Savollar va javoblar

PASTKI JAG SUYAGI - mandibula
Pastki jag suyagi, kalla suyaklari bilan xarakatchang birlashadi. Bu suyak gorizontal joylashgan tanasi - corpus mandibulae v vertikal yunalgan shoxlari - ramus mandibulae kismlaridan iborat. Pastki jag suyagining tanasi uning asosi - basis va tishla joylashadigan alveolyar kismi - pars alveolaris lari tashkil topadi. Suyak tanasi tashki yuzasining urtasida engak dumbogi kism protuberantia mentalis buladi. Bu kism uz navbatida ikkita tepalikdan tuberculi mentales tashkil topadi. Bu tepaliklarning yo tarafida pastki jag kanalining yakuni-engak teshigi - foramen mentale - kurinadi. Kupincha bu teshik 4 va 5 tishlar soxasida uchraydi.
Pastki jag suyagining tashki yuzasida 5-6 tishlar soxasidan boshlanadigan va muskullar birlashadigan kiyshik chizik - linea obliqu kurinadi. Engak soxasining ichki yuzasida muskullar birlashadiga usimtalar - spina mentalis uchraydi. Uning ostida va yon tomonid ikki korinchalik muskullar birlashadigan chukurchalar - fossa digastrica joylashadi. Bu chukurchaning ustki kismida esa til osti sula bezi ta'siridan xosil bulgan chukurcha - fossa sublinqualis joylashadi. Bu ikki chukurchalar orasida, 5-6 tishlar soxasidan boshlanadigan va muskullar birikishi uchun xizmat kiladigan linea mylohyoide kurinadi. Bu chizikning ostida, 5-7 tishlar soxasida jag osti sula bezi ta'siridan xosil bulgan chukurcha - fovea submandibularis kurinadi. Yukori jag suyagining yukori chekkasida tishlarning ildiz joylashadigan katakchalar - alveoli dentales buladi. Ularni tusiklar septa interalveolaria bir-biridan ajratib turadi. Katakchalarning oldingi devorida, tish ildizlariga mos ravishda burtmalar bulib juga alveolaria deyiladi. Katta ozik tishlarda ikkitadan ildi bulganligi uchun katakchalar xam tusiklar septa interradiculari vositasida bulinib turadi. Oxirgi katta ozik tishining orka soxasidagi yuzaga - fossa retromolaris deyiladi.
10.Yonoq suyagi anatomiktuzilishi
. JAVOB
YONOK SUYAGI - os zygomaticum Yonok suyagi os. zygomaticum old tarafidagi pastki uchi vositasida yukori jag suyagi bilan birlashadi. Ustki burchagi peshon suyagi bilan birlashganligi uchun peshona usimtasi processus frontalis xosil buladi. Pastki-yon tarafdan chakka suyagi bilan birikkanligi uchun chakka usimtasi processus temporalis xosil buladi. Yonok suyagida yon yuza - facies lateralis, kuz kosasiga karaga yuza - facies orbitalis, chakka yuzasi - facies temporalistafovu etiladi. Kuz kosasiga karagan yuzada - kuz kosa-yonok teshigi foramen zygomaticoorbitale, yon yuzada yonok yuz-teshigi foramen zygomaticofaciale, chakka yuzasida esa yonok-chakka teshigi foramen zygomaticotemporale buladi. Bu teshiklar uzaro tutashgan bulib - yonok kanalini xosil kilishda katnashadi.
11.Tanglay suyagi anatomiktuzilishi
. JAVOB

TANGLAY SUYaGI - os palatinus

Tanglay suyagi os palatinus - yukori jag suyagi bilan ponasimon suyakning kanotsimon usimtalari orasida joylashadi. Tanglay suyagi ikkita gorizontal va vertikal plastinkalarda iborat. Gorizontal plastinka lamina horisontalis old tomonda yukori jagning tanglay usimtasi bilan birikadi va kattik tanglayn xosil kilishda katnashadi va shu sababdan pastki yuzasiga facies palatina deyiladi. Yukori yuzasi burun bushligiga karaganligi uchun facies nasalis deyiladi. Bu yuzada dimog suyagi birlashadigan kirr crista nasalis tafovut etiladi. Bu kirra orka soxada orka buru uchi - spina nasalis posterior bilan yakunlanadi. Gorizontal plastinkaning tanglay yuzasining yon tarafida katta tanglay teshigi foramen palatinum major, orkarokda esa ikki-uchta kichik tanglay teshiklari foramina palatina minor kurinadi. Bu teshiklar katta tanglay kanaliga davom etadi. Gorizontal va vertikal plastinkalarning birlashish joyidagi piramidasimon usimta processus piramidalis ponasimon suyakning kanotsimon usimtalari orasiga kirib turadi.
Tanglay suyagining perpendekulyar plastinkasi lamina perpendicularis burun bushligi orka soxasining yon devorlarini xosil kilishda katnashadi va yukori jag suyagining burun bushligiga karaga yuzasining davomi bulib xisoblanadi. Bu yuzani burun yuzasi facie nasalis deb atalib, ikkita kirra tafovut etiladi. Pastki chigano44 kirrasiga crista conchalis - pastki burun chiganogi, yukorig galvirsimon crista ethmoidalis kirraga urta burun chiganogi birikadi. Perpendikulyar plastinkasining orka
kismining lateral yuzasida katta tanglay egati - sulcus palatinus major kurinadi. B egat yukori jag suyagining va ponasimon suyak kanotsimon usimtasidagi xuddi shunday egatlar bilan birgalikda - katta tanglay kanalin xosil kilishda katnashadi. Perpendikulyar plastinkaning yukori kismida ikkita usik buladi; oldingi - kuz kosasining devorini xosi kiluvchi - processus orbitalis; orkadagi ponasimon suyak bilan birikuvchi - processus sphenoidalis.
12.Til osti va Dimog' suyaklari anatomiktuzilishi
. JAVOB

TIL OSTI SUYaGI - os hyoideum Til osti suyagi - os hyoideum - kalla suyaklarini xosil etishd katnashmaydi. Buyin muskullari orasida joylashadi. Uning joylashish VI buyin umurtkasi soxasiga tugri keladi. Kalla suyaklari bila boylam va muskullar vositasida birlashadi. Til osti suyagida tanasi - corpus, juft xoldagi katta shoxla - cornua majora va kichik shoxlar - cornua minora tafovut etiladi.

DIMOG SUYAGI – vomer
Dimog suyagi - vomer - turt kirrali, yassi suyaklar guruxig kiradi. Yukori kirrasi ikki kanotga bulinib turadi va alae vomeri deyiladi. Bu kanotlar orasiga ponasimon suyakning kirrasi kiri turadi. Dimog suyagining pastki kirrasi yukori jag suyagining buru bushligiga karagan kirrasi crista nasalis bilan va tanglay suyagining shunday kirralari bilan birlashadi. Oldingi kirrasi esa galvirsimon suyakning perpendikulyar plastinkasi bilan birlashadi. Ork kirrasi erkin xolda turib, burun bushligini ikkiga bulib turadi. Dimog suyagining ikki yon yuzasida burun-tanglay egatlari bulib, kesuv tishlar orasidagi teshik tomoniga yunaladi.
13. Basis crani externa va interna chuqurlarini ayting
14. Kalla asosidagi teshiklardan nimalar o'tadi
. JAVOB
Kalla suyagi gumbazini hosil qiladigan har bir suyak 2 plastinkadan iborat: tashqi plastinkasi qalinroq, ichki (miyaga qaragan) plastinka moʻrt va sinuvchan (buni shishasimon plastinka deb ham ataladi) boʻlib, bosh zarb yeganda (hatto tashqi plastinka shikastlanmaganda ham) sinishi va bunda miya pardasi yirtilib, qon oqishi yoki bosh miyani jarohatlashi mumkin, bu esa hayot uchun xavflidir. Shuning uchun K. s. shikastlanganda uni rentgenda tekshirmasdan, kalla suyagining ichki plastinkasi holatini aniqlamasdan aniq bir xulosaga kelish qiyin. Kalla suyagi ning 2 plastinkasi oraligʻida yupqa gʻovak modda va vena kanallari mavjud. Kanaldan oʻtgan qon tomir miya boʻshligʻidagi pardalardan hosil boʻlgan vena sinuslarini kallani qoplab turgan teri venalari bilan qoʻshadi. Bu venalar miya boʻshligʻidagi qon oqimini bir meʼyorda saqlaydi. Baʼzan kalla terisi jarohatlanganda zudlik bilan chora koʻrish lozim, aks holda jarohatlangan sohadan qon tomir orqali miyaga mikroblar oʻtib, koʻpgina noxushliklarga olib kelishi mumkin. Kalla suyagining miya qismi — ensa suyagi, peshona suyagi, bir juft tepa suyagi, ponasimon suyak, gʻalvir suyak va bir juft chakka suyaklardan tuzilgan.
Kalla suyagi ning yuz qismi yuqori jagʻ, bir juft tanglay, yonoq, burun, koʻz yoshi, pastki chigʻanoq, dimogʻ hamda pastki jagʻ va til osti suyaklaridan iborat. Bu suyaklar (pastki jagʻ suyagidan tashqari) birbiriga oʻzaro chok hosil qilib, pastki jagʻ suyagi esa boʻgʻim orqali birikadi.
15. Chakka kanallarini sanab bering ?
. JAVOB

 Chakka suyagining kanallari. chakka suyagi (os temporale,) bir juft boʻlib, murakkab kasalliklar. unda ushlab turgan, ushlab turishni a'zolari. chakka suyagi to‘rt qismdan iborat: palla (tanga) – pars squamosa, nog‘ora – pars tympanica, piramida (toshsimon) – pars petrosa va so‘rg‘ichsimon – pars mastoidea qismlardir. 2.)chakka suyagining kanallari. uyqu kanali (canalis caroticus). piramida qismning ichki qismidagi tashkilot uyqu tirimi bilan ichki xavfsizlikka ochiladigan ichki uyqu tirimi orasida. kanal dyevoridan uyqu nog'ora kanali boshlanadi. ichki uyqu artyeriyasi, uning dyevoridagi vyegyetativ (simpatik) nyervlar. Chakka suyagining kanallari. uyqu kanali (canalis caroticus). piramida qismning ichki qismidagi tashkilot uyqu tirimi bilan ichki xavfsizlikka ochiladigan ichki uyqu tirimi orasida. kanal dyevoridan uyqu nog'ora kanali boshlanadi. ichki uyqu artyeriyasi, uning dyevoridagi vyegyetativ (simpatik) nyervlar. 2. Kalla suyagi va chakka suyagining kanallari aniq ko'rsatib berilgan. ajoyib darajada tushunasiz. Nogʻora boʻshligining devori bosh miya, yirik qon tomir va yuz nerviga yaqin joylashgan. oʻrta quloqdan ichkarida spiral shaklidagi va tosh koʻrinishi chigʻanoqqa (eshitish organi) oʻxshash, yarim halqasimon kanallar bor; ichki quloq chakka suyagining piramida qismi ichida boʻlib, suyak va parda labirintdan iborat. Foramen ( lotincha: lacerated piercing teshilish) bosh suyagi tagidagi uchburchak shakldagi teshikdir. u 3 ta suyak orasida: ponasimon suyak, tashqari chegarani hosil qiladi. chakka suyagining qismining tepasi tosh, lateral chegarani tashkil qiladi [1]. ensa suyagining asos qismi, orqa ichki chegarani hosil qiladi.
16. Ko'krakning yuza guruh muskullarini sanab bering
. JAVOB

Ko'krak muskullari yuza va chuqur m uskullarga bo'linadi. Yuza muskullarga katta va kichik ko'krak muskullari

bilan oldingi tishsimon muskullar chuqur muskullarga esa qovurg'alararo tashqi va ichki muskullar kiradi. Diafragma yoki ko'krak bilan qorin o'rtasidagi to'siq nafas aktida ishtirok etadi. U gumbazga o'xshab bukilgan yassi muskul bo'lib, ustki
va pastki yuzasi fastsiyalar hamda seroz pardalar bilan qoplangan.
Diafragma bo'yin bo'limi segmentlaridan rivojlanadi va yurak bilan о'pka o'sib, rivojlanib borgan sayin past tushib boradi, u bilan birga esa diafragma nervi ham past tushaveradi. Kichik yoshdagi o'quvchilarda diafragma gumbazi kattalardagiga
qaraganda birmuncha yuqori turadi, chunki bolalarda qovurg'alar ancha
gorizontal holatni egallaydi
17. Ko'krakning chuqur guruh muskullarini sanab bering
. JAVOB

Odam organizmida asosan 3 xil muskullar tafovut etiladi .1.sketning ko’ndalang- targ’il yoki ixtiyoriy muskullar 2 . yurak muskullari 3 silliq yoki ixriyorsiz qisqaruvchan muskullar . Muskullarning asosiy vazifasi qisqaruvchanlik bo’lib , qisqargan vaqtda muskul tolalari taranglashadi va harakat vazifasini bajaradi. Natijada odam o’z gavdasini fazoda saqlaydi., harakatlanib bir joydan ikkinchi joyga qo’zg’aladi yoki biror mehnat bajaradi. Yurak muskullari qisqarganda organizmda muayyan qon aylanishi ta’minlanadi. Muskul tolalari xilma-xil vazifalarni nerv – muskul sistemasi orqali bosh miya ta’sirida bajaradi

18.Diafragmaning tuzilishini aytib bering
. JAVOB