SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

Fi3SfL V. M D N GEOFIZIIKASI —
QUYULARIN GEOFIZIKI Ti3DQIQATI

Quyuların geofiziki tadqiqatı (QGT) fiziki üsullann cami olub quyu kasilişi üzra va ya yaxud quylar arası fazanın tad- qiqina asaslanır. Neft-qaz quyularının tadqiqinda istifada olu- nan kompleks QGT üsulları madan geofizikası adlanlr. QGT kompleksi ^{dedikda karotaj üsullarının macmusu nazarda tutu-} lur. Quyu kasilişi boyunca süxurların fiziki xassalarinin fasi- lasiz olaraq öyranilmasi maqsadila aparılan geofiziki tadqiqat- lara karotaj deyilir.

QGT-nin yeri va rolu geoloji proseslarin marhalalari ila şartlanir ki, bu da geoloji masalanin qoyuluşundan yatağın istisman da daxil olmaqla kompleks amaliyyatlar demakdir.
I marhala: Regional tadqiqatlar aparmaqla regionun pers- pektivli geoloji obyektlari aşkarlanır.

2. 
   marhala: Zonal tadqiqatlar marhalasinda perspektivli geoloji obyektlarin quruluşu öyranilir.
   
3. 
   marhala: Axatarış marhalasinda asas masala yatağın mövcudluğunun tasdiqi va onun sanaye ahamiyyatliliyinin qiy- matlandirilmasidir
   
4. 
   marhala. Kaşfiyyat marhalasinda faydalı qazıntıların ehtiyatının hesablanması va yatağın istismara hazırlanması maqsadila axtarış marhalasinda qurulmuş model daqiqlaşdirilir va müfassallaşdirilir.
   
5. 
   marhala: QGT-nin istismar prosesindaki rolu yatağın işlanma texnologiyasından (quyu, şaxta va s.) asılı olur.
   

QGT asas aşağıdaki masalalarin hallinda ahamiyyatlidir.

1. 
   Ümumi geoloji xarakterli masalalar - burada quyu kasilişinin litologiyasının öyranilmasi, layların sarhad va qalın- lıqlarının öyranilmasi, quyu kasilişlarinin korrelyasiyası.
   
2. 
   Layların kollektorluq xüsusiyyatlarinin öyranil-
   

masi - mahsuldar kollektor laylann seçilmasi, onların masama-
liyinin, gilliliyinin, keçiriciliyinin, effektiv qalınlığının, neft- qaz doyumluğunun va s. tayin edilmasi.

3. 
   Quyuların texniki vaziyyatina nazarat - quyulaı‘ın sementlamasinin keyfiyyatina nazarat, kamarin zadalanma ye- rinin tayini, quyuda laya va ya laydan quyuya maye axınının intervalının tayini, quyuların mayilliyinin ölçülmasi, quyunun haqiqi diametrinin öyranilmasi va quyuda partlayış işlarii va s.
   
4. 
   Neft-qaz yataqlarının işlanmasina nazarat - su, neft, qaz, maye kontanklarının, yerinin müayyanlaşdirilimasi, cari neft-qaz doyumluluq amsalının tayini, mahsuldarlığın qiy- matlandirilmasi.
   

QGT tadqiqat obyekti asasan müayyan fiziki xassa va maddi tarkibla müayyanlaşan, müayyan handasi ölçüya malik olan, geoloji modella tasvir olunan geoloji obyektdir:
- nefl va qaz yataqlarının işlanmasina geofiziki nazarat;
--su -neft- qaz kontaklarının öyranilmasi;
-cari neft qaz doyumluluq amsalının tayini, mahsuldar-
lığın qiymatlandirilmasi va s.
QGT-nin 50-dan çox modifıkasiyalan mövcuddur. Bela say çoxluğu hall edilan geoloji masalalarin xüsusiyyatlarindan va növündan asılıdır. Bu üsullardan quyu kasilişlarinin tadqi- qinda asas aşagıdakı üsullar tatbiq olunur (şakil 5.1).
Elektrik karotajı üsulu va onun modifikasiyaları- quyu sütunu boyunca süxurlann tabii va süni elektrik xüsu- siyyatlarinin öyranilmasina asaslanır.
-Farz olunan xüsusi müqavimat üsulu - quyu sütunu boyunca süxurların sünii elektrik xüsusiyyatlarinin öyranilma- sina asaslanır.
-Quyu potensialı üsulu - quyu sütunu boyunca süxur- larin tabii elektrik xüsusiyyatlarinin öyranilmasina asaslanır.
Yan karotaj üsulu-quyu kasilişi üzra mahsuldar layların haqiqi xüsusi müqavimati müayyan edilir.
-induksiya karotajı üsulu - süxurların xüsusi elektrik
keçiriciliyi va elektrik müqavimatinin tayinina asaslanır
-Mikrotıarotaj üsulu - bu üsulda nazik qlınlıqlı layların xüsusi ^{elektrik müqavimati tayin edilir.}
-Rezistivimetriya - gil mahlulunun xüsusi müqavimati- nin dayişmasi öyranilir.

Şakil 5.1. Quyu kasilişlarinin tadqiqinda istifada olunan

üsullar