Seçilmiş əsərləri, I CİLD
151
di” axta
rıb tapdılar; daşdan keçən protokol tərtib edildi; qaytan-
lı-surğuclu kitabı tapıb mövcud əlifbada olmayan hansısa hərfə
münasib yeni madd
ə əlavə etdilər. Cavad Əmirxanlının öz köh-
n
ə evlərində yaşamaq və mülkiyyət hüqüqü yenidən bərpa
olundu. Yerli idar
əetmə strukturunun rəhbərləri bir-birləri ilə
xısınlaşıb, kimlərəsə zəng vuraraq bağlı qapını açmağa razılıq
al
dılar. Kəndin yüksək səlahiyyətli məmurları evin qapisini
möt
əbər ağsaqqalların xeyir-duası, qonşuların köməyi və yerli
icra hakimiyy
əti nümayəndəsinin məxsusi iştirakı ilə açdılar.
Əslində bu ev, evdən daha çox, “əl damı”na və ya mal pə-
y
əsinə oxşayan kiçik bir daxma idi. Qonşulardan biri əlinə ke-
ç
ən lomun ucu ilə qapıdakı paslı qıfılı vurub sındırdı. İcra haki-
miyy
ətinin nümayəndəsi məşhur həmyerlisinin bu kəsafət qo-
xulu ota
ğa necə şövq və həvəslə keçdiyini görəndə özünü gül-
m
əkdən zorla saxladı; zalım oğlu bu ahıl yaşında uşaq kimi se-
vinir, el
ə bil ki, şah sarayının darvazasından içəri girirdi. Bəlkə
doğrudan da bu “saray”ın içində qiymətli xəzinə və ya dəfinə
var
dı? Yoxsa ilin-günün bu vədəsində belə görkəmli bir alimin
bu ucqar k
ənddəki uçuq, miskin daxmada nə işi vardı?
Ca
vad Əmirxanlı içəri keçəndən sonra onu müşayiət edən
h
əmyerlilərinə təşəkkür etdi; bu, o demək idi ki, ta çıxıb gedə
bil
ərsiniz. Admlar, yəni kəndin rəhbər işçiləri təbii ki, onun nə
dem
ək istədiyini o dəqiqə anlayıb dağılışdılar.
Bu evd
ə, Cavad Əmirxanlının dədə-baba mülkündə, deyi-
l
ənə görə, son illərə qədər cavan, kimsəsiz, kolxozda baytar iş-
l
əyən bir oğlan yaşamışdı. Əsli qonsu kənddən olan həmin bay-
tar oğlan aləm bir-birinə dəyib, kolxoz dağılandan sonra, aclıq
v
ə səfalətə dözə bilməyərək, qonşu ölkələrdən hansınasa çıxıb
get
mişdi.
Hiss olunurdu ki, evin çürü
müş kirəmit cardağı ömrünü
çoxdan ba
şa vurub. Döşəmənin taxtaları bir-birindən aralanıb
əyilmişdi. Divarlara Nuh əyyamında vurulmuş naxışlı kağızlar
sa
rı-boz ləkələrlə örtülmüşdü. Ağac qurdların ovub deşik-deşik
el
ədiyi qapı-pəncərə taxtaları, taxtadan daha çox arı pətəklərinə
b
ənzəyirdi.
Firuz Mustafa
152
Ca
vad Əmirxanlı bir müddət köhnə ağac taxtın üstünə
uza
nıb baxışlarını tavana zillədi. Otağın divarlarından boz hö-
rumç
ək torları sallanırdı və o torların içində çoxdan ölmüş arı
v
ə milçəklərin qaraltısı görünürdü; elə bil ki, içi kiçik və böyük
ba
lıqlarla dolu balıqçı torunu külək vurub sahilə atmışdı.
Az sonra Ca
vad Əmirxanlı dərin yuxuya getdi.
O, h
əmin gecə yuxuda bolluca qar gördü. Gördü ki, külək
qa
rı sovurub nəhəng bir boşluğa doldurur. Deyəsən, artıq hə-
min boşluq ağzınacan dolmuşdu. Çünki qar topaları get-gedə
pam
bıq tayaları kimi üst-üstə qalaqlanırdı. Bıy, sən demə hə-
min boşluqda od püskürən qorxunc əjdahalar yatıbmış. Bir az-
dan
əjdahaların ağzından püskürüb çıxan od-alov qar topaları-
nın üstünə səpələndi; pambıq tayaları kimi üst-üstə qalaqlanmış
h
əmin qar topaları od tutub yanmağa başladı. Alovun dilləri
Ca
vad Əmirxanlının sifətini qarsıdı.
...O, yuxudan hövlnak durdu. Ota
ğı tüstü bürümüşdü. Cəld
əynini geyib bayıra atıldı.
Ar
tıq səhər açılmışdı. Günəşin şüaları evlərin pəncərələ-
rind
ə əks olunurdu. Qonşu evdə yaşayan adamın, əliyabalı, qar-
mızıyanaq, kötük kimi möhkəm və qaşqabaqlı kişinin yaxınlıq-
da, diva
rın dibində yandırdığı zir-zibil, peyin və tullantının tüs-
tüsü
ətrafı bürümüşdü.
Ca
vad Əmirxanlının yatdığı otağın açıq pəncərəsindən içə-
ri dolan tüstüd
ən, deyəsən, qonşunun xəbəri yox idi.
Ca
vad Əmirxanlı boğula-boğula öskürdü.
Qon
şu başını qaldırıb əlindəki yabanın ucu ilə qənşərində-
ki zibil topa
sını odun üstünə atıb salam-kəlamsız:
-Sa
ğolmuş, özünə fikir ver, az papiros çək, niyə öskürür-
s
ən axı?-deyə, mızıldandı və yabanı tonqalın altına salıb onun
al
tını üstünə çevirdi.
Tüstü burumunun altin
dan baş qaldıran alov dilimi kənar-
da dayan
mış Cavad Əmirxanlının sifətini qarsıdı. O, gecə gör-
düyü yuxunu, yuxuda
kı yanğını xatırladı.
Ca
vad Əmirxanlı hələ də öskürürdü.
Əliyabalı, qırmızısifət, kötüyəbənzər kişi birdən nəyə gö-
Seçilmiş əsərləri, I CİLD
153
r
əsə şaqqanaq çəkib ürəkdən güldü.
Ca
vad Əmirxanlı tərs-tərs onu süzdü. Acı söz deməkdən
özünü zorla saxla
dı.
Ki
şi hələ də gülməyində idi.
Ca
vad Əmirxanlı öz evinin kiçik həyətinə çəkildi. Göyə
bax
dı. Günəşin şəfəqləri həyətdəki mis çaydanın üstündə
“ocaq” çat
mışdı, çaydan par-par yanırdı.
Ca
vad Əmirxanlı bir qucaq çır-çırpını üst-üstə yığıb ocaq
qala
dı. Həyətin bir güncünə atılmış paslı, dəmir üçayağı odun
üstün
ə qoydu. Quru çırpılar çırtaçırt yanmağa başladı. Ətrafa
çınqılar səpələndi. Cavad Əmirxanlı çaydanı su ilə doldurub
üçaya
ğın üstünə qoydu. Sonra yaxınlıqdakı kiçik dükandan
çay-q
ənd, peçenye alıb təzədən geri qayıtdı. Evdəki köhnə do-
labdan tap
dığı əzilmiş dəmir parça çay süzüb ləzzətlə içməyə
başladı.
... indi öz köhn
ə evlərinin qarşısında dayanıb uzaqlara ta-
ma
şa etdikcə Cavad Əmirxanlının fikrində yenə o, o qəribə
var
lıq canlanırdı. Sanki bütün bunların hamısı yuxuda baş ver-
mişdi. Cavad Əmirxanlıda son vaxtlar daxilən qəti bir əminlik
hissi yaran
mışdı ki, bu baş verənlərin yuxu ilə heç bir əlaqəsi
yoxdur. Çünki h
əmin qəribə varlığı öz gözü ilə görmüş, onun
n
əfəsini öz qulaqları ilə eşitmişdi. Lakin gözü ilə gördüklərini
n
əinki dilə gətirib başqa birisinə demək, hətta, öz təsəvvüründə
canlan
dırmaq belə, indi onun üçün az qala ağlasığmaz bir şey
idi. Eşidib-bilənlər nə deyərdi ona? Bəlkə də üzünə bir söz de-
y
ən olmazdı, lakin arxasınca gülənlərin, ələ salanların rişxəndi-
ni o.
əvvəlcədən görüb eşidirdi. Bu adamları qınamaq üçün
əsaslı bir səbəb də tapmaq mümkün deyildi; ilin-günün bu və-
d
əsində kimi inandırasan ki, hansısa yad bir aləmin nümayən-
d
əsi böyük şəhərə təşrif gətirib, görkəmli alimin qonağı olub,
ona d
əyərli məlumatlar verib. Əslində Cavad Əmirxanlının hə-
l
ə özünə də dəqiq məlum deyildi ki, onun qonağı həqiqətən yad
al
əmdən gəlib, ya yox. Düzdür, söhbət əsnasında qonaq özünün
yeri-yurdu bar
ədə ötəri danışmışdı. Amma bu deyilənlərin nə
d
ərəcədə dəqiq olduğunu yoxlamaq üçün Cavad Əmirxanlının
Dostları ilə paylaş: |