ŞƏMİstan nəZİRLİ general əLİ AĞA Şixlinski VƏ Sİlahdaşlari hərb tariXİNDƏn araşdirmalar
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xəritənin tarixçi, dilçi, coğrafiyaçı alimlər
- AİLƏNİN BƏXT ULDUZU Arvadla kişini bağlayır kəbin Bu işə yol verir şəriət, ayin. Mənimsə kəbinim bir rübaidir
- “Bununla təsdiq edirəm ki, hərbi-topoqraf İbrahim ağa Vəki- lov, mən Azərbaycan MİK-in sədri olarkən, bir neçə dəfə müxtəlif
Şəmistan Nəzirli 337
likdir. Saxtakar erməni tədqiqatçılarını ifşa etmək üçün bu xəritə tutarlı mənbə hesab oluna bilər. İbrahim ağa Vəkilovun xəritəsi onun əlimizdə olan yeganə kartoqrafik əsəridir. Xəritənin tarixçi, dilçi, coğrafiyaçı alimlər və siyasətçilərin dərindən təhlilinə ehtiyacı var. İndiki dövrdə bəzi mübahisəli məsələlərin (ad, sərhəd) aydınlaşdırılmasına ondan istifadə etmək vacibdir. Xəritədə göstərilmiş, indi isə unudulmuş türk mənşəli adların bərpa olunmasında bu xəritənin çox böyük rolu ola bilər. Azərbaycan Respublikasının qonşu dövlətlərlə sərhədlərinin xəritədə göstərilməsi (xüsusən, Ermənistan, Dağıstan) müəllifin Qafqazı yaxından tanımasından irəli gəlir. İbrahim ağa Vəkilovun “Azərbaycan Respublikasının siyasi və təbii xəritəsi” adlı məzmunlu kartoqrafik əsəri qəza sərhəd- lərini (siyasi vəziyyəti) çox əyani göstərən bir xəritədir. İstedadlı topoqrafik-xəritəçi İbrahim ağa Vəkilovun bu xəritə- sinin üzərində kiçik əl gəzdirməklə yenidən çap olunması vacib- dir. Mənə belə gəlir ki, İbrahim ağa Vəkilovun əlimizə gəlib çat- mayan çoxlu əsəri hələ də müxtəlif arxivlərdə öz tədqiqatçısını gözləyir. Azərbaycan Respublikasının müstəqillik yolunda atdığı ad- dımlar bizi unutdurulmuş məşhurlarımızla daha yaxından tanış olmağa, onların əsərlərinin toplanıb çap olunmasına köməklik göstərəcəkdir. İbrahim ağa Vəkilovun topoqrafiya və kartoqrafiya sahəsində apardığı işlər onun həmvətənlərinə layiqincə çatdırılmalıdır. Bu- nun üçün gənclərə Vətən təəssübkeşliyi, milli hiss, keçmişimizə qayğı kimi mənəvi keyfiyyətlər aşılanmalıdır. Təəssüf ki, belə bir görkəmli alim-general haqqında Azərbay- can Ensiklopediyasında bir sətir belə yoxdur. General Əli ağa Şıxlinski və silahdaşları 338
AİLƏNİN BƏXT ULDUZU Arvadla kişini bağlayır kəbin Bu işə yol verir şəriət, ayin. Mənimsə kəbinim bir rübaidir, Varmı bu kəbinə yol verən bir din? Məhsəti GƏNCƏVİ, XII əsrin məşhur şairəsi Arxiv sənədlərində general İbrahim ağa Vəkilovun hərbi to- poqrafiya sahəsində qeyrət və vicdanla çalışmasına aid maraqlı sənədlər, rəylər vardır. Bir şəhadətnamə də diqqətimi cəlb edir: o, 1928-ci il iyulun 30-da Azərbaycan SSR Xalq İctimai Təminat komissarı Muxtar Hacıyev tərəfindən verilib:
Şair Mənsur Vəkilovun yaddaşından: 1952-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə nazirinin müavini işləyən atam Fəxri Məmmədrza ağa oğlu Vəkilovla bağ- lı maraqlı bir hadisəni indi də unuda bilmərəm. Gecə yarısı qəfildən qəbuluna çağıran Stalinin qəddar silahdaşı Mircəfər Ba- ğırov elə qapının astanasında sərt səslə atamdan soruşmuşdur: “General Vəkilov sənin qohumundur?” Bu qəfil çağırışdan yaxşı heç nə gözləməyən rəngi saralmış atam “bəli” cavabını verir. Bir
Şəmistan Nəzirli 339
mübahisə edirdim. Vəkilovun xəritəsini tapıb əyani olaraq onla- ra sübut etdim ki, sizin mübahisə etdiyiniz torpaqlar bizimdir”. Bu, əlbəttə, o dövrün dəhşətli möcüzəsi idi: bunları o adam deyirdi ki, general İbrahim ağa Vəkilovun iki oğlundan birini – polkovnik Qalib bəyi güllələtmişdi, mühəndis Faris bəyi isə on səkkiz illik Sibir sürgününə göndərmişdi. 1933-cü il noyabrın 29-da qocaman generala Azərbaycan SSR Xalq Komissarlığı fərdi təqaüd kəsmişdir. * * *
Ömrünün çoxunu Tiflisdə yaşayan və işləyən İbrahim ağa Vəkilov 1884-cü ildə rus qızı Yelena Yefimovna Yermolayeva ilə ailə həyatı qurmuşdur. Bir-birini sevərək xoşbəxt ailə həyatı qu- ran gəncləri imperator Üçüncü Aleksandrın ədalətsiz qanunu çıxılmaz vəziyyətdə qoymuşdu. Çarın qanununda deyilirdi ki, müsəlmanın rus qızına evlənməyi qəti qadağan olunur. Əks təq- dirdə müsəlman oğlanı rus qızına evlənərsə, o, mütləq öz islam dinindən çıxıb, xristianlığı qəbul etmirsə, valideynlik hüququn- dan məhrum olunur. Vəziyyətdən çıxış yolu axtaran İbrahim ağa Vəkilov imperator III Aleksandrın müqəddəs Sinoduna, yəni ruhanilər məclisinin oberkuryerinə – məşhur Pobedo nostyevə müraciət etməli olur. O, xahiş edir ki, xristian dinini qəbul etməyi ona məcbur etməsinlər və kəbini qanuniləşdirsinlər. Çarın sadiq nökəri Pobedonostyev qəti etirazını bildirir, hətta onun üzərinə hücum edib təqsirləndirərək deyir ki, siz rus qızı ilə kəbin kəsdirməyi heç xəyalınıza belə gətirməyin. Biz sizdən uşaqları belə alacağıq, sizin onlara atalıq etməyə hüququnuz yoxdur. Nəhayət, 1891-ci ildə bu gənc ailənin bəxt ulduzu doğdu. Tale sanki özü onların xoşbəxtliyini himayəçiliyinə götürdü. Həmin ili kapitan İbrahim ağa Vəkilov çarın xüsusi əmri ilə ən yaxşı topoqrafiya mütəxəssisi kimi Türkiyəyə ezam olundu. İki il sonra, 1893-cü ildə İbrahim ağa ilə Yelenaya bolqarıstan- lı keşiş Georgi Misarov qanuni kəbin kəsdi. Bu vaxt ər otuz doq- quz, arvad isə otuz iki yaşında idi. Artıq onun ailəsi də böyü- Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|