152
153
Rusiya Federasiyasının Təhsil Sistemi
154
Gürcüstan Respublikasının Təhsil Sistemi
155
Türkiya Respublikasının Tahsil Sistemi
156
Bu paraqrafda verilmiş müxtəlif dövlətlərin təhsil
sistemlərinin strukturlarını şərh etməyə ehtiyac yoxdur. Ancaq
türk təhsil sisteminə inteqrasiyamızı nəzərə alaraq bu təhsil
sistemi barədə verilən sxemlə əlaqədar «ÇAĞ» Öyrətim
İşlətmələri Şirkətinin əməkdaşı Veysəl Seyfinin verdiyi şərhi
olduğu kimi oxucuların nəzərinə çatdırırıq:
1. Uşaq bağçası-xüsusi icazə ilə müstəqil məktəb və ya
orta məktəbin tərkibində sinif kimi yaradılmış və icbari olmayan
təhsil müəssisəsidir.
2. İbtidai sinif (1-8 sinif)- dövlət və özəl məktəblər
tərəfindən verilən 8 illik icbari təhsil müəssisəsidir. 8-ci sinfi
bitirənlərə diplom verilir.
3. Orta məktəblər:
3.1. Təbiət fənləri təmayüllü lisey- İbtidai sinif
məzunları imtahan verməklə qəbul olunurlar və bir il ingilis dili
üzrə hazırlıq keçməklə, 4 illik icbari olmayan təhsil
müəssisəsidir. Bu liseyləri bitirənlərə orta məktəb diplomu verilir.
3.2. Normal orta məktəb – ibtidai sinif məzunlarının
imtahansız başlaya biləcəyi 3 illik icbari olmayan təhsil
müəssisəsidir. Bu məktəbi bitirnlərə orta məktəb diplomu verilir.
3.3. İngilis dilli təmayüllü Anadolu liseyi – ibtidai sinif
məzunları imtahan verməklə qəbul olunurlar və bir il ingilis dili
üzrə hazırlıq keçməklə, 4 illik icbari olmayan təhsil
müəssisəsidir. Bu liseyləri bitirənlərə orta məktəb diplomu verilir.
3.4. Peşə liseyləri (ilahiyyət, səhiyyə, sənaye, ticarət,
pedaqoji və s.) - ibtidai sinif məzunlarının imtahanla başladığı
və təmayüllü, icbari olmayan 3 illik təhsil müəssisəsidir. Bu
liseyləri bitirənlərə orta məktəb diplomu verilir. Sənaye
təmayüllü liseyi bitirənlərə “texnikor” adı verilir.
3.5. Super lisey – ibtidai sinif məzunlarının diplomundakı
orta balın yüksəkliyinə görə başlaya biləcəyi və bir illik ingilis
dili üzrə hazırlıq keçməklə, 4 illik icbari olmayan təhsil
müəssisəsidir. Bu liseyləri bitirənlərə orta məktəb diplomu verilir.
4.
Ali məktəblər:
157
4.1. Texnikumlar – orta məktəb məzunlarının imtahanla
başlaya biləcəyi iki illik təhsil müəssisələridir. Texnikumu
bitirənlərə natamam ali təhsil diplomu verilir. Sənaye təmayüllü
texnikumları bitirənlərə “texniksiyən” adı verilir.
4.2. Bakalavr – orta məktəb məzunlarının imtahanla
başlaya biləcəyi 4-6 illik təhsildir. Bəzi universitetlərdə
başlanğıcda bir illik ingilis dili tədris olunur. Məzunlara ali təhsil
diplomu verilir.
4.2.1. Magistratura – bakalavriaturanı bitirənlərin
imtahanla başlaya biləcəyi 2 illik təhsildir. Məzunlara magistr
diplomu verilir.
4.2.2. Doktorantura – magistratura məzunlarının
imtahanla başlaya biləcəyi 3 illik təhsildir.
4.2.3. Dosent – doktorantura məzunlarının başlaya
biləcəyi və elmi məqalələri, dosentlik imtahanı olan təhsildir.
4.2.4. Professor – dosent məzunu olmaqla, elmi
məqalələri və kitablar müəllifi olan və təhsil sahəsində işləyənlərə
verilən ən yüksək elmi addır.
4.3. Hərbi Akademiya – orta məktəb məzunlarının
xüsusi imtahanla başlaya biləcəyi hərbi təmayüllü 4 illik təhsil
müəssisəsidir.
4.3.1. Polis Akademiyası – orta məktəb məzunlarının
xüsusi imtahanla başlaya biləcəyi 4 illik təhsil müəssisəsidir.
Bu izahat türk təhsil sistemi haqqında yetərincə məlumat
verir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu təhsil strukturu kifayət qədər
mükəmməldir və təhsildə yüksək keyfiyyəti əldə etməyə imkan
verir.
158
15.1 İlkin məktəb
«Hzx bkx ksüas hghs ğzmaç asaeas
etdşpeşdş ohsezs baəpamlxüa, ksüasls
əhşxpş ğzmaçl, tsşs ozpz- özmk, tsşs
özrkmmzçez uyhsz mjx çşçraül
rznçzbezs baəpamlx».
Heydər Əliyev
İlkin təhsildən öncə məktəb yaşına çatmayan uşaqların
təhsili (İSCED -də səviyyə “0“”) ilə məktəbəqədər təhsil
müəssisələri (uşaq bağçaları, körpələr evi) məşğul olurlar. İlkin
təhsil ilk məktəblərdə verilir. Bu məktəblərə ruslar “naçalğnaə
şkola“, ingilislər “primary school”“ deyirlər. İlkin məktəb
müstəqil fəaliyyət göstərə bilər. İlkin təhsil (İSCED -də səviyyə
1) ya ilk təhsil məktəblərində və ya məktəbəqədər təhsil
müəssisələrinin bazasında uşaqların elementar bilikləri (oxumağı,
yazmanı, hesablamanı) və bəzi sadə əşyaların, hadisələrin
öyrənilməsini təmin edir. Dünya dövlətlərinin əksəriyyətində
ilkin təhsil pulsuz və icbaridir. Bizdə də ilkin təhsil pulsuz və
icbaridir. Bəşəri təcrübədə diqqət çəkən məqam bundan ibarətdir
ki, ilkin təhsilin müddəti bir çox qabaqcıl ölkələrdə 6 ildir.
İlkin məktəbin saxlanılmasına sərf olunan maliyyə
vəsaitinin Respublika Statistik Məlumat kitabçalarında olmaması
təəssüf doğurur. Diqqətli oxucularımız əgər fikir veriblərsə,
cədvəl 13.1-də bu qrafa məlumatsızlıq səbəbindən boş qalmışdır.
Azərbaycanda yeni fəaliyyətə başlamış şəhər və rayon
bələdiyyələri ilkin təhsil məktəblərinə əlavə qayğı göstərərək,
təhsilin səviyyəsini xeyli yüksəldə bilərlər.
Heydər Əliyevin kəlamı ilə başlayan bu yarım paraqrafı
Sokratın bir kəlamı ilə bitirmək istəyirəm:
«Yunanlıları yunanlı edən yunanlı olaraq doğuluşu
deyil, gördüyü təhsil və tərbiyədir».
Dostları ilə paylaş: |