SeyfəDDĠn qəNĠyev

68 
 
21.
 
Əliquliyev Mehman Əkbər oğlu: Şamaxı şəhəri 
22.
 
Əsgərov Fariz Telman oğlu: Mərzəndiyə kəndi 
23.
 
Əbilov Nazir Qədir oğlu: Meysəri kəndi 
24.
 
Ələkbərov Xosrov Mürsəl oğlu: Şəhriyar qəsəbəsi 
25.
 
Əliyev Babacan Tapdıq oğlu: Ovculu kəndi 
26.
 
Zülfüqar Adil Ağagül oğlu: Şamaxı şəhəri 
27.
 
Zahidov Teymur Məmməd oğlu: Şamaxı şəhəri 
28.
 
Zeynalov Nadir Avdım oğlu: Şamaxı şəhəri 
29.
 
İsayev Gülbəndiyar İsbəndiyar oğlu: sis kəndi 
30.
 
İsayev Bəxtiyar Səfər oğlu: Meysəri kəndi 
31.
 
Kibarov Xalid Nüsrəddin oğlu: Mədrəsə kəndi 
32.
 
Kazımov Fərman Mətləb oğlu: Şamaxı şəhəri 
33.
 
Məmmədov Əlsuvar Əliheydər oğlu: Göylər kəndi 
34.
 
Mikayılov Baba Balakişi oğlu: Göylər kəndi 
35.
 
Mustafayev Asif Aftandil oğlu: Mədrəsə kəndi 
36.
 
Məmmədov Elman Səlim oğlu: Kərkənc kəndi 
37.
 
Muradov Malik Şahkərəm oğlu: Sabir qəsəbəsi 
38.
 
Mustafayev Xəlil Süleyman oğlu: Mədrəsə qəsəbəsi 
39.
 
Mustafayev Vidadi Şaban oğlu: Sabir qəsəbəsi 
40.
 
Novruzov Asif Akif oğlu: Məlikçobanı kəndi 
41.
 
Niftəliyev Bəxtiyar Şakir oğlu: Şirvanzadə kəndi 
42.
 
Nuhov Mirhəli Cümali oğlu: Göylər kəndi 
43.
 
Nəbiyev Kamil Adil oğlu: Məlhəm kəndi 
44.
 
Osmanov Bahadur Xanış oğlu: Sis kəndi 
45.
 
Orucov Səfa Bahadur oğlu: Məlikçobanı kəndi 
46.
 
Pənahov Azər Ağaduran oğlu: Şamaxı şəhəri 
47.
 
Rzayev Elxan Qəzənfər oğlu: Mədrəsə qəsəbəsi 
48.
 
Rəsulov Rüstəm Aprel oğlu: Mərzəndiyə kəndi 
49.
 
Rəhimov Vidadi Lütvi oğlu: Şəhriyar qəsəbəsi 
50.
 
Rəcəbov Asif ağamurad oğlu: Qaravəlli kəndi 
51.
 
Səmədov Zöhrab Xanlar oğlu: Hacılı kəndi 
52.
 
Seyidov Şahin Abduləhəd oğlu: Şamaxı şəhəri 
 
 

---

69 
 
53.
 
Soltanov Rahib Allahverdi oğlu: Böyük Xınıslı kəndi 
54.
 
Süleymanov Cavid Feyruz oğlu: Çarhan kəndi 
55.
 
Səlimov Səlim Qandalı oğlu: Çuxuryurd kəndi 
56.
 
Heydərov Saleh Sabir oğlu: Dəmirçi kəndi 
57.
 
Həmidov Həmid Dədəxan oğlu: Şərədil kəndi 
58.
 
Şirəliyev Xoşbəxt Şirəli oğlu: Qəleybuğurd kəndi 
59.
 
Şeydayev Yaşar Abgül oğlu: Şamaxı şəhəri 
60.
 
Şirinov Aslan Sərdar oğlu: Meysəri kəndi 
61.
 
Babayev Müşviq Adil oğlu: Şamaxı şəhəri 
62.
 
Bayramov Malik Yaşa oğlu: Bağırlı kəndi 
63.
 
Şixəliyev Faiq Musa oğlu: Bağırlı kəndi 
64.
 
Baxışov Ələddin Allaverdi oğlu: Çaylı kəndi 
65.
 
Məryəddinov Veyis Rövşən oğlu: Göylər kəndi 
66.
 
Səmədov Kamil Səmədpaşa oğlu: Çaylı kəndi 
67.
 
Balakişiyev İlqar Gülalı oğlu: Şamaxı şəhəri 
 
ĠTKĠN DÜġMÜġ ġAMAXILI DÖYÜġÇÜLƏRĠNĠN SĠYAHISI 
 
1.
 
Abdullayev Nadir Məsim oğlu: Məlikçobanı kəndi 
2.
 
Balayev Çingiz azad oğlu: Dəmirçi kəndi 
3.
 
Zərbəliyev Səbuhi Mirzalı oğlu: Muğanlı kəndi 
4.
 
İsmayılov Müqabil Canbaba oğlu: Mirikənd kəndi 
5.
 
Məmmədov Ağa Cəlal oğlu: Muğanlı kəndi 
6.
 
Mənsimov Mayıl Əhməd oğlu: Qəleybuğurd kəndi 
7.
 
Səfərov Sərdar Ələddin oğlu: Göylər kəndi 
8.
 
Siracov Maarif Güloğlan oğlu: Şamaxı şəhəri 
9.
 
Xanquliyev Ədalət Vəfadar oğlu: Astarxanovka kəndi 
10.
 
Həbibov Elnur Paşa oğlu: Şamaxı şəhəri 
 
Haşiyə: Məşədi Əbduləli Mustafa oğlu XIX əsrdə Şamaxının sayılıb-seçilən 
şəxslərindən olmuşdur. O, S.Ə.Şirvani, Mahmudağa, Mirzə Məhəmmədhəsən kimi 
ziyalılarla dostluq etmişdir. Məşədi Əbdüləlinin beş övladı (Əliməmməd, Əlişirin, 
Mustafa,  Seyfulla  və  Gövhər  xanım)  olmuşdur.  O,  bütün  övladlarına  təhsil  verə 
bilmişdir. 
Əliməmməd  Mustafayev  1883-cü  ildə  Şamaxı  şəhərində  anadan  olmuş, 
mollaxanda  təhsil  alandan  sonra  şəhər  məktəbində  oxumuşdur.  O,  1906-cı  ildə 
Bakıya  gəlir.  Burada  bir  çox  qabaqcıl  ziyalılar  –  C.M.Qənizadə,  S.S.Axundov, 
M.Hadi,  A.Şaiq, H.Zərdabi ilə tanış olur. Buna  baxmayaraq,  bütün  yay aylarında 
Şamaxıya  gəlir,  ziyalılarla  müəyyən  tədbirlərin  keçirilməsində  fəal  iştirak  edir. 
C.Cəbrayılbəylinin xatirələrindən bəlli olur ki, 1917-ci ilin sonunda Şamaxıda olan 

---

70 
 
Ə.Mustafayev erməni millətçilərinin bəd niyyətləri barədə ziyalılarla məsləhətləşir, 
onları ayıq-sayıq olmağa çağırır. 
Ə.Mustafayev  ADU-nun  Şərq  fakültəsini  bitirəndən  sonra  orada  müəllim 
işləmişdir.  “Şamaxı  dialektinin  izahlı  lüğəti”  adlı  namizədlik  dissertasiyası 
yazmışdır. Görkəmli pedaqoq, publisist, yazıçı, tərcüməçi Ə.Mustafayev ömrünün 
sonuna kimi Şamaxı ilə əlaqəni kəsməmişdir. Ə.Mustafayevin beş övladı (Xosrov, 
Aygün,  Arif,  Namiq,  Niyazi)  olmuşdur.  Arif  Əliməmməd  oğlu  26  il  Azərbaycan 
MK-nın birinci katibinin köməkçisi işləmişdir. 
Mənbələrdən:  Erməni  millətçiləri  hər  zaman  Azərbaycanın  dəyərli  övlad 
obrazlarını fürsət düşən kimi güdaza verməyə çalışmışlar. Belə bir fürsət ötən əsrin 
30-50-ci illəri arasında daha çox düşdü erməni cəlladlarının əlinə. Odur ki, 1942-ci 
ildə  bir  qrup  ziyalı  gənc  düşdü  erməni  müstəntiqləri  -  K.B.Aruşanov  və 
A.Qriqoryanın toruna. Müstəntiqlər səkkiz nəfər gənci “Türkiyəyə meyilli olan və 
Azərbaycanın SSRİ-dən zorla ayrılmasını nəzərdə tutan antisovet  millətçi gənclər 
təşkilatının üzvü” adı altında həbs etmişlər.
80
 
1942-ci  ildə  daxili  işlər  kommisiyasında  yurd  salmış  erməni  cəlladları  – 
Aruşanov, Arustamov, Qriqoryanın fitvası ilə “antisovet işlərlə  məşğul olanlar”  – 
deyə  bir  qrup  gənc  azərbaycanlıları  həbs  edirlər. 
Bunların  arasında  Bakı  Dəmiryolu  texnikumunun 
tələbəsi  Çingiz  Seyfulla  oğlu  da  olub.  Həbs 
olunanlarla  bərabər  Çingiz  də  ilk  əvvəl  özünü 
günahkar  hesab  etmir.  Erməni  müstəntiqlərinin 
işgəncələrinə  tab  gətirə  bilməyən  Çingiz  1942-ci  il 
iyunun  28-dəki  səkkizinci  dindirmədən  sonra  “hər 
şeyi boynuna alıb etiraf etdi ki, onu antisovet gənclər 
dəstəsinə İsgəndərov Süleyman cəlb etmişdir”.
81
 
Odur ki, 1942-ci il oktyabr ayının 31-də hərbi 
tribunalının  iclası  keçirilir.  Qərara  əsasən  həbs 
edilmiş  8  nəfərdən  üçü  güllələnmə,  beş  nəfər  işə  on  il  azadlıqdan  məhrum  etmə 
cəzasına layiq görülür. Çingiz də on il həbs edilənlər arasında olur. 
Həbsxanadan qayıtdıqdan sonra Çingiz Seyfulla oğlu çox yaşamır. 
1959-cu  il  oktyabr  ayının  11-də  erməni  millətçiləri  müstəntiq  K.Arusanov 
və  A.Qriqoryanın  xain  əməllərinin  üstü  açılır,  məsuliyyətə  cəlb  edilirlər.  İttiham 
olunanlar isə bəraət alırlar. Eləcə də , Çingiz Mustafayev. 
Çingizin  atası  Fuad  Mustafayevin  dediklərindən:  Əliməmməd  mənim 
əmimdir. O, atam Seyfulladan böyük idi. Atam əsasən, ticarətlə məşğul olurdu. Biz 
iki qardaş olmuşuq. Atam Böyük Vətən müharibəsində 1942-ci il may ayının 10-da 
həlak olmuşdur. Atamın qara kağızı gələndən bir az sonra qardaşım Çingiz erməni 
                                                           
80
 Z.Bünyadov. “Qırmızı terror”, Bakı, 1993, səh. 283. 
81
 Yenə orada. səh. 302. 

---