Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
173 bilmədiklərimi də görür. Mənə qədər olanlardan və məndən sonra olacaqlardan da xəbərdardır. Amma axı bir iş də var: bilmədiklərini bilməmək də bilməyin xüsusi bir şəklidir, səndən əvvəli və səndən sonranı görməmək – xüsusi bir görüm nöqtəsidir... Və odur ki, bu bilimsizlikdən doğan duyğuların, fikirlərin, qənaətlərin yerini heç bir hər şeydən agahlıq, hər sirrə vaqiflik verə bilmir. ...və mən yenə də yazımı davam etdirmək qərarına gəlirəm... Bir də ki... Bir də ki, bu yazı mənim elə dəruni ruhi ehtiyacımdan doğulur ki, onu bitirmədən, heç bir yaradıcılıq asudəliyi, təxəyyül azadlığı duya bilmərəm. Doğrudur, bu yazını işlədiyim vaxt ərzində fikrim, qələmim çox o yan-bu yana yayınıb, yolundan sapıb, hədəfdən çovuyub. Amma ayrı nə yazıramsa, nədən yazıramsa yazım – iki ildir mən yalnız bu kitabın içindəyəm. Daha doğrusu, bu dəftərin. Bu dəftər – kitab olacaqmı, olmayacaqmı, bilmirəm! Kim bilir! Hər halda mən onun içindəyəm. Mən onun içinə məhrəm olmuşam, isnişmişəm. Doğma evinin içini duymaq kimi bir hissdir bu hiss. Bütün başqa yazılar özgə yerlərə səfərlərindir, yad mehmanxana nömrələrində yaşadığın günlərdir. O məqamlar, o mənzillərdir ki, oradan bir gün mütləq geri qayıdacağına əminsən. Geri, yəni ora ki, orda səni doğma evin – doğma yazın, doğma kitabın gözləyir. Kitabın – sənin evindir. Mənim... evim – mənim kitabımdır. Ev-kitab. Kitab evi. Bir gənc şairin şerində atamgilin mənzilləri haqqında deyilir ki, Rəsul Rzayla Nigar Rəfibəyli kitabların üstündə yaşayırdılar. Doğrudan da, belədir – evləri Kitab passajının üstündə üçüncü mərtəbədə yerləşir. Qəribə anlayışdır Ev. İnsanlarsız, sakinlərsiz, canlı danışıqlar, nəfəslər, addım səsləri olmayan ev nədir? Dörd divar, tavan və döşəmə arasında boşluq...
174 Bununla belə həmin günlər onların onlarsız Evi – divarlar, qapılar, pəncərələr, tablolar, kitablar, stol, stullar – özləri- özlüyündə mənimçün ilıq, doğma, diri varlıqdılar. Bacılarım da deyirdilər ki, gün ərzində iş yerlərində, öz evlərində onları bu ev – atamla-anamın mənzili ahənrüba kimi çəkir, çağırır. Bir dəfə qəribə ifadə eşitdim. "Filankəs, çox yapışıqlı adamdır, üzündə bir "gəlbərisi" varU. Evin də gəlbərisi olurmuş. Min bağlı-bağlı anımlar var bu evdə – su kranının yaxşı bağlanmamasından tutmuş qarşı evin pəncərə pərdələrinəcən. Həyət tərəfdən qalxmış çinarın xışıltısından rəflərdəki kitablara kimi – uzaq illərimizin mütaliə aləminəcən... Onların əlləriylə yazılmış hər kiçik kağız parçasından tutmuş – altmış ili əhatə edən fotolara qədər... Onları tanıyan əşyalarla təmas bizimçün onların dostlarıyla ünsiyyət qədər vacibdir – son ayrılığımızın möhlətini, mənzilini uzaqlaşdıran yeganə vasitə indi budur. Ancaq bizi bu evə çağıran, çəkən, cəlb edən bir səbəb də var – qeyri-şüuru aldanışdır bu. Məsələ ondadır ki, onlar çox vədə bu evdə olmurdular əvvəllər tez-tez səfərlərə çıxırdılar, uzun müddət Göyçayda, Buzovnada, son illər isə Bakı və Mərdəkan xəstəxanalarında yaşayırdılar. Ev isə dururdu, kirimişcə onları gözləyirdi... …bir anlığa gerçəklikdən imtina edəndə, həqiqətdən yayınanda illüziya yaranır – adama elə gəlir ki, biz bura evi onların qayıtmasına hazırlamaq üçün toplaşmışıq – tozu silmək, sobanı qalamaq, çayniki piltənin üstünə qoymaq lazımdır. Onlar da bu saatca gələcəklər. İndicə, bax, indicə çaynik qaynayacaq, qapının zəngi çalınacaq... İndicə, indicə... *** Kim bilir bəlkə bu yazı yalnız bircə məqsəd güdür: onlarla ünsiyyəti bir azca da uzatmaq, onlarla bir azacıq da birgə
175 yaşamaq... Yaşamaq və hər şeyi yenidən keçirmək. O cümlədən onları itirməyin ağrısını da... Onlarla olmaq, onlarla danışmaq. Atamın dəfni günü qəribə bir hiss də keçirirdim – bütün bu günü, yəni dəfn gününü, bu mərasimdə olanları atamın özünə danışmaq ehtiyacı duyurdum, bütün detallarla, təfərrüatla, iştirakçıların səciyyələriylə... Bu atama maraqlı görünə bilərdi və mən hətta söhbətimin ayrı-ayrı məqamlarında onun reaksiyasını da aydın görür, replikalarını eşidirdim. Dəfn günündəki bu ya digər hərəkətə, çıxışa, sözə atamın münasibəti mənə dəqiqdən də dəqiq məlum idi. Mərasimin müəyyən intizamsızlığı lap yəqin onu əsəbləşdirər, hövsələdən çıxardardı... Güman ki, yazımın bu yerləri kiməsə lap əcaib görünəcək; Nə etməli, mən, doğrudan da, belə hiss keçirirdim, belə duyurdum. – "Filan çıxışçı eşitdin də, nə dedi?" – deyə atamdan soruşurdum. Və onun cavabını, atamın mütləq deyə biləcəyi sözləri kəlmə-kəlmə, açıq-aydın eşidirdim... *** Atamın ölümündən sonra və anama bir ay ömür möhləti verildiyi günlərdə, anamın bizim aramızda müvəqqəti qonaq olduğunu bütün acısıyla dərk etdiyim saatlarda onun hər sözünü, hər fikrini içimə sümürmək, udmaq istəyirdim; hər kəlməsini, yaddaşının hər parçasını, bizim – ən yaxın adamların belə sonacan bilmədiyimiz İçəri dünyasının hər guşəsini, hər bucağını öz daxilimə keçirmək istəyirdim. Birinin qanı başqasına köçürülən təkin, qəzaya uğramış və həlak olmuş bir nəfərin sağlam ürəyi başqasına keçirilən kimi mən də anamın xatirələrini, daxili aləmini öz içərimə keçirmək, illəri, insanları onun gözləriylə görmək istəyirdim – onun sönən həyatını öz həyatıma calayıb davam etdirmək istəyirdim, onun ömrünü öz ömrüm etmək istəyirdim. Və indi, onun xatirələrini xatırlayarkən, mənə elə gəlir ki, mən
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|