Soğutma tekniĞİ

SOĞUTUCU AKIŞKANLAR; Yukarıda da konu edildiği gibi soğutucu akışkanlar buharlaşma ve yoğuşma faz değişimi uygulaması ile soğutma sistemlerinde soğutma görevini yapar. Ancak soğutma sisteminin ısı pompası olarak kullanılması durumunda ise bu defa ısıtma görevini de yapar.

Soğutucu akışkanlar çok çeşitli olmakla beraber son yıllara kadar ülkemizde;

R – 11, Trikloroflorometan..........CCl₃F

R – 12, Diklorodiflorometan........CCl₂F₂

R – 13, Klorotriflorometan..........CClF₃

R – 22, Kloroflorometan..............CHClF₂

R – 502, (R-22/R-115)(48,8/51,2)..............Azeotrop karışım

R – 717 Amonyak, NH₃

Hatırlatma; R – 115, Kloropentalfloroetan.....CCl₂CF₃
Soğutucu akışkan olarak genellikle kullanılma ortamı bulmuştur. Bu soğutucu akışkanlardan amonyak, atmosfer havasında sıfır ömürlü olup, atmosfer havası yönünden (!) çevre dostu bir soğutucu akışkandır. Diğer soğutucu akışkanlar, yani; bünyelerinde klor bulunan soğutucu akışkanlar, klor mevcudiyetine göre atmosferde uzun ömürlü soğutucu akışkanlar olup, yer yüzünden yaklaşık 20 km. ile 40 km. yüksekliklerde (stratosferde) mevcut ozon tabakasında veya ozonosferde bozulmalara ve adeta delinme mahiyetinde yoğunluk kaybına yol açmaktadır. Atmosfer ekvatorda 8 km., kutuplarda ise 12 km. yükseklikte olup, dolayısı ile yoğunluk olarak daha hafif atmosfere sahip kutuplarda ozonosferde bozulmalar öncelikli olarak ortaya çıkmaktadır. Ozon bir gaz olarak O₃ ifadesi ile sembolize edilmekte olup, yer yüzünden 20 km. ile 40 km. yüksekliklerde:
O + O₂ → O₃
ifadesi ile açıklandığı gibi oluşmakta, bir ozon tabakası veya ozonosfer olarak, yaşam için çok zararlı güneş ışınları arasında yer alan morötesi radyasyonunu yutarak yer yüzünü bir koruma altına almaktadır.
Bünyesinde klor (Cl) bulunan atmosferde uzun ömürlü soğutucu akışkanlar zamanla bileşenlerinden ayrışarak yeryüzünden ve atmosferden yukarıya doğru yükselir. Ancak bileşenler ozon tabakasına kadar yükseldiğinde:
Cl + O₃ → ClO + O₂
ifadesinden de görüleceği üzere zayıf klor oksit molokülü ile oksijen molokülünü oluşturur. Böyle bir olayın devamlılığı zamanla ozonosferde bozuşmalara ve adeta delinmelere yol açar.
İşte bu nedenledir ki, 1985 yılında ilk olarak Güney Kutbu üzerinde OZONOSFER’de bozuşma ve zayıflamanın saptanması ile, müteakip saptamalara da dayanılarak 1987 yılında Montreal Protokolü ile bünyesinde klor bulunan soğutucu akışkanların tüketimlerinin sınırlandırılmasına karar verilmiş, ancak 1995 yılında Avrupa Birliği Ülkelerince bu tür soğutucu akışkanların tüketimlerinin yasaklanmasına karar verilmiş, 1996 yılında gelişmiş ülkelerce kişi başına 0,3 kg/yıl miktarını geçmemek kaydı ile bu tür soğutucu akışkanların tüketimlerinin sınırlandırılmasına karar verilmiştir.
Bugün için başta Avrupa Birliği Ülkeleri ile, gelişmiş endüstriyel ülkelerde R-11 ve R-12 üretimi ve tüketimi yapılmamaktadır. Ancak ozon şemsiyesine (ozonosfer) daha az zarar verdiği gerekçesi ile R-22’nin soğutucu akışkan olarak bir süre daha kullanılacağı görülmektedir,
ALTERNATİF SOĞUTUCU AKIŞKANLAR; Yukarda konu edilen soğutucu akışkanların ozonosfere zarar vermesi üzerine, ozon şemsiyesine zarar vermeyecek soğutucu akışkanların geliştirilmesi yoluna gidilmiştir. Örneğin;

R – 11 yerine, henüz alternatifi yok.

R – 12 yerine, R – 134a CH₂FCF₃ , Tetrafloroetan

“ “ R – 600a CH(CH₃)₃ , İzobutan

R – 13 yerine, R – 170 CH₃CH₃, Etan

R – 22 yerine, R – 404A (R-143a/R-125/R-134a)(44/52/4)

R – 502 yerine, R – 407C (R-32/R-125/R-134a)(23/25/52)

“ “ R – 290 CH₃CH₂CH₃, Propan

alternatif soğutucu akışkan olarak kullanılmaktadır.
Hatırlatma;

R – 143a , Trifloroetan , CH₃CF₃

R – 125 , Pentafloroetan, CHF₂CF₃

R – 32 , Diflorometan , CH₂F₂

Bu alternatif soğutucu akışkanlardan R-134a ve R-404A ile R-407C bugün için ülkemizde genellikle kullanılmaktadır. R-134a buzdolaplarında, klima cihazlarında ve soğuk (taze) muhafaza soğuk depolarında, R-404A ile R-407C ise derin dondurucularda ve donmuş nakil araçları ile donmuş muhafaza depolarında uygulama alanı bulmaktadır.Bugün için alternatifine ihtiyaç olmayan R-717 (amonyak,NH₃) soğutucu akışkan olarak büyük boyutlu ticari tür soğuk ve donmuş depolarla buz fabrikalarında uygulama alanı bulmaktadır.
SOĞUTMA SİSTEMLERİNDE SOĞUTUCU AKIŞKAN ŞARJI; Soğutma sistemlerinde soğutucu akışkan şarjı ile, istenilen soğutma koşullarının elde edilmesi önemlidir. Bu amaçla, öncelikle soğutucu akışkanların taşınma durumları ile, bir büyük tüp veya tanktan bir küçük tüpe veya tüplere aktarılması da önemli olmasının yanında, mevcut soğutucu akışkan tüplerinden soğutma sistemlerine soğutucu akışkan verilmesi soğutma sisteminin türüne ve yapısına göre ayrı bir özellik ve önem arz eder.

Soğutucu Akışkan Tüpleri; Atmosfer basıncı altında kaynama sıcaklığı +35⁰C’den daha düşük olan bütün soğutucu akışkanlar çeşitli büyüklüklerde basınçlı gaz tüplerinde ve sıvılaştırılmış olarak muhafaza edilirler. Soğutucu akışkan tüpleri, yüksek sıcaklıklarda ve aşırı basınç altında patlama ve infilak tehlikesini önlemek için eriyebilir veya açılabilir özel bir güvenlik tapası ile teçhiz edilirler.
Bazı Soğutucu Akışkanların Sıcaklığa Göre Basınç Değişimleri

Sıcaklık Soğutucu Akışkan Türleri ve Basınçları,BAR

⁰C R-11 R-12 R-134a R-600a R-22 R-502 R-404A R-407C R-290 R-13 R-170 R-717

-80 1,094 1,56

-70 1,802 2,48

-60 2,818 3,76

-50 0,644 0,814 0,852 0,750 0,680 4,214 5,49

-40 0,642 1,051 1,296 1,367 1,200 1,100 6,069 7,83 0,732

-30 1,004 0,843 1,683 1,978 2,095 1,900 1,665 8,463 10,85 1,219

-20 1,508 1,326 0,750 2,452 2,910 3,087 2,800 2,440 11,479 14,10 1,490

-10 2,189 2,005 1,075 3,548 4,143 4,404 4,000 3,435 15,202 18,30 2,966

±0 3,082 2,926 1,565 4,981 5,731 6,111 5,600 4,655 19,729 29,75 4,579

+10 0,606 4,227 4,144 2,210 6,811 7,730 8,278 7,750 6,310 25,176 6,271

+20 0,886 5,665 5,715 2,990 9,104 10,197 10,977 10,400 8,245 8,741

+30 1,259 7,437 7,700 4,015 11,924 13,189 14,287 13,500 10,650 11,895

+40 1,744 9,590 10,165 5,275 15,341 16.770 18,292 17,500 13,535 15,880

+50 2,361 12,171 13,177 6,805 19,431 21,013 23,082 22,500 16,945

Yüksek sıcaklık ve basınç altında bu güvenlik tapası eriyerek veya açılarak patlama veya infilak tehlikesini önler.

Soğutucu akışkan tüplerinin muhafaza edilmesinde veya taşınmasında genel olarak aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir.
1-Herhangi bir nedenle tüpleri düşürmeyiniz veya birbirine çarpmayınız

2-Taşıma veya stoklama işleminde tüp valflerinin tam kapalı olmasına dikkat ediniz. Mevcut olması halinde valf muhafaza kapaklarını da yerlerine takınız.

3-Soğutucu akışkan tüplerinde doluluk oranının azami yüzde seksen olmasına veya yüzde yirmi oranında boşluk bulundurulmasına dikkat ediniz.

4-Tüpleri soğutucu akışkan muhafazasından başka bir amaçla kullanmayınız.

5-Güvenlik tapa veya sistemlerini bilinçsiz kurcalamayınız.

6-Herhangi bir soğutucu akışkan tüpü kısmen de olsa + 50⁰C sıcaklığın üstünde bir sıcaklığa maruz bırakılmamalıdır.

Tüp’ten Tüp’e Soğutucu Akışkan Nakli; Soğutucu akışkanlar uygun şekilde çeşitli büyüklükteki tüplerde soğutma Piyasasına arz edilebilir. Bu durumda soğutucu akışkanları önce büyük tüplerle satın almak ve kullanma sırasında bu büyük tüplerden küçük tüplere aktarmak veya nakletmek daha uygun olur.Böyle bir durumda bir büyük tüpten bir küçük tüpe

soğutucu akışkan nakletmek amacı ile tertip edilebilecek basit bir sistem aşağıda Şekil-3.’de

şema halinde verilmiştir.
Bu şekilde verilen şema üzerinden de izleneceği üzere, bir büyük tüpten bir küçük tüpe soğutucu akışkan nakletmek için; önce büyük tüp uygun bir yere baş aşağı durumda bağlanır ve sonra küçük tüp uygun bir platformlu kantar üzerine oturtulur. Gerekli irtibat boruları veya hortumları bağlanır. Bundan sonra da B, D ve C valfleri açılarak vakum pompası çalıştırılır.
Elde edilebilir azami vakuma erişilince C ve B valfleri kapanır ve E valfi açılır.Bu durumda B valfi kontrol altında açılıp kapatılarak küçük tüpe soğutucu akışkan nakli sağlanır. Küçük tüpe azami yüzde seksen dolulukla soğutucu akışkan doldurulduğunda B ve D valfleri ile E valfi kapatılır ve böylece küçük tüp kantar platformundan alınarak kullanıma arz edilir.

Şekil-3. Büyük Tüpten Küçük Tüpe Soğutucu Akışkan Nakli

Ev Buzdolaplarında Hava Tahliyesi ve Soğutucu Akışkan Şarjı; İmalatı yeni tamamlanmış bir ev buzdolabının soğutma sisteminde henüz soğutucu akışkan yerine hava vardır.Bu nedenle sistem soğutmaya hazır değildir.Çünkü soğutma işlemi için sistemin soğutucu akışkana ihtiyacı vardır.Aynı şekilde,imalatı yeni tamamlanmış bir ev buzdolabında olduğu gibi herhangi bir kaçak veya arıza sonucu soğutucu akışkanı yok olmuş bir ev buzdolabında da soğutma sistemi soğutma işlemini yapamaz.
Bu nedenle bu gibi durumlarda öncelikle soğutma sisteminde mevcut kaçak yeri tespit edilerek giderilir ve arıza ile ilgili gerekli bakım, onarım ve revizyon yapılarak soğutma sistemi çalıştırılabilir duruma getirilir.
Gerek yeni imalatı tamamlanmış ve gerekse kaçak veya arıza nedeni ile bakım, onarım ve revizyonu tamamlanmış bir ev buzdolabına soğutucu akışkan vermeden önce soğutma sisteminin mevcut havasının tahliyesi gerekir. Havasının tahliyesinden sonra da soğutma sistemine soğutucu akışkan şarj edilir.
Bu amaçla değişik usuller uygulanmakla beraber genellikle basit hali ile Şekil-4.’de verilen sistem ve yöntem uygulanır.

Şekil-4.Ev Buzdolaplarında Hava Tahliyesi ve Soğutucu Akışkan Şarjı

Böyle bir sistem ve yöntemde A bir ev buzdolabının ekovatıdır. Ev buzdolapları için ekovat küçük bir kompresörü ve monofaze elektrik motoru ile birlikte tam kapalı bir sistem veya hermetik bir sistemdir. Bu sistemde mevcut ekovat üzerinde soğutucudan (buzluktan) emme için bir giriş, kondansere basmak için ise bir çıkış hattı bulunur.Ayrıca soğutma sisteminin havasını tahliye etmek ve soğutma sistemine soğutucu akışkan şarj etmek için de D gibi bir giriş ya da çıkış hattı da bulunur. Buzdolabı normal çalışır durumda iken D çıkış ya da giriş hattının ucu bir özel pens ile sıkıldıktan hemen sonra gümüş kaynağı ile tam kapatılmış, yani, sızdırmaz durumdadır. Buzdolabı soğutma sisteminin havasının tahliyesi ve soğutma sistemine soğutucu akışkan verilmesi istendiğinde bu D giriş ya da çıkış ucu, özel pens ile sıkılıp ezilen yerin hemen yanından (ekovat tarafından) kesilerek, eğer uygun uzunlukta ise gerekli rakor ve ünyon sistemi belirli bir havşalama sistemi ile, teçhiz edilir. D giriş ya da çıkış ucunun uygun uzunlukta kalmaması durumunda ise, bu uç gümüş kaynaklı yerinden ekovat borucuğundan sökülerek uygun uzunlukta bir uç ile değiştirilir ve ekovat borucuğuna gümüş kaynak yöntemi ile irtibatlandırılır. Müteakiben de yukarda konu edildiği gibi belirli bir havşalama yöntemi ile, gerekli ve uygun ünyon ve rakor sistemi ile teçhiz edilir
Ev buzdolabı bu şekilde ekovatının D ucundan hava tahliyesine ve soğutucu akışkan şarjına hazır duruma getirildikten sonra, bir C (T) bağlantı sistemi ele alınır. Ele alınan bu C (T) bağlantı sistemi, uygun ve özel fleksible hortumlarla bir ucundan ev buzdolabı ekovatının D ünyon ve rakor bağlantılı özel ucuna, diğer ucundan vakum amacı ile kullanılacak B ekovatının emme tarafındaki G vanasına, irtibatlandırılır. Diğer üçüncü ucu ise, E (T) bağlantılı K manometre sisteminin bir ucuna bağlanır. E (T) bağlantılı K manometre sisteminin diğer bir ucu ise F soğutucu akışkan tüpünün J vanasına bağlanır. Böylece, ev buzdolabımız hava tahliyesine ve soğutucu akışkan şarjına hazır duruma getirilmiştir.
Aslında soğutma sistemlerinde hava tahliyesi için özellikle vakum pompaları kullanılır. Ancak ev buzdolapları ve benzeri küçük soğutma sistemlerinde kullanılmış, çalışır ve etkin bir ev buzdolabı ekovatı da vakum pompası yerine kullanılabilir. Bu durumda ekovatın yağsız kalıp, sıkışma yapmaması ve motorunu yakmaması için belirli aralıklarla yağlama yağı takviyesi, daima göz önüne alınmalıdır.
Ev buzdolaplarında soğutucu akışkan olarak bugün için genellikle R-134a,dipfrizlerde ise R-404A vb. soğutucu akışkanlar kullanılır. Bu tür soğutucu akışkanlı soğutma sistemlerinde tesis ve teçhizat malzemesi olarak genellikle bakır ve bakır alaşımı malzeme ile krom nikelli çelik malzeme kullanılır. Bakır ve bakır alaşımı malzeme ile bakır borulama gümüş kaynak veya rakorlu birleştirme işlemine son derecede uygun ve müsaittir.
Bu açıklamalardan sonra Şekil-4.’de verilen şema üzerinden bir ev buzdolabında soğutma sisteminin havasının tahliyesi nasıl yapılır, inceleyelim. Bu amaçla öncelikle F soğutucu akışkan tüpünün J vanasının tam kapalı olmasına dikkat edilmelidir. Daha sonra vakum pompası olarak kullanılan B ekovatının G emme ve H basma valfleri açılır ve bu B ekovatı çalıştırılır. Bu durumda buz dolabının soğutma sisteminden ve bağlantı sisteminden hava tahliyesi başlamıştır. Hava tahliyesi bir vakum olayı olarak K manometresinden okunur. Aynı manometre soğutucu akışkan verme sırasında soğutma sistemine şarj olan soğutucu akışkanın emme basıncının durumunu da okumakta kullanılır. Bazı hallerde K manometresi yerine, biri emme tarafının vakumunu veya basıncını ölçmek, diğeri de basma tarafının basıncını ölçmek üzere yan yana ve ayrı olarak bağlanmış iki farklı manometre sistemi de düşünülebilir. Vakum pompası olarak kullanılan B ekovatının yapabileceği azami vakum değerine inildikten sonra G valfi kapatılarak B ekovatı stop ettirilir. Daha sonra da F soğutucu akışkan tüpünün J valfi açılarak soğutma sistemine soğutucu akışkan şarj edilmeye başlanır. Ayrıca F soğutucu akışkan tüpü hassas bir terazi platformuna oturtularak şarj olunan soğutucu akışkanın miktarı izlenebilir. Buzdolabı soğutma sisteminin, yani; A ekovatının çalışır durumda olması soğutucu akışkan verilmesi olayını çabuklaştırır. Soğutma sistemine yeter miktarda soğutucu akışkan verilince F soğutucu akışkan tüpünün J valfi kapatılır ve A ekovatı stop ettirilir veya kontrollu olarak çalıştırılması sürdürülür. Daha sonra A ekovatının D çıkış ya da giriş ucu ünyon ve rakor sistemli bağlantı sistemine en yakın yerinden özel bir pense veya özel ezici bir kıskaçla ezilir ve ezilen yerin hemen ucundan kesilir. Kesilen yer ise hemen hiç beklenilmeksizin gümüş kaynağı ile tam ve sızdırmaz bir biçimde kaynatılarak kapatılır. Böylece bir ev buzdolabının soğutma sistemine soğutucu akışkan verilmesi işlemi tamamlanmış ve soğutma sistemi soğutma işlemine hazır duruma gelmiş olmaktadır. Ayrıca, gümüş kaynağı yerine ünyon ve rakor bağlantı sisteminin ünyon ucuna bir kör rakor bağlanarak yada ünyon sökülerek yerinde kalan rakora bir kör tapa bağlanarak da bir ev buzdolabının soğutma sisteminin dışa karşı tam kapalılığı sağlanabilir. Gümüş kaynağı veya kör rakor ya da kör tapa ile soğutma devresini dışa karşı kapama işleminde A ekovatının çalışır durumda olması, işlem sırasında olası soğutucu akışkan kaçağının oldukça sınırlı seviyede kalmasını sonuçlandırır.
Ancak ve hele hele, bazı soğutucu akışkan türlerinin ozonosferde bozuşmalara ve zayıflamalara yol açtığı bilindiği halde ve ayrıca alternatif soğutucu akışkanların hidrokarbon molekülleri ihtiva ettiklerinde yanıcı oldukları da bilindiği halde, hiç tavsiye edilmemekle beraber ülkemizde, olanak olmaması, yani; hava tahliyesi için gerekli vakum pompası ya da vakum ekovatı olmaması gerekçe kabul edilerek bir ev buzdolabının ve hatta bir bakkal veya kasap dolabının soğutma sistemine havası çok farklı bir yöntemle tahliye edilerek, soğutucu akışkan şarj edilmesi de gündemdedir. Şöyle ki, önce içinde hava bulunan soğutma sistemine bir miktar soğutucu akışkan verilmekte ve daha sonra sistemde oluşan soğutucu akışkan ve hava karışımı diş havaya tahliye edilmekte ve bu işlem birkaç defa tekrarlanmakta, soğutma sistemindeki soğutucu akışkan ve hava karışımındaki hava miktarının yeter derecede azaldığına kanaat getirilince soğutma sistemine gerekli ve yeterli miktarda soğutucu akışkan şarj edilmektedir. Böyle bir yöntemle soğutma sistemlerinde hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı soğutucu akışkanın türüne göre ozonosferi bozucu sonuçlar vermesi ya da yangın tehlikesi yaratması nedenlerinin yanında çok önemli bir ekonomik zayiat ve kayıptır.

Soğutma sistemine soğutucu akışkan verilirken A ekovatının çalışmaması, yani; stop durumunda olması halinde Şekil-4’de yer alan F soğutucu akışkan tüpü düşey (baş aşağı) olmalı, A ekovatının çalışır durumunda olması halinde ise aynı şekilde yer aldığı üzere dikey durumda olmalıdır.

Bakkal ve Kasap Tipi Vitrin Buzdolapları ile Küçük Soğuk Depolarda Hava Tahliyesi ve Soğutucu Akışkan Şarjı; Bakkal ve kasap buzdolapları ile küçük soğuk depolar ev buzdolaplarına kıyasen daha büyük boyutlu olup, daha ağır şartlarda hizmet verirler. Bu durumda bu tür buzdolapları ile küçük soğuk depolar soğutma tesis ve teçhizatı bakımından özellik arz eder. Bu tür buzdolapları ile küçük soğuk depolarda hermetik veya yarı hermetik kompresör ile.pompalı yağlamalı yüksek devirli kayış kasnaklı kompresör kullanılması durumunda hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı ev buzdolaplarında belirtilen esas ve yöntem altında yapılır. Ancak bu defa soğutma sisteminde vakum amacı ile bir ekovat değil de özel bir vakum pompası ile hava tahliyesi yapılması yönüne gidilmelidir. Bu amaçla uygulanabilir bir vakumlama ve şarj sistemi Şekil-5’de şema halinde verilmiştir. Bu şemanın tetkikinden de anlaşılacağı üzere, hermetik ve yarı hermetik kompresör ile pompalı yağlamalı yüksek devirli kayış kasnaklı kompresör kullanılması durumunda bakkal ve kasap tipi vitrin buz dolapları ile küçük soğuk depolarda soğutma sistemlerinde hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı ev buzdolapları ile benzer esas ve yöntem altında yapılmaktadır.
Ancak bu tür soğutma sistemlerinde düşük devirli çarpmalı (pompasız) sistem yağlamalı kompresör kullanılması durumunda aşırı vakum altında çalışma durumunda kompresörde yağlama işleminde yetersizlik sorunu olmayacağından hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı çok daha basit bir esas ve yöntem altında yapılır. Bu esas ve yönteme göre, bu tür kompresörler, ayrı bir vakum pompası veya vakum ekovatına ihtiyaç duyulmadan, aynı zamanda soğutma devresinden hava tahliyesi amacı ile de kullanılabilir. Buna göre soğutma sisteminde bu tür kompresör kullanılması durumunda hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı için Şekil-6’da verilen esas ve yöntem uygulanır.

Şekil-5.Vakum Pompalı Hava Tahliyesi ve Soğutucu Akışkan Şarj yöntemi

Bu tür kompresörlerde emme ve basma vanaları genellikle üç yolludur. Bunlardan üçüncü yol emme ve basma manometreleri ile emme ve basma basınç otomatiklerinin bağlanması için kullanılmakla beraber, basma vanasındaki üçüncü yol hava tahliyesi, emme vanasındaki üçüncü yol ise soğutucu akışkan şarjı ve kompresöre yağlama yağı verilmesi amacı ile de kullanılabilir. Ancak konuyu daha kolay açıklayabilmek için kompresörün emme ve basma üç yollu vanalarını Şekil-6’da belirtildiği gibi basit olarak iki yollu ve ayrıca hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı için de basma tarafına bir C vanası, emme tarafına ise bir B vanası bağladığımızı düşünelim. Bu durumda hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarj’ında aşağıda açıklanan yöntem izlenir.

Öncelikle hava tahliyesi için emme ve basma valfleri açık olmak kaydı ile soğutma kompresörü çalıştırılır. Daha sonra C hava tahliye vanası açılır ve müteakiben de D kondansere giriş vanası kapatılır. Ancak bu arada eğer soğutucu akışkan tüp düzeni soğutma sistemine bağlanmamış ise B valfi tam kapalı, bağlanmış ise B valfinin açık ve J valfinin tam kapalı olmasına dikkat edilmelidir. Soğutucu akışkan tüp düzeninin soğutma sistemine bağlı olması durumunda hava tahliyesi, hem hava tahliyesi sırasında oluşan vakum miktarının K manometresi ile okunmasına ve hem de tüp bağlantı düzenindeki havanın da ayrıca ve öncelikle tahliyesine imkan verir. Böylece daha etkili bir hava tahliyesi sağlanmış olur

K

C


J




D


F




B





A

Şekil-6.Soğutma Devresinin Kompresörü ile Hava Tahliyesi ve Soğutucu Akışkan Şarj’ı

Soğutma sisteminde yeter miktarda hava tahliyesi sağlandıktan sonra C hava tahliye valfi tam sızdırmaz bir biçimde kapatılır ve D kondansere giriş valfi açılır. Daha sonra da soğutucu akışkan tüpünün J valfi açılarak soğutma sistemine soğutucu akışkan şarj’ı sağlanır. Şarj sırasında K manometresi ile soğutucu akışkanın emme sıcaklık ve basıncı izlenir. Bu izleme sonucu soğutma sistemine yeter miktarda soğutucu akışkan sevk edildiği anlaşılınca başta soğutucu akışkan tüpünün J valfi olmak üzere B valfi tam sızdırmaz bir biçimde kapatılır ve soğutucu akışkan tüp düzeni soğutma sisteminden sökülerek alınır. Böylece soğutma sisteminde hava tahliyesi ve soğutucu akışkan şarjı işlemi tamamlanmış ve soğutma sistemi soğutma işlemine hazır duruma getirilmiş olmaktadır.