Səyyarə Məmmədova
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
buna kartoqram deyilir. Statistik məlumatların xəritə üzərində müəyyən əraziyə aid olan və dioqram vasitəsilə ifadə edilən təsviri kartodioqram adlanır. Əyani təbliğat prosesində məsləhət vitrinlərindən də istifadə olunur. “Soruşun, cavab verək”, (müxtəlif mövzular üzrə), “Öz şəhərini tanıyırsanmı?”, “Öz tarixini bilirsənmi?” və bir çox başqa adlarda vitrinlər hazırlamaq olar. Belə vitrinlərdə əsas təlabat –maksimim dərəcədə əyanilik və operativlikdir. Vitrinləri təşkil edərkən mövzuya uyğun olaraq kitab, qəzet, jurnal materiallarından, tanışlıq və təbliğat xarakterli foto şəkillərdən, məlumat vərəqələrindən, audio və video materiallardan istifadə etmək məqsədəmüvafiqdir. Kitabxanada hər hansı problemə həsr olunmuş əyani vasitə ayrı-ayrı oxucuya, özünün konkret biliyinə və təcrübəsinə əsaslanmaqla kitabın və mütaliənin onun həyatında necə müsbət rol oynayacağına inanmağa kömək edir. Kitabxana şəraitində ədəbiyyatın əyani təbliği iki üsula əsaslanır. Bu üsulların biri çap məhsullarının bilavasitə özünün nümayiş etdirilməsi, digəri isə çap məhsullarının, xüsusilə kitabların şəklinin, müəyyən kitabların lazım gələn səhifələrinin təsviri sənət və ya foto vasitəsilə nümayiş etdirilməsidir. Kitabların, müxtəlif çap məhsullarının özünü nümayiş etdirən kütləvi təbliğat üsulu kitab sərgiləri hesab olunur. Kitabların şəklini müxtəlif cəhətdən nümayiş etdirən, bu vasitə ilə onların məzmunu haqqında məlumat verən kütləvi təbliğat üsulu isə kitabxana plakatları və kitabxana albomlarıdır. Sərgilər: Нər gün dünyada yüzlərlə kitab çap olunur. Bir neçə vaxtdan sonra onlardan hansısa unudulur. Bu səbəbdən də kitabxanaların, vəzifəsidir ki, müxtəlif mövzulu sərgilər təşkil etsinlər. Kitabxanalarda sərgilərin təşkili əyani təbliğat formasının ən geniş yayılmış üsuludur. Sərgilər həcminə, tərtibat texnikasına və müddətinə görə bir-birindən fərqləndirilir. Sərgi bir və ya bir neçə lövhədə, stenddə yerləşə bilər. Sərgi, əsasən baxılmaq üçün təşkil olunduğundan, onun tərtibi məsələlərinin böyük əhəmiyyəti vardır. Burada mətn və təsvir materialları bir-birini tamamlamalıdır. Kitabxanaların müasir sərgi fəaliyyətində aparıcı tendensiyalar kitabxana sərgisinə alternativ yanaşma və dizayn işinin işlənib hazırlanmasıdır. Hazırda kitabxana sərgilərini aşağıdakı növlərə görə qurmaq olar: - ənənəvi informasiya daşıyıcıları olan kitabxana sərgiləri (dərc edilmiş nəşrlər);-elektron kitabxana sərgiləri (kitabxanaların veb saytında verilən müxtəlif formalardan istifadə etməklə kataloq şəklində informasiyalar); -kompleks kitabxana sərgiləri, müxtəlif xüsusiyyətli fonoqramların köməyi ilə tərtib olunmuş “danışan” kitab sərgiləri, video filmlər təqdim etməklə sərgilər, baxışlar, elektron sərgi günləri və s. Hər bir məktəb kitabxanası öz sərgi modelini fəaliyyətinə uyğun olaraq qurur. Sərgi fəaliyyəti modelinin seçilməsinə bir çox faktorlar (kitab fondunun keyfiyyəti) təsir göstərir. Məsələn, məktəb proqramı, oxucuların informasiya tələbatı, həmçinin kitabxana əməkdaşlarının bilik səviyyəsi və yaradıcılıq potensialı. Qeyd edək ki, kitabxanalarda təşkil edilən sərgilərdə kitablarla yanaşı, müxtəlif qəzet və jurnal nömrələri əks etdirilir ki, bu da həmin sərginin əhəmiyyətini xeyli artırır. Kitabxanalarda məqsəd və ümumi məzmununa görə ənənəvi sərginin iki növü təşkil edilir - kitabxanaya yeni daxil olan kitablar haqqında məlumat xarakterli universal sərgilər və tövsiyə xarakterli tematik sərgilər. Kitab sərgiləri yalnız burada nümayiş etdirilən kitabların məzmununa görə deyil, eyni zamanda məqsədinə görə- tədris prosesinə və şəxsi təhsilə kömək məqsədi daşıyan sərgilər; müddətinə görə-daimi, uzun müddətli və müvəqqəti sərgilər; ədəbiyyatın nəşr tipinə və növünə görə-kitab sərgiləri, qəzet və jurnal sərgiləri, not sərgiləri, patent sərgisi və s. təşkil edilə bilər. Kitab sərgisi üzərində iş metodikası mövzunun müəyyən edilməsi və öyrənilməsi, planın tərtibi, materialın seçilməsi və tərtibatından ibarətdir. Hər hansı bir kitab sərgisi aşağıdakı qaydada tərtib edilir: Sərginin ümumi başlığı və yarımbaşlıq, tövsiyə olunan ədəbiyyat, sitat (mövzu haqqında izahlı mətnlər) və şəkil (foto illüstrasiyalar). Ümumi başlıq sərginin mövzusunu müəyyən edir və onun əsas məzmununu aydınlaşdırır. Sərginin sərlövhəsi müəyyənləşdirildikdən sonra burada əks etdirilməsi lazım gələn məsələləri dəqiqləşdirmək lazımdır. Həmin məsələlər sərgidə bölmə və yarımbölmələr şəklində verilməlidir. Bölmələrin və yarım- bölmələrin sərlövhələri dəqiq seçilməli, bölmənin məzmunu aydın əks etdirilməlidir. Sərginin daxili bölmələrinin məzmunu və ardıcıllıq mövzunun xarakterindən asılıdır. Sərgidə materialların yerləşdirilməsi müxtəlif prinsiplərə əsaslana bilər: tematik, xronoloji, coğrafi və materialların mürəkkəbliyi dərəcəsi prinsipi. Bu materialların sərgidə yerləşdirilməsi daxili məntiqə əsaslanmalıdır. Hər şeydən əvvəl kitabxanaçı ədəbiyyatın düzülüşündə iki cəhəti nəzərə almalıdır: a)Çap əsərlərinin əhəmiyyətini və elmi dəyərini; b)Sərgidə mövzunun ayrı-ayrı məsələlərinin əks etdirilməsi ardıcıllığını. Kitab sərgilərinin tərtibatında həm də sim- metriya gözlənilməlidir. Eyni zamanda sərgidə çap əsərlərinin, şəkillərin və lazımi mətnlərin yerləşdirilməsində müəyyən məna ifadə olunmalıdır. Sərgidə materialların düzülüşündə simmetriyadan danışılarkən qeyd olunmalıdır ki, burada nümayiş etdirilən kitabların ölçüsü, onların cildlərinin rəngi, şəkillərin məzmunu, qarşılıqlı münasibəti və s. nəzərə alınmalıdır. Çünki kütləvi təbliğat məqsədilə nümayiş etdirilən hər hansı əşya və ya predmet təkcə zahiri parlaqlığı ilə deyil, eyni zamanda özünün simmetriyası, məna ifadə etməsi və estetik təsiri ilə diqqəti cəlb edir. Ona görə də sərgidə eyni rəngli, eyni ölçülü kitabların, həmçinin oxşar məzmunlu və eyni ölçülü, şəkillərin yanaşı düzülməsi Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|