ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi
Tikinti üçün Havanın Keyfiyyətinin Qiymətləndirilməsi
29/42
Şəkil 5: Torpaq Daşıma İşləri və Tikinti Fəaliyyətləri nəticəsində Modelləşdirilmiş
99
-cü
Prosentil kimi 24 saatlıq PM
10
Emissiyaları
Şəkil 6: Torpaq Daşıma İşləri və Tikinti Fəaliyyətləri nəticəsində Modelləşdirilmiş
100
-cü
Prosentil kimi 24 saatlıq PM
10
Emissiyaları
ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi
Tikinti üçün Havanın Keyfiyyətinin Qiymətləndirilməsi
30/42
Tikinti fəaliyyətlərinin meydana çıxardığı toz emissiyalarının yaxınlıqdakı sakinlər üçün
narahatlıq doğurma potensialını qiymətləndirmək üçün əsas götürüləcək daxili
razılaşdırılmış meyarlar mövcud deyil. Lakin buna bamxyaraq, bir sıra normativ
səvbiyyələr mövcuddur ki, bunlardan da məlum olan ən sərt normativ səviyyə 133
mq/m
2
/gün təşkil edir (baxın: Bölmə 2.1.2).
Cədvəl 8-də ŞD2 İnfrastruktur Layihəsinin bir hissəsi kimi həyata keçiriləcək torpaq
daşıma işləri və tikinti fəaliyyətləri nəticəsində ən yaxınlıqdakı həssas reseptorlarda baş
verməsi proqnozlaşdırılan tozların çökməsinin modelləşdirilmiş intensivliyi təqdim olunur.
Cədvəl 8: Tikinti Fəaliyyətləri Nəticəsində Modelləşdirilmiş Toz Çökməsi
(mq/m
2
/gün)
Reseptor
Çirkləndirici
Əzimkənd /
3-cü Massiv
R1
Səngəçal
R2
Ümid
(şərq)
R3
Ümid
(qərb)
R4
Normativ
hədd
göstəricisi
Tozun orta illik göstərici
üzrə gündəlik çökmə
intensivliyi
3.5
9.8 2 1.7 133
Tozun maksimum
gündəlik çökmə
intensivliyi
31
132 115 51 133
1. 100-cü PM10 prosentilinin hasilindən və Orta İllik Tozun PM10 çökməsinə olan nisbətindən hesablanmışdır.
Torpaq daşıma işləri və tikinti fəaliyyətləri nəticəsində sahədən kənar tozun çökməsinin
proqnozlaşdırılan maskimum intensivliyi ADMS4 modelinə uyğun olaraq (illik orta
göstəriciyə əsasən) təxminən 40 mq/m
2
/gün təşkil edir. Bu, sahə hüdudunda baş verir və
normativ hədd göstəricisinin təxminən 30%-ni təşkil edir.
Həssas reseptorlarda təsir xetli daha az olmaqla 1.7 və 9.8 mq/m
2
/gün arasında dəyişir.
Bu isə, normativ hədd göstəricisinin 1.3 – 7.4%-ni təşkil edir və ona görə də, yarım-quraq
ərazilərdə adətən baş verən tozun çökməsinin mövcud fon səviyyələri ilə müqayisədə
nəzərəçarpan hesab edilmir.
Tozun maksimum (100-cü prosentil) gündəlik çökmə intensivliyinin (yəni, bütün
meteoroloji il ərzində maksimum gündəlik çökm intensivliyi) 31-132 mq/m
2
/gün arasında
dəyişəcəyi hesablanıb. Bu isə, R2-də (Səngəçal) aşkar edilmiş ən pis hal üzrə təsirlər
olmaqla normativ hədd göstəricisinin 23 – 99%-ni təşkil edir. bu, sahədə tozun
formalaşmasını minimuma endirmək üçün tətbiq edilən hər hansı təsirazaltma tədbirini
nəzərə almır.
4.2 Sahədəki Tikinti Texnikası
Cədvəl 9-da sahədəki texnikanın NO
2
emissiyaları ilə bağlı proqnozlaşdırılan təsirlərin
xülasəsi təqdim edilir.
ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi
Tikinti üçün Havanın Keyfiyyətinin Qiymətləndirilməsi
31/42
Cədvəl 9: Sahədəki Texnika səbəbindən NO
2
Konsentrasiyalarında Modelləşdirilən
Dəyişiklik (µg/m
3
)
Reseptor
Çirkləndirici
Əzimkənd / 3-
cü Massiv
R1
Səngəçal
R2
Ümid
(şərq)
R3
Ümid
(qərb)
R4
Hədəf
Orta illik NO
2
konsentrasiyalarında artım
<0.1 <0.1
<0.1
<0.1
40
1 saatlıq NO
2
konsentrasiyalarında artım
<0.1 <0.1
<0.1
<0.1
200
Yaxınlıqdakı reseptor məntəqələrində 1 saatlıq NO
2
konsentrasiyalarında 0.1 µg/m
3
artım olacağı proqnozlaşdırılır. Bu isə, NO
2
üzrə illik orta hədd göstəricisinin və
Azərbaycanın ənənəvi hədd göstəricisinin 0.25%-dən az hissəsini təşkil edir və NO
2
üzrə fon konsentrasiyasından isə 2% azdır.
PM
10
emissiyaları modelləşdirilməmişdir, lakin onların NO
X
-ə nisbətən təxminən on dəfə
az olacağı gözlənildiyində (baxın: Bölmə 2.3.2), onlar nəzərəçarpan olmayacaq.
4.3 Sahədən Kənar Yollardakı Maşınlar
Cədvəl 10-da DMRB skrinin vasitəsindən istifadə etməklə Bakı-Salyan şosesu boyunca
yerləşən həssas reseptor məntəqəsində orta illik NO
2
və PM
10
konsentrasiyalarında
modelləşdirilən dəyişiklik təqdim olunur. Skrininq vasitəsi 1 saatlıq NO
2
hədd göstəricisi
üzrə emissiyaların təsirini hesablamaq iqtidarında deyil; lakin, orta illik hədd göstəricisinin
adətən daha sərt hədd göstəricisi hesab edildiyini nəzərə alaraq, bu, məhdudiyyət hesab
edilmir (istinad 16)
8
.
Cədvəl 10: Sahədənkənar Yollarda Maşınların Hərəkəti nəticəsində
Çirkləndiricilərin Konsentrasiyalarında Modelləşdirilən Dəyişiklik (µg/m
3
)
Çirkləndirici Ən yaxın həssas reseptorda orta
illik konsentrasiyalarda artım
Havanın keyfiyyəti üzrə standart göstərici
NO
2
0.9
40 µg/m
3
PM
10
0.2
40 µg/m
3
ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi ilə bağlı olaraq avtomobillərin əlavə hərəkətinin
modelləşdirilmiş təsirinin orta illik NO
X
konsentrasiyalarında 0.9µg/m
3
artmasına
səbəb olacağı proqnozlaşdırılır (Bakı-Salyan şosesindən (cənuba doğru) 20m
məsafədə və Bakı-Ələt şosesindən (şimala doğru) 65m məsafədə yerləşən
reseptorda). Bu isə, nəqliyyat axınının bu səviyyəsinin bütün təqvim ili boyunca davam
edəcəyi (konservativ) ehtimalına baxmayaraq proqnozlaşdırılır. Şosedən 150m məsafədə
NO
x
konsentrasiyalarında artımın 0.1 µg/m
3
-dən az olacağı proqnozlaşdırılır. Konservativ
8
Böyük Britaniyada aparılmış tədqiqat göstərdi ki, orta illik NO
2
konsentrasiyaları 1 saatlıq hədd göstəricisinin normadan artıq
olması gözlənilməzdən əvvəl ən azı hədd göstəricisinin 150%-ni təşkil etməlidir (istinad 18).
