Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalar tasnifi

Ma’ruza №4

Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalar tasnifi.

Reja:

1. 
   Sanoatda portlatish ishlarining qo’llanilish maqsadi.
   

1. 
   Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalarning qo’llanilishiga ko’ra tasnifi.
   

4.3. Sanoatlashtirilgan portlovchi moddalarga qo’yilgan asosiy talablar.


Darsning maqsadi: Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalar (PM) qo’llanilishi va tasnifini urganish.
Yukorida kuyilgan maksadga erishish uchun kuyidagi asosiy masalalarni echishimiz kerak.

• 
  sanoatda qo’llaniladigan PM larning atrof-muxdtga ta’sirini urganish orkali tasnifi;
  
• 
  sanoatda qo’llaniladigan PM larning fizikaviy xolatini urganish orkali tasnifi;
  
• 
  sanoatda qo’llaniladigan PM larning kimyoviy tuzilishini urganish orkali tasnifi;
  
• 
  sanoatda qo’llaniladigan PM larning omborlarda saklanishi va tashishdagi xavfsizliklar tasnifi;
  
• 
  sanoatda qo’llaniladigan PM larning qo’llanilishiga karab tasnifi.
  

Bugungi kunda konchilik sohasida juda kup turdagi portlovchi moddalar qo’llanilib kelinmokda. Ularning ishlab chikarishda tanlash asosan kuyidagi kriteriyalar asosida amalga oshiriladi: PM ning atrof-muhitga ta’siri, ularning fizikaviy holati va kimyoviy tuzilishi, omborlarda saklanish va tashishdagi xavfsizliklarini urganish orkali amalga oshiriladi.

1. 
   rasm Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalar
   

Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalarning atrof- muxitga ta’sirini urganish orkali tasnifi:

• 
  yukoribrizantli PM lar, detonastiya tezligi 4500-7000 m/s;
  
• 
  brizantli PM lar, detonastiya tezligi 3000-4500 m/s;
  
• 
  pastbrizantli PM lar, detonastiya tezligi 2000-3000 m/s;
  
• 
  itkitishga muljallangan PM lar, yonish tezligi 100-400 m/s.
  

Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalarning fizikaviy xolatini urganish orkali tasnifi:

• 
  kukunsimon;
  

- granula shaklda;

• 
  presslangan;
  
• 
  kuyilgan;
  
• 
  suvga tuyingan.
  

Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalarning kimyoviy tuzilishini urganish orkali tasnifi:

• 
  ammiakli-selitrali;
  
• 
  nitro aralashma va uning kotishmalari;
  
• 
  suyuk efirdan tashkil topgan sanoatlashtirilgan PM;
  
• 
  xloratli va perxloratli sanoatlashtirilgan PM;
  
• 
  poroxlar.
  

Sanoatda qo’llaniladigan portlovchi moddalarning omborlarda saklanishi va tashishdagi xavfsizliklar buyicha tasnifi:

1. 
   sinf - tarkibida 15% dan ortik suyuk nitroefir moddasiga ega bulagan sanoatlashtirilgan PMlar kiradi. Bularga asosan flegmatizastiyalangan geksogen va tetril kiradi;
   
2. 
   sinf - tarkibida 15% gacha suyuk nitroefir moddasiga ega bulgan va ammiakli-selitra, trotil va uning kotishmalaridan tashkil topgan sanoatlashtirilgan PMlari kiradi. Bularga asosan trotil, flegmatizastiyalangan geksogen, detonastiya piligi kiradi.
   
3. 
   sinf - tutunli va tutunsiz poroxlar.
   
4. 
   sinf - elektrodetonatorlar, kapsyul detonatorlar, pirotexnik relelar;
   
5. 
   sinf - tarkibidan portlatgich urnatilgan perforatorli snaryadlar.
   

Sanoatlashtirilgan PM lar qo’llanilish sharoitiga qarab sinflarga bo’linadi: himoyalanmagan va himoyalangan.