Bu nəticənin xalqımızm mənşəyi və etnik tarixi baxım m dan dəyəri
hədsiz dərəcədə böyükdür. Q.Ə .Qeybullayevin A zərbaycan türklə-
rinin mənşəyi haqqm da irəli sürdüyü konsepsiyada deyilir ki, Azər-
baycan və Erm ənistan ərazilərində, habelə o n lara bitişik bölgələrdə
türkdilli tayfalar hələ eradan əvvəlki m inilliklərdə yaşam ışlar. Bu-
nunla əcdadlanm ızm guya əvvəlcə hurridilli (ya d a elamidilli), son-
ra irandilli və qafqazdilli, daha sonra o rta əsrlərdə türkləşm iş ol-
m aları baxışı haqlı olaraq tam in k ar edilir.
Əsər müəlliflərin gərgin yaradıcı əməyinin m əhsuludur. M ən
belə hesab edirəm ki, müəlliflər b u lüğəti hazırlam aqla Vətən tor-
pağınm bu ağır m əqam m da yüksək vətənpərvərlik nüm unəsi gös-
təm ıiş və xalqımızm qarşısında alimlik borclarm ı ləyaqətlə yerinə
yetirm işlər [1 0 0 ,10-11].
Lüğət iki hissədən ibarətdir. Birinci hissədə üç ru b rik a daxilin-
də: I. Təbii-coğrafi şərait; II. M üasir E rm ənistanm siyasi tarixinə
dair; III. E tnik tarix məsələləri əhatə edilmişdir. İkinci hissədə isə
«E rəm instanda Azərbaycan mənşəli toponim lərin izahlı lüğəti» öz
əksini tapm ışdır. Lüğətdə nəticə (s.445-447) və ədəbiyyat d a (s.448-
452) vardır. Lüğətdən istifadəni asanlaşdırm aq m əqsədilə ikinci
hissənin əvvəlində 6 göstəriş verilm işdir [100, 95-96].
Lüğətin bu qısa təhlili göstərir ki, lüğəti tərtib edən müəlliflər
lüğətçiliyin nəzəri və praktiki məsələlərini nəzərə alm aqla bu əhə-
miyyətli soraq-m əlum at kitabını hazırlam ışlar.
Bu cür fundam ental izahlı lüğətin nəşri A zərbaycanda müstə-
qillik illərində soraq-m əlum at k itab lan m n nəşri və tərtibatm da
m ühüm nailiyyətlərin əldə edildiyini göstərir. Dem əli, B.Ə .Buda-
qov və Q.Ə.Qeybullayevin tərtib etdikləri «E rəm instanda Azər-
baycan mənşəli toponim lərin izahlı lüğəti» ilə A zərbaycanda so-
raq-m əlum at nəşrləri zənginləşmiş və nəzərəçarpacaq dərəcədə in-
k işaf etmişdir.
A zərbaycan Respublikasının keçmiş Prezidenti, Üm um m illi li-
derim iz H eydər Əliyev 20 m art 2001-ci ildə «A zərbaycan Respub-
likasm m dövlət müstəqilliyinin onuncu ildönüm ü haqqında» fər-
m an verm işdir. Bu fərm anı əsas götürən A zərbaycan Respublika-
sınm Dövlət Statistika K om itəsi «M üstəqil A zərbaycan: 10 il» adlı
statistik m əcm uəni çapdan buraxıb.
M əlum olduğu kımi, 1991-ci il oktyabrm 18-də «A zərbaycan
m üstəqilliyi haqqm da» K onstitusiya A ktının qəbul edilməsi ilə
A zərbaycan tarixinin yeni b ir dövrü - m üstəqil inkişaf dövrü baş-
lanmış və keçən dövr ərzində ölkənin iqtisadiyyatı və m ədəniyyə-
tində böyük nailiyyətlər əldə edilmişdir. Sözü gedən statistik məc-
m uədə əldə edilən nailiyyətlər öz əksini tapm ışdır [221, 694].
A zərbaycan R espublikasının Dövlət Statistika K om itəsinin
son illərdə çap etdiyi m ühüm statistik m əlum at k ita b la rm d a n biri
də «A zərbaycan R espublikası» (Bakı, Səda, 2002 - 605 s.) adlı m ə-
lum at nəşridir. Bu m əlum at m əcm uəsində ölkənin rayonları üzrə
statistik göstəricilər, A zərbaycan R espublikasm ın milli siyahıya-
alm m ası və sosial-iqtisadi vəziyyətini əhatə edir. Bu m əcm uədə
rayonlarm ayrı-ayrılıqda statistik göstəriciləri xəritə ilə birlikdə
1995-ci ildən 2001-ci ilə qədər verilmişdir.
M əcm uə idarə heyəti, idarəetm ə orqanları işçiləri, müəssisə və
təşkilatların, maliyyə təşkilatlarm ın iqtisadi xidmətçiləri, elmi işçi-
lər, sah ib k ar və b an k işçiləri, professor və müəllim heyəti, eləcə də
aspirantlar və ali m əktəblərin tələbələri üçün nəzərdə tu tu lu r.
Bu kom itə «A zərbaycan Ə rzaq Təhlükəsizliyi» adlı statistik
m əcm uələrində («Səda» nəşriyyatı, 2002 - 623 s.; və 2003 - 695s.)
çapdan buraxılıb. M üstəqillik şəraitində bu cür əsaslı m əlum at
nəşrlərinin buraxılm ası ilə ölkəmizin soraq-m əlum at ədəbiyyatı
zənginləşmişdir.
M üstəqillik şəraitində çap edilən ən m ühüm m əlum at nəşrlərin-
dən biri olan və üm umm illi liderim izin H eydər Əliyevin xüsusi kö-
məyi və qayğısı ilə iki cilddə nəşr olunan «Xatirə kitabı»dır. Bu
m ühüm m əlum at kitabınm a rtıq 2002-2003-cü illərdə üç cildi «Xa-
tirə kitabı»nm baş redaksiyası tərəfindən nəşr olunub. Birinci cildi
Həsən Əliyevin, ikinci və üçüncü cildləri isə N .H actzadənin baş
redaktorluğu ilə nəfis şəkildə çap d an buraxılıb [141, 827].
M üstəqillik dövründə nəşriyyatların yenidən qurulm ası, nəş-
riyyat və poliqrafiya müəssisələrinin özəlləşdirilməsi kitab ın nəşri,
təbliği və yayılm asına, yəni ticarətinə köm ək edən bir sıra qanunla-
rm: « K itabxana işi haqqında» (29 dekabr, 1998-ci il); «N əşriyyat
işi haqqında» (30 m ay, 2000-ci il) və s. qəbul edilməsi müəyyən nai-
liyyətlərin əldə edilməsinə m üsbət təsir göstərmişdir. İndi Azərbay-
canda 150-ə qədər (dövlət və Özəl) nəşriyyat fəaliyyət göstərir. Onla-
rm 140-a qədəri özəl nəşriyyatdır. Əlbəttə, b u nəşriyyatlarm böyük
əksəriyyəti kitab nəşri sahəsində sistemli və ardıcıl şəkildə fəaliyyət
göstərə bilmir. Bu nəşriyyatlardan cəmi 55-ə qədəri indi ölkədə nəşr
edilən kitab m əhsulunun 70-80%-ni verir. Özəl və dövlət nəşriyyatla-
rmın fəaliyyətində 90-cı illərin o rta lan n d a çətinliklər və problem lər