3) m oliyaviy faoliyatdan daromadlar.
Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar tarkibiga
quyidagi daromadlar kiritiladi:
a) olingan royalti;
94
b)
0 ‘zbekiston Respublikasi hududi va undan tashqari-
da boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida ulushli
ishtirok etishdan olingan daromadlar, aksiyalar bo‘yicha
dividendlar hamda mikrofirma va kichik korxonaga tegish
li boTgan obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlar
bo‘yicha daromadlar;
d) mol-mulkni uzoq muddatli ijara (lizing)ga berishdan
daromad (maija);
e) chet el valutasidagi operatsiyalar bo‘yicha kursdagi
farqdan daromadlar;
f) qimmatli qog‘ozlar, shu’ba korxonalar va hokazolarga
qo‘yilgan mablagTami qayta baholashlami o ‘tkazishdan
daromadlar;
g) moliyaviy faoliyatdan boshqa daromadlar.
4) favqulodda daromadlar.
Tovarlar (xizmatlar ko‘rsatish, ishlar bajarish) bepul
berilganda soliq solish obyektiga ularning qiymati ham ki-
ritiladi, bu qiymat ulami ishlab chiqarishga ketgan amalda-
gi xarajatlardan, mol-mulk bepul berilganda esa balansda
qayd etilgan qoldiq qiymatdan kelib chiqib belgilanadi.
Soliq kodeksiga ko‘ra soliq solinadigan yalpi tushum
hisoblab chiqilayotganda quyidagilar yalpi tushum sifatida
qaralmaydi:
1) ustav fondiga (ustav kapitaliga) olingan hissalar, shu
jumladan, aksiyalami (ulushlami) joylashtirish bahosining
ularning nominal qiymatidan (dastlabki miqdoridan) ortiq
summasi, oddiy shirkat shartnomasi bo‘yicha birgalikdagi
faoliyatni amalga oshirish uchun birlashtiriladigan mablag'-
lar;
2) muassislar (ishtirokchilar) tarkibidan chiqilayotganda
(chiqarilayotganda), shuningdek, tugatilayotgan yuridik
shaxsning mol-mulki uning muassislari (ishtirokchilari)
o‘rtasida taqsimlanayotganda ustav fondiga (ustav kapitali
ga) hissalar doirasida olingan mablagTar (mol-mulk yoki
mulkiy huquqlar);
3) shartnoma muassislari (ishtirokchilari) umumiy mul-
kidagi hissasi qaytarib berilgan yoki bunday mol-mulk bo‘-
lingan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasi sherigi (ishti-
rokchisi) tomonidan hissasi miqdorida olingan mablagTar
(mol-mulk yoki mulkiy huquqlar);
4) realizatsiya qilinadigan tovarlar (ishlar, xizmatlar)
uchun oldindan haq toTash (bo‘nak) tariqasida boshqa
95
shaxslardan olingan mablagTar (mol-mulk yoki mulkiy
huquqlar);
5) mulk huquqi ularga o‘tgan paytga qadar majburiyat-
lami qonun hujjatlariga muvofiq ta’minlash sifatida garov
yoki zakalat tarzida olingan mablagTar (mol-mulk yoki
mulkiy huquqlar);
6) budjetdan berilgan subsidiyalar;
7) agar mablagTami (mol-mulkni yoki mulkiy huquq-
lami) o‘tkazish, ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish 0 ‘zbe-
kiston Respublikasi Prezidenti yoki 0 ‘zbekiston Respub
likasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida amalga oshi-
rilsa, tekin olingan mablagTar (mol-mulk yoki mulkiy
huqlar), ishlar va xizmatlar;
8) olingan grantlar;
9) aksiyador - yuridik shaxsning o‘tgan yillaming taq-
simlanmagan foydasi ustav fondini (ustav kapitalini)
ko‘paytirishga yo'naltirilganda qo‘shimcha aksiyalaming
qiymati yoki aksiyalaming nominal qiymatini ko‘paytirish
tariqasida ohngan daromadlari;
10) sug‘urta shartnomalari bo‘yicha sug‘urta tovoni
(sug'urta summasi) tariqasida olingan mablagTar;
11) vositachiga yoki boshqa ishonchli vakilga vositachi-
lik va topshiriq shartnomalari yoki vositachilik xizmatlari
ko‘rsatishga oid boshqa shartnomalar bo'yicha majburiyat-
lami bajarish munosabati bilan, shuningdek, vositachi yoki
boshqa ishonchli vakil tomonidan komitent yoxud o‘zga
ishonchli shaxs uchun amalga oshirilgan xarajatlami
qoplash hisobiga tushgan mol-mulk (pul mukofoti bundan
mustasno);
12) obyekt qiymatining ijaraga bemvchi (lizing beruv-
chi) tomonidan olingan ijara (lizing) toTovining bir qismi
tarzida qoplanishi;
13) telekommunikatsiyalar tarmoqlarida tezkor-qidiruv
tadbirlari tizimining tekin olingan texnik vositalari, shu
ningdek, mazkur vositalardan foydalanishga va ulaiga xiz
mat ko'rsatishga doir xizmatlar;
14) ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik subyektining
muassislaridan (ishtirokchilaridan) ulaming majburiyatlari-
ni bajarish uchun olingan mablagTar. Ixtiyoriy tugatish
qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan
yoki tugatish tartib-taomili tugatilgan va faoliyat qayta tik-
96
langan taqdirda ushbu mablagTar soliq solish obyektiga ki-
ritiladi va ularga soliq solinishi lozim;
15)
investor bilan davlat mulkini boshqarish bo‘yicha
vakolatli davlat organi o'rtasida tuzilgan shartnomaga
muvofiq investitsiya majburiyatlari sifatida kiritilayotgan
mol-mulk.
Balansning valuta moddalarini qayta baholash chog‘ida
kursdagi ijobiy va salbiy farqlar o'rtasidagi saldo soliq solish
obyekti hisoblanadi. Salbiy kurs farqi summasi ijobiy kurs
farqi summasidan ortiq boTgan taqdirda oshib ketgan
summa yagona soliq toTovini hisoblab chiqarishda soliq
solinadigan bazani kamaytirmaydi.
Soliq kodeksining 356-moddasiga ko‘ra soliq solinadi
gan bazani aniqlash uchun yalpi tushum summasidan
quyidagilar chegirib tashlanadi:
1) davlat qimmatli qog'ozlari bo‘yicha daromadlar;
2) toTov manbayida soliq solinadigan dividendlar va
foizlar tariqasida olingan daromadlar;
3) dividendlar tariqasida olingan va qaysi yuridik shaxs-
dan olingan boTsa, o‘sha yuridik shaxsning ustav fondiga
(ustav kapitaliga) yo'naltirilgan daromadlar. Muassislar
(ishtirokchilar) tarkibidan chiqilayotganda (chiqib ketgan-
da) yoxud tugatilayotgan yuridik shaxsning mol-mulki
imtiyoz qoTlanilganidan so‘ng bir yil ichida uning ishtirok
chilari o'rtasida taqsimlanganda ilgari soliq solinadigan
bazadan chegirilgan daromadlarga toTov manbayida umu
miy asoslarda soliq solinadi;
4) hisobot yilida aniqlangan o'tgan yillardagi daromad
lar. Mazkur daromadlarga ular qaysi davrda paydo boTgan
boTsa, o'sha davrdagi qonun hujjatlariga muvofiq soliqlar
va boshqa majburiy toTovlar bo'yicha o'tkazilgan hisob-
kitoblar inobatga olingan holda soliq solinishi kerak;
5) ko'p oborotli qaytariladigan taraning qiymati, agar
uning qiymati tovarlami (ishlar va xizmatlami) realizatsiya
qilishdan olingan tushumning tarkibiga ilgari kiritilgan
bo‘Isa;
6) mahsulot yetkazib beruvchilaming siylovi (skidka)
tariqasida va asosiy vositalami tugatish (hisobdan chiqarish)
natijasida olingan boshqa daromadlar.
Chegirmalardan tashqari soliq solinadigan baza quyi
dagilar uchun kamaytiriladi:
4 - 4 7 7 7
9 7
1) avtomobillarga yoqilg‘i quyish shoxobchalari uchun:
— jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin,
dizel yoqilg‘isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq
summasiga;
— benzin, dizel yoqilg‘isi va gazning avtomobillarga
yoqilg‘i quyish shoxobchalarining belgilangan eng yuqori
ustam adan oshadigan chakana narxi bilan olish narxi
o ‘rtasidagi mahalliy budjetga o ‘tkazilishi lozim boTgan farq
summasiga;
2) lotereya o ‘yinlarini tashkil etish b o ‘yicha faoliyatni
amalga oshirish doirasida yuridik shaxslar uchun — yutuq
(mukofot) fondining summasiga, biroq tarqatilgan chipta-
larga chiqqan yutuqlam ing (m ukofotlarning) umumiy sum-
masidan ortiq boTmagan miqdoriga;
3) brokerlik tashkilotlari uchun — bitim summasidan
biijaga oTkaziladigan vositachilik yigTmi summasiga;
4) vositachilik, topshiriq shartnom asi b o ‘yicha vosi
tachilik xizmatlari ko‘rsatuvchi yuridik shaxslar uchun —
realizatsiya qilingan tovar ulushida tovarlam i im port qilish-
da toTangan bojxona toTovlari summasiga;
5) yangi texnologik asbob-uskunalar olishga, lekin soliq
solinadigan bazaning ko‘pi bilan 25 foiziga. Soliq solinadi
gan bazani kamaytirish texnologik asbob-uskunalam i foy-
dalanishga joriy etilgan soliq davridan boshlab besh yil
mobaynida amalga oshiriladi;
6) yosh oilalar jum lasidan boTgan xodimlarga ipoteka
kreditlari bo’yicha badallar toTashga va (yoki) mulk qilib
uy-joy olishga tekin yo‘naltirilgan mablagTar summasiga,
lekin soliq solinadigan bazaning ko‘pi bilan 10 foiziga.
Yagona soliq toTovini yuridik
belfi-
langan soliq stavkalandan kelib
chiqib hisoblaydilar. Yagona soliq toTovi stavkalari 2009-yil
uchun 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil
29-dekabrdagi PQ-1024-sonli qarori bilan tasdiqlangan
boTib, u quyidagi 3.2.1.1-jadvalda tabaqalashtirilgan.
Bundan tashqari, alohida toifadagi korxonalar jum lasi-
ga kimvchi lotereyalar o ‘yinlarini tashkil etish b o ‘yicha
faoliyatni amalga oshiruvchi korxonalar soliq solinadigan
bazaga nisbatan 33 foiz, xususiy amaliyot bilan shug‘ullana-
digan notariuslar 50 foiz stavka miqdorida soliqqa tortiladi-
lar.
|