Samarqand davlat universiteti

7-Amaliy mashg’ulot: Aniq dars mavzusiga pedagogik texnologiyalarni qo’llash

Darsning texnologik xaritasining mazmuni.

Biror mavzuga darsning texnologik xaritasini tuzish
MAVZU: Pazandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiena talablari. Pazandachilik tarixi va taraqqiyoti. Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini inson organizmi uchun ahamiyati.
Darsni olib borish texnologiyasi

O’quv mashg’ulotining shkli	Nazariy
O’quv mashg’ulotining tuzulishi	1.’azandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiena talablari. 2.’azandachilik tarixi va taraqqiyoti. 3.Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini inson organizmi uchun ahamiyati.
O’quv mashg’ulotning maqsadi	O’quvchilarga Pazandachilik o’quv xonasi haqida ma’lumotberish. Yangimavzu orqalio’quvchilarningbilimlarinimustahkamlash, rivojlantirishva takomillashtirish.
Pedagogikvazifalar 1.’azandachiliko’quvxonasidaxavfsizliktexnikasiqoidalarivasanitariya-gigienatalablaribilantanishtirish. (1-ilova) 2.’azandachiliktarixivataraqqiyotihaqidama’lumotberish. (2-ilova) 3.Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini inson orga-nizmi uchun ahamiyati bilan tanishtirish. (3- ilova )	O’quv faoliyati natijalari: 1. Pazandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiena talablari bilan tanishadilar. (1- ilova) 2.’azandachilik tarixi va taraqqiyoti haqida ma’lumot oladi. (2- ilova) 3. Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatiniinson orga-nizmi uchunahamiyati bilan tanishadilar. (3- ilova )
Ta’lim metodi	Og’zaki, ko’rgazmali,
Ta’limni tashkil etish shakli	Nazariy
Didaktik vositalar	Slayd - ‘rezentasiya
Ta’limni tashkil etish sharoiti	Mehnat ta’limi maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan “Servis xizmati” o’quv ustoxonasi.
Nazorat	O’z – o’zini nazorat qilish, reflektsiya.

Darsning texnologik xaritasi.

Ish jarayonlari vaqti	Faoliyat mazmuni
	O’qituvchi	O’quvchi
1 bosqich. Tashkiliy qism (5 daqiqa)	1.1.Salomlashish. 1.2.Davomatni aniqlash. 1.3. Navbatchi tayinlash. 1.4.O’quvchilar guruhlarga bo’lish.	Guruhlar bo’yicha bo’linadilar.
2bosqich. Yangi mavzu bayoni (65daqiqa)	2.1.Yangi mavzu e’lon qiladi 2.2.Mavzuga oid atamalar ingiliz tilida doskaga yozilib qo’yadi. 2.3.“Zinama - zina” metodi tusuntish va o’tkaziladi.( 4- ilova) 2.4.O’quvchilarga tarqatma berish. 2.5.’azandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-gigiena talablari bilan tanishtirish. (1- ilova) 2.6.’azandachilik tarixi va taraqqiyoti haqida ma’lumot berish. (2- ilova) 2.7. Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini inson orga-nizmi uchun ahamiyati bilan tanishtirish. (3- ilova )	Tinglaydi, mavzu nomini va atamalarini yozib oladi.
		Tinglaydilar va yozib oladilar.
3 bosqich. Yakuniy bosqich (20 daqiqa)	3.1.Mavzu bo’yicha umumiy xulosa qilinadi. 3.2.O’quvchilar baholanadi. 3.3. Uyga vazifa beriladi.	Tinglaydilar. Kundaliklariga yozib oladilar.

Darsning borishi:

Tashkiliy qism: (5daqiqa)
1.Salomlashish.
2.Davomatni aniqlash.
3.Navbatchi tayinlash.
4.O’quvchilar guruhlarga bo’lish.
Yangi mavzu bayoni: ( 65 daqiqa)
“Zinama – zina” metodidan faydalaniladi.( 4- ilova )
I-guruh: Pazandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari va sanitariya-
gigiena talablari. (1- ilova)
II-guruh: Pazandachilik tarixi va taraqqiyoti. (2- ilova)
III-guruh:Oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini inson orga-nizmi uchun
ahamiyati. (3- ilova)
I-guruh (1- ilova)

Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilab berilganidek, umum- ta’lim maktablarida o’qitiladigan barcha fanlar uchun maxsus jihozlangan xonalar va ularning moddiy ta’minoti zamonaviy bo’lishi zarur. «Mehnatta’limi» fanining Servis xizmati yo’nalishi Pazandachilik

asoslari bo’limini o’qitish uchun ham xonalar kerakli asbob-anjomlar bilan yetarli darajada ta’minlanishi dars mashg’ulotlarini yuqori darajada olib borish inkonini beradi.
1-rasm.Oshxona tuzilish. 2-rasm.Osxona jixozlari. 3.rasm. Elekr’lita va qo’l yuvish chanog’i saqlash.
’azandachilik xonasi nazariy va amaliy mashg’ulotlar uchun alohida bo’lgani ma’qul. Amaliy mashg’ulotlar xonasiga yorug’lik yaxshi tushadigan, hid va bug’lardan tozalash uchun maxsus shamollatgich moslamalar o’rnatilishi kerak. Uning devorlari kafel bilan qo’langan bo’lib, qo’l yuvish uchun oshxona chanog’i bo’lishi zarur. Oshxona jihozlarini saqlash uchun mebellar (1-2-rasm), maxsulotlarga ishlov berish va tayyorlangan taomlarni bezash uchun stollar bo’lishi hamda mahsulotlarga issiqlik ishlovi berish uchun elektr ‘lita va duxovkalar (2-rasm) yong’inning oldini olish va elektr xavfsizligi qoidalariga muvofiq o’rnatilishi lozim.

Pazandachilik o’quv xonasida xavfsizlik texnikasi qoidalari.

1.Ovqat tayyorlashni boshlashdan oldin ishlatiladigan elektr asboblari va jihozlarining foydalanishga yaroqligini tekshirish.
2.Elektrjihozlarini tok manbaiga ulashda qo’l quruq bo’lishi shart.
3.Go’sht qiymalagichda ishlashda unga mahsulotni maxsus moslama bilan surish.
4.’ichoq boshqa kishiga so’ tomoni bilan uzatiladi.
5.Kastryulka yoki qozonda suyuqlik qaynatishda uni to’ldirib solish mumkin emas.
6.Qaynab turgan idishning qo’qog’ini narigi tomondan ochish.
7.Tovadagi qizigan yog’ga mahsulotni sekin-asta, tovaning bir chetidan solinadi.
8.Qaynayotgan suyuqlikka turli mahsulotlarni sachratmasdan, ehtiyotkorlik bilan tashlash.
9.Issiq idish-tovoqlarni maxsus qo’lqo’ yoki moslama bilan ushlash.
10.Oshxonada tagi qiyshiq, bandlari singan, cheti uchgan, siriko’chgan idish-tovoqlarni ishlatmaslik.
’azandachilik xonasida sanitariya-gigiena qoidalari.
Ovqat ‘ishirishda maxsus kiyimlar — oq xalat va oq qal’oq kiyish yoki oq ro’mol o’rab olish.
Ovqatni tayyorlashga kirishishdan, oldin qo’llarni sovunlab yuvish, tirnoqlarni olish.
Ovqat tayyorlashda imkon qadar yangi, sifatli mahsulotdan foydalanish.
Go’shtga, baliqqa birinchi ishlov berishda maxsus taxtakach va pichoqlardan foydalanish.
Ish o’rnini tez-muntazam tozalash va ozoda saqlashga harakat qilish.
Pazandachilik o’quv xonasidagi tartib-qoidalar.
O’quvchilar xonaga qo’ng’iroqdan oldinroq kirishlari kerak, va bu yerdan o’qituvchining ruxsati bilangina chiqiladi.
Navbatchi barvaqtroq kelib ish o’rinlarini tayyorlaydi.
Dars boshlanishidan avval ish kiyimlari kiyiladi.
Hamma o’quvchilar o’zining belgilangan joyida o’tirishi, o’qituvchining ruxsatisiz hech kim o’rnidan turib yurmasligi lozim.
Ish o’rinlari tartibli va ozoda saqlanishi zarur.
Mehnat xavfsizligi va sanitariya-gigiena qoidalariga rioya qilish kerak.
Xonadagi asboblar va moslamalarga e’tibor va ehtiyotkorlik bilan qarash lozim.
Mashg’ulotdan keyin har kim o’z mashg’ulot o’rnini tozalab, tartibga keltirishi shart.
( 2-ilova )
II-guruh- PazandaCHILIK TARIXI VA TARAQQIYoTI.

Pazandalik insoniyatning eng qadimiy san’atlaridan biri bo’lib, uning kelib chiqishi olovdan foydalanish, dehqonchilik va chorvachilik kabi sohalarning ilk davri bilan birga boshlanadi va shu sohalarning ravnaqiga bog’liq holda rivojlanadi.

Pazandalik- pishirishsan’ati dcmakdir.Ko’’ yillar davomida Pazandachilik rivojlanib kelmoqda va turli xalqlarda bu san’at vositasi bilan son-sanoqsiz taom va mahsulotlar ijod etilgan. Bu san’atning rivojlanishi oziq-ovqat masalliqlarini etishtirilishi vaturli tuman oziq-ovqat mahsulotlarini sanoatda ishlab chiqarilishiga bog’liqdir.
Ovqailanish inson hayolining asosiy sharti hisoblanadi. Ovqat tayyorlash usullari va ulaning rivojlanishi mamlakatning iqtisodiy hamda iqlim bilan, shuningdek, jamaiyat tarixi va xalqning madaniy turmushi darajasi bilan belgilanadi.
O’zbek milliy Pazandachiligi ham faoliyatning boshqa turlari kabi doimo o’zgarib va takomillashib borgan. XIX asrga kclib O’zbekistonda ham ‘omidor, karam. kartoshka. lavlagi kabi sabzavotlar; malina. qulu’nay kabi rezavorlar etishurila boshlandi. Taomlarning turlari ko’’aydi.Sabzavotlar, mevalar, ko’katlar ko’’ligi sababli bizning taomlar xushbo’yligi, mazaliligi bilan ajralib turadi. Taomlarning xilma-xil va lazzatli bo’lishini ta’minlash, ularni did bilan dasturxonga tortish Pazandachilikning asosini tashkil qiladi.
Pazandachilik san’ati - o’simlik va hayvon mahsulotlaridan inson organizmi uchun zarur bo’lgan onsonning mehnat qobiliyatini oshiradigan, sog’lom hayot kechirishini ta’minlaydigan turli hil lazzatli, to’yimli va ‘okiza taomlar tayyorlash xamda did bilan bezab dasturxonga berishning muayyan usullari yig’indisidir
«Pazanda» deganda esa kishining bilimli, did- farosatli, o’quvli, mahoratli chaqqon bo’iishi,havas bilan taomlami tayyorlashni bilishi bilan birga oziq-ovqat mahsulotlaridan isrof qilmasdan,tejainkorIik,omilkorlik bilan foydalanadigan, oshxonani, asbob-anjomlami ‘okiza va sarishta tutadigan, mehmonlarni yaxshi kutib oladigan, xususiyallariga ega bo’lishi tushuniladi.
( 3-ilova )
III-guruh- PazandaCHILIK TARIXI VA TARAQQIYoTI. OZIQ-OVQAT MAXSULOTLARINING OZUQAVIY QIYMATI, INSON ORGANIZMI UCHUN AHAMIYaTI.
Ovqatlanish inson hayotining asosiy sharti hisoblanadi. Ovqat tayyorlash usullari va ularning rivojlanishi mamlakatning iqtisodiy hamda iqlim sharoitlari, shuningdek, jamaiyat tarixi va xalqning madaniy turmushi darajasi bilan belgilanadi.
O’zbek milliy Pazandaligi ham faoliyatning boshqa turlari kabi doimo o’zgarib va takomillashib borgan. XIX asrga kelib O’zbekistonda ham ‘omidor, karam, kartoshka, lavlagi kabi sabzavotlar; malina, qulu’nay kabi rezavorlar yetishtirila boshlandi. Taom turlari ko’’aydi. Sabzavot, meva, ko’katlar turi ko’’ligi boks taoml arimiz xushbo’yligi, mazaliligi bilan ajralib turadi. Taomlarning xilma-xil va lazzatli bo’lishini ta’minlash, ularni did bilan dasturxonga tortish Pazandachilikning asosini tashkil qiladi.
Kishining organizmi normal rivojlanishi uchun turli xil oziq moddalar - vitamin, oqsil, mineral tuzlar, yog’, shirin moddalar bilan ta’minlanib turishi kerak.
Oqsil moddalar asosan go’sht, baliq, sut mahsulotlarida bo’lib, organizmda yangi hujayralarni hosil qiladi.
Yog’lar o’simliklar va hayvonlardan olinadi va organizmga energiya ajratib beradi. Eng yaxshi yog’ sut mahsulotlaridan olinadi. O’simlik yog’lari ham har xil taomlar va salatlar tayyorlashda ishlatiladi.
Uglevod sabzavotning deyarli hamma turlarida, non, meva, rezavor mevalarda bo’ladi.
Sut mahsulotlarida ham oqsil, yog’, mineral moddalar, vitaminlar serob.
Sabzavotlarda uglevod, mineral moddalar, vitaminlar, hid beruvchi moddalar, zararli mikroblarni o’ldiruvchi moddalar bor. Ular ayniqsa, sarimsoq va ‘iyozda ko’’.
Sabzavotlarning organizm uchun ahamiyati va mohiyati.
Sabzavot va mevalar organizm uchun muhim ahamiyatga ega bo’lib, ularning tarkibida uglevodlar, mineral moddalar, vitaminlar, organik kislotalar, rang va xid beruvchi moddalar bo’ladi. Sabzavotlarda uglevod, mineral moddalar, vitaminlar, xid beruvchi moddalar, za’arli mikroblarni o’ldiruvchi moddalar bor. Ular ayniqsa, sarimsoq va ‘iyozda ko’’. Sabzavot va mevalar oshqozonda shira ajralishda, ishtaxa ochishda, ichak faoliyatini yaxshilanishida juda katta ahamiyatga ega. Sabzavotlar o’simlikning qaysi qismini ishlatishiga va kimyoviy tarkibiga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi:
Tuganak mevali sabzavotlar - kartoshka.
Ildiz mevali sabzavotlar - sabzi, sholg’om, tru’, lavlagi, rediska.
Bargli sabzavotlar - karam, oq o’zakli karam, qizil o’zakli karam, gul karam, rayxon, ukro’, ‘etrushka.
Mevali sabzavotlar - ‘omidor, bulg’ar qalam’iri, baqlajon.
‘iyozlar - bosh ‘iyoz, sarimsoq’iyoz.
‘ekinlar - qovoq, bodring, ‘atisson, tarvuz, qovun.
Donli sabzavotlar - makkajo’xori, ko’k no’xot.
Guruh a’zolaridan biri taqdimot qiladi va tayyorlangan material albatta doskaga tagma-tag ilinadi. O’qituvchi o’quvchilar tomonidan tayyorlangan materiallarga izox beradi va quydagilarni qo’shimcha kiritadi.
Yakuniy bosqich: (20 daqiqa)
O’quvchilar baholash.
Uyga vazifa:Mavzu bo’yicha yangi ma’lumotlar to’ish. Albom
tutish va mavzuga oid rasmlar yo’ishtirish. Salat tayyorlash uchun sabzavotlar olib kelish.