Sanoat binolarining hajmiy rejaviy yechimi Reja

Rasm 7.Tipovoy seksiyali universal bino loyihasi a – reja, b – bo‘ylama qirqim va fasad yechimi ko‘rinishi, v – shuni o‘zi, ko‘ndalangiga
4.Ko‘tarma transport uskunalari
Sanoat binosi ichida yarim fabrikat yoki tayyor mahsulotlarni bir joydan ikkinchi bir joyga ko‘chirish, ishchilar og‘ir qo‘l mehnatini engillashtirish va biron bir texnologik dastgohlarni yig‘ish va montaj qilish ishlarini ko‘tarma transport vositalari yordamida amalga oshiriladi.
Ko‘tarma transport uskunalari ishlash usuliga ko‘ra ikki guruhga, ya’ni vaqti– vaqti bilan ishlaydigan hamda uzluksiz ishlaydigan turlarga ajraladi.
Birinchi guruhga osma vosita (relsda yuruvchi osma kranlar) ko‘prikli kran, erda yuruvchi transport (chorpoyali kran, elektrokara, o‘rmalovchi aravalar) kabilar kirsa, ikkinchi guruhga esa konveyerlar (tasmali, cho‘michli, kurakchali, ko‘tarma zanjirli), pnevmatik (siqilgan havo) va gidravlik transport vositalari kiradi.
Sanoatda ko‘plab qo‘llaniladigan osma va ko‘prikli kranlar binolarning hajmiy-tarhiy va konstruktiv yechimlariga ko‘proq ta’sir etadi.
Osma kranlar massalari 250 kg dan 500 kg gacha bo‘lgan yuklarni ko‘tarish va bir joydan ikkinchi joyga o‘tkazib qo‘yish uchun mo‘ljallangan engil ko‘prikdan yoki to‘sindan iborat bo‘lib, ular yopmasining ko‘taruvchi konstruksiyasiga (to‘sin yoki fermaga) ilingan bo‘ladi. Bunday kranlar g‘altakli ikki yoki to‘rt osma profilli po‘lat yo‘lda harakatlanuvchi elektrotaldan iborat bo‘ladi. Oraliqlar o‘lchami yoki yopmalar ko‘taruvchi konstruksiyalari qadamiga qarab binoda bir yoki bir necha kranlar o‘rnatilishi mumkin. Kranlarni stex polida turib yoki ko‘prikka ilingan maxsus kabinadan boshqariladi. Ko‘prik kranlar stex ishchi oralig‘ini to‘liq yopib turuvchi ko‘taruvchi ko‘prikdan, kranni kranosti yo‘l bo‘yicha harakat qildiruvchi mexanizmdan va ko‘prik bo‘yicha yuruvchi aravachadan, hamda ko‘prikka o‘rnatilgan boshqarish kabinasidan iborat bo‘ladi. Sanoatda 5 t dan 500 t gacha yuk ko‘tara oladigan bunday kranlar ustunlar tokchasiga o‘rnatilgan kranosti to‘sinlar ustiga mahkamlangan relslar ustida harakatlanadi. Relslar orasi unifikastiyalangan bo‘lib, bu masofa bino oraliqlari 12: 18: 24: 30 va 36 metr bo‘lgan hollarda shularga mos holda 10,5: 16,5: 28,5 va 34,5 m. bo‘ladi. Bunday kranlarda yuklarni bir joydan ikkinchi joyga uch yo‘nalishda ko ‘chirish mumkin.
Ustunlarni ajratish o‘qlari bilan kran yuruvchi relsi o‘qlari orasidagi masofa ko‘pincha 750 mm qilib olinadi. Kranlarning asosiy texnikaviy ko‘rsatkichlari, yuk ko‘tarish qobiliyati va o‘lchamlari Davlat Standartlari yordamida aniqlanadi.
Bunda kranlarning samaradorligini tanlashda ular bir yo‘lda sarflanadigan harajatlar solishtirilmasdan, foydalaniladigan paytida bo‘ladigan chiqimlarni ham hisobga olinib tanlanadi.