik PM
10
konsentrasiyasındakı artımın 1.6 - 6.7 µg/m
3
olacağı
proqnozlaşdırılır. Bu isə, hədd göstəricisinin 3.2 - 13.4%-ni və Azərbaycanın ənənəvi 24
saat standartının 1,6 – 6,7%-ni təşkil edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, 100-cü prosentil ən pis halda baş verəcək çökməni nümayiş
etdirir və ən yüksək külək sürəti ilə qarışıq salınmamalıdır. Baxmayaraq ki, PM
10
və tozun
“qalxması” adətən yüksək sürətli küləklər nətivəsində artır, tozun çökməsi hökmən
birbaşa qaxlma ilə korrelyasiya olunmur, çünki çökməyə atmosferdəki dispersiya və
durulaşma əmsalı təsir göstərir. Qısa müddətli (24 saat) hal üzrə modeldən istifadə
ertmələ həssaslıq tədqiqatı həyata keçirildi və bu, göstərdi ki, yer səviyyəsində PM
10
konsentrasiyaları 5 və 15m/s sürətli küləklərə oxşardır, lakin 7-8 m/s arasındakı sürətə
malik küləklər üçün isə nisbətən yüksəkdir (təxminən 5 əmsal).
Şəkil 4-də orta illik PM
10
emissiyalarının artımını göstərən izoxətlər təqdim olunub. 5-ci və
6-cı Şəkillərdə isə torpaq daşıma işləri və tikinti fəaliyyətləri nəticəsində müvafiq qaydada
99-cu və 100-cü prosentil kimi modelləşdirilmiş 24 saatlıq PM
10
emissiyalarının artımını
göstərən izoxətlər verilib.
Şəkil 4: Torpaq Daşıma İşləri və Tikinti Fəaliyyətləri nəticəsində Orta İllik PM
10
Emissiyaları
