Sof2007-Azeri doc

Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 
2007 Gələcəyin Durumu                                                                                                                            
52
kütləvi sərmayələr daxil edilməli və beləliklə, rifah mövqeləri sahibikarlıq ruhu ilə 
əvəzlənməli və bu da öz növbəsində texniki yardımla kombinə edilmiş, geniş mikrokredit 
mexanizmləri ilə gücləndirilməklə yanaşı, geniş özəl sektora malik olmayan ölkələrdə 
dövlər rifahından istifadə edilməlidir. Etik bazar iqtisadiyyatları  ədalətli məhkəmə sistemi 
və siyasi sabitliyi olan, yerli inkişaf qərarlarında iştirak etmə şansı verən, sosial və ekoloji 
məqsədlərə əməl edən biznes vasitələrinə, qarşılıqlı mənfəətə əsaslanan ticarətə, sağlam 
sərmaye atmosferinə  və torpağa, kapitala məlumata çıxışı  təmin edən hökumətlər 
tərəfindən təmin edilən “hamı üçün bərabər imkanlar” tələb edir.  
 
7-ci Çağırışa o vaxt ciddiliklə cavab veriləcək ki, bazar iqtisadiyyatından sui-istifadə edən 
və korrupsiya ilə    məşğul olan şirkətlər və hökumətlər intensiv şəkildə  məhkəməyə  cəlb 
olunacaq və inkişafdan qalma – bütün mənalarda – yaxın 10 ilin 8-ində azalacaq. 
 
R
EGIONAL 
M
ÜLAHIZƏLƏR
 
 
A
FRIKA
: 1997-ci ildə ancaq 1 Afrika ölkəsi  ən yüksək kredit ödəmə qabiliyyətinə malik 
olub; indi isə bu göstərici 20-dir. Bu da Afrikaya, məhsul ixracına deyil, gələcək-yönümlü 
fəaliyyətlərə  sərmayə qoymaq üçün daha yaxşı kredit əldə etmə imkanı verir. Cənubi 
Afrika istisna olmaqla, sub-Sahara Afrikasında orta hesabla 4.5% artım qeydə alınıb, lakin 
yüksək doğum sayları, korrupsiya, silahlı münaqişələr, kasıb hökumət, ekoloji tənəzzül, 
zəif səhiyyə xidmətləri və savadsızlıq ucbatından yoxsulluq artmağa davam edir. Hal-
hazırda dünyadakı  ən kasıb insanların 30%-i Afrikadadır. 1990-cı ildə bu göstərici 19%, 
1981-ci ildə isə cəmi 11% olub. Afrikanın İnkişafı üzrə Yeni Əməkdaşlığın məqsədi özəl 
sektoru inkişaf etdirmək, informasiya və kommunikasiya texnologiyalarını təkmilləşdirmək, 
istehsalatı və ixracatı müxtəlifləşdirmək (diversifikasiya etmək), ekoloji idarəetməyə imkan 
yaratmaq, kiçik biznesləri təşviq etmək və korrupsiya ilə mübarizə aparmaqdır. Dövlət 
büdcələri Misirdə olduğu kimi yerli özünəyardımla  əlaqələndirilməlidirlər; mədəniyyətlər 
daha elm və sahibkarlıq yönümlü olmalıdırlar.  
 
A
SIYA VƏ 
O
KEANIYA
:
 
Su və enerji çatışmamazlığı, kənd-şəhər gəlirləri arasındakı 
uçurumun genişlənməsi, və ümumi ekoloji şərait Çin və Hindistanın müstəsna  şəkildə 
iqtisadi inkişafını – 200 milyon sahibkarın millyonlarla insanı yoxsulluqdan çıxarmasını – 
təhlükə altına salır. Region dünya istehsalatının təqribən 1/3 hissəsini hasil edir və 
dünyadakı yoxsul əhalinin 2/3-si bu regionun payına düşür. ASEAN öz üzvləri arasında 
inteqrasiyanı sürətləndirməyi və 2015-ci ilədək ASEAN Birliyini təsis etməyi planlaşdırır. 
Yaxın Şərqdə iqtisadi inkişaf üçün əsas amillər daha geniş iqtisadi azadlıq, İsrail-Fələstin 
münaqişəsinin həll olunması, qanunun aliliyi, savadlılığın artması, cinsi bərabərlik və kiçik 
biznesin inkişafıdır. 
 
A
VROPA
: Yüksək dərəcədə  işsizliyin, yaşlanan  əhalinin və baha ictimai xidmətlərin 
kombinasiyası mühacirlərin sayının artması, və  təqaüdə  çıxmış Avropalıların yeni nəsli 
arasında daha çox tele-sahibkarların mövcudluğu olmadan tab gətirə bilməz. AB-nin 
genişlənməsi əxlaqi bazarı böyütməyə və qanuni sistemləri tarazlaşdırmağa davam edir. 
Lakin varlı-kasıb bərabərsizliyi günü-gündən artır, sosial xidmətlər azaldılır, və  əmək 
aşağı məvacibə malik ölkələrə doğru miqrasiya edir. 
 
L
ATIN 
A
MERIKASI
: Latin Amerikası  və Karib dənizi hövzəsindəki ölkələrin iqtisadiyyatı 
2006-cı ildə 5.6% artıb, və 2007-ci ildə bu artımın 4.7%-ə düşəcəyi gözlənilir. Dünyada 
varlılar və kasıblar arasında  ən böyük uçurum bu regioda mövcuddur və regionda bu 
uçurumun aradan qalxmasına və 100 milyon insanın yoxsulluqdan çıxmasına hələ çox 
var. Bəzi azad bazar liderlərinin iqtisadi inkişafı artırmasında və kasıb  əhali üçün sosial 
ədalətin təmin olunmasında ciddi səyləri nəzərə çarpmır. Bu, solçu hökumətlər üçün 

---

Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi 
2007 Gələcəyin Durumu                                                                                                                            
53
 Orta Şərq və Şimali Afrika 
 
 Avropa və Mərkəzi Asiya 
 Cənubi Asiya 
 Şərqi Asiya və Okeaniya
 
Afrikanın Sub Saxara regionu 
 Latın Amerikası və Karib regionu 
Dünya 
milliləşdirici ehtiyatlara malik daha mərkəzləşmiş straetigaylara doğru hərəkət etməyə 
yeni bir yol açıb. İstehsalat vasitələrinin və torpaqların bölüşdürülməsi dəyişdirilməli, aşağı 
məvacibə malik insanların, təhsilli orta təbəqə  və aktiv vətəndaş  cəmiyyəti tərəfindən 
gücləndirilimiş inkişaf layihələrinin bütün mərhələlərində iştirakına doğru dəyişməlidir. 
     
Ş
IMALI 
A
MERIKA
: ABŞ-da ticarətin passiv balansı – xaricdə  işsizliyə kömək etməklə 
özünün daxilindəki iqtisadiyyatı  təhlükəyə ataraq - özünün ən yüksək dərəcəsinə çatıb. 
ABŞ-ın dövlət borcları 9 trilyon dollara çatır və bu da gələcək inflyasiyanın 
xəbərdarçısıdır. Özəl sektorda işçilərini yarısını  işlədən və ABŞ-dakı yeni işlərin 2/3-ni 
yaradan kiçik bizneslər bu dəyişkən iqtisadi şəraitə hazırlaşmalıdırlar. ABŞ-da isə  gəlir 
boşluğu genişlənməkdə davam edir: belə ki, ən yüksək pillədə dayanan 300 000 
amerikalının 2005-ci ildəki gəliri an aşağı pillədə yer alan 150 milyonun gəlirinə 
bərabərdir. 2004-cü ildə, Kanadadakı varlı ailələrin 10%-i kasıb ailələrin 10%-indən 82 
dəfə çox pul qazanıb.  
 
Qrafik 7. Gündəlik Adambaşına 1.08 Dollar düşən Əhalinin Payı (%) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mənbə: Qlobal Monitorinq Hesabatı 2007, Dünya Bankı  
 
 

---